J-5 Marco
J-5 Marco eksponowany w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie | |||
Dane podstawowe | |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Producent | Marco-Electronic | ||
Konstruktor | Jarosław Janowski | ||
Typ | motoszybowiec | ||
Konstrukcja | laminatowa | ||
Załoga | 1 | ||
Historia | |||
Data oblotu | 30 października 1983 | ||
Liczba egz. | ok. 33 | ||
Dane techniczne | |||
Napęd | KFM 107ER | ||
Moc | 25 KM | ||
Wymiary | |||
Rozpiętość | 8,04 m[1] | ||
Długość | 4,66 m | ||
Wysokość | 1,58 m | ||
Powierzchnia nośna | 6,2 m² | ||
Profil skrzydła | Wortmann FX67-K170/17 | ||
Masa | |||
Własna | 176 kg | ||
Startowa | 280 kg | ||
Zapas paliwa | 24 l | ||
Osiągi | |||
Prędkość maks. | 183 km/h | ||
Prędkość przelotowa | 160 km/h | ||
Prędkość minimalna | 78 km/h | ||
Prędkość dopuszczalna | 220 km/h | ||
Prędkość wznoszenia | 2,3 m/s | ||
Prędkość min. opadania | 1,2 m/s | ||
Pułap | 3000 m | ||
Zasięg | 550 km | ||
Rozbieg | 200 m | ||
Dobieg | 150 m | ||
Współczynnik obciążenia konstrukcji | +6 / -3 g | ||
Dane operacyjne | |||
Liczba miejsc | |||
1 | |||
Użytkownicy | |||
Polska, Francja, USA, RFN, Austria, Szwajcaria | |||
|
J-5 Marco – polski motoszybowiec o konstrukcji laminatowej. Pierwszy polski motoszybowiec wykonany z kompozytów.
Historia
Projekt J-5 był opracowany przez Jarosława Janowskiego w latach 1980-1982. Stanowił on rozwinięcie wcześniej opracowanych konstrukcji J-1 Prząśniczka, J-2 Polonez i J-3 Orzeł. Prace nad konstrukcją w tym okresie finansowało przedsiębiorstwo polonijne Alpha z Krakowa[2].
Opracowany kadłub, sprofilowana osłona kabiny, chowane podwozie oraz usterzenie motylkowe pozwoliło na znaczną poprawę aerodynamiki konstrukcji. Skrzydło zostało wyposażone w klapolotki na całej długości płata oraz hamulce aerodynamiczne. Nowością była rezygnacja z drążka sterowego i zastosowanie joysticka na prawej burcie kabiny. Jako napęd został zastosowany silnik KFM 107ER o mocy 25 KM (18,4 kW) ze śmigłem pchającym[3].
W 1982 r. konstrukcja stała się obiektem zainteresowania belgijskiego przedsiębiorcy, który po zapoznaniu się z projektem chciał zamówić 200 sztuk motoszybowca. Konstruktor nie miał możliwości zbudowania prototypu. Podjęła się tego firma Marco Electronic, należąca do Sobiesława Zasady, która następnie podjęła produkcję seryjną[4]. Samolot został zaprezentowany w dniach 27-28 sierpnia 1983 roku podczas II Ogólnopolskiego Zlotu Konstruktorów Amatorów[5].
Prototyp, o znakach rejestracyjnych SP-P040, został oblatany 30 października 1983 r. przez Januarego Romana[6]. Samolot poddano modyfikacjom, m.in. przesunięto środek ciężkości do przodu, co poprawiło jego wychodzenie z korkociągu. Po zakończeniu prób państwowych, o łącznym nalocie 160 godzin, samolot uzyskał polski certyfikat w 1987 r.
Do końca 1991 r. wyprodukowano 33 egzemplarze motoszybowca jako zestawy do samodzielnego montażu, z czego większość sprzedano za granicę. Do Francji trafiło 15 egz., 6 do USA, 8 do RFN, Austrii i Szwajcarii. Producent przewidywał, że na samodzielny montaż potrzebne jest 650 godzin pracy.
W 1990 oraz 1991 r. pilot Alain Flottard na J-5 Marco (F-WZUE) z włoskim silnikiem KFM 107 ustanowił rekordy świata Międzynarodowej Federacji Lotniczej w kat. C-1a/0 (samoloty z napędem o masie do 300 kg)[7][8],.
Na bazie prototypu, zarejestrowanego jako SP-FAB, Jarosław Janowski opracował wersję rozwojową, w której powiększono rozpiętość do 11,3 m. Pozwoliło to na skrócenie rozbiegu i zwiększeniu zasięgu. Został oblatany 24 lipca 1990 r., a jego próby ukończono w 1991 r. Część egzemplarzy otrzymała stałe dwukołowe podwozie[1].
Jeden egzemplarz, o znakach rejestracyjnych SP-YAC, znajduje się w zbiorach Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, jednak nie jest umieszczony na stałej ekspozycji[2].
Konstrukcja
Jednomiejscowy średniopłat o konstrukcji kompozytowej z silnikiem pchającym[1].
Skrzydło o konstrukcji kompozytowej, dwudzielne, jednodźwigarowe. W skrzydłach znajdują się zbiorniki paliwa. Istnieje możliwość demontażu skrzydeł, np. do transportu lub garażowania. Hamulce aerodynamiczne wysuwane z górnej powierzchni płata. Kadłub skorupowy, wykonany z kompozytu szklano-epoksydowego. Kabina zakryta, wyposażona w zestaw przyrządów VFR i radiostację UHF. Usterzenie typu Rudlickiego, kompozytowe. Podwozie jednotorowe złożone z chowanego koła głównego i kółka ogonowego. Mechanizm chowania podwozia o napędzie ręcznym. Na końcach skrzydeł podpórki z kółkami. Część egzemplarzy jest wyposażona w stałe dwukołowe podwozie. Napęd: dwucylindrowy silnik KFM 107ER w układzie bokser, o pojemności 330 cm3 i mocy 25 KM (18,4 kW), z dwułopatowym śmigłem pchającym o średnicy 1,15 m.[9]
Przypisy
- ↑ a b c [1] Alpha J-5 "Marco", 1983
- ↑ a b Janowski J-5 Marco
- ↑ Samoloty Jarosława Janowskiego, „Polska technika lotnicza. Materiały historyczne”, 10 (65), październik 2010 [dostęp 2018-07-29] [zarchiwizowane z adresu 2016-05-18] (pol.).
- ↑ J-5 Marco. [dostęp 2018-07-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-25)].
- ↑ Glass 1983 ↓, s. 1-2.
- ↑ Jędrzejewski 2014 ↓, s. 552.
- ↑ Alain Flottard (FRA). www.fai.org. [dostęp 2019-09-11].
- ↑ Alain Flottard (FRA). www.fai.org. [dostęp 2019-09-11].
- ↑ Makowski 1996 ↓, s. 58.
Bibliografia
- Andrzej Glass: Z II Zlotu Konstruktorów Amatorów. Warszawa: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich, 1983, seria: Technika lotnicza i astronautyczna. 12`83. ISSN 0040-1145. OCLC 839130718.
- Jerzy Jędrzejewski: Polscy piloci doświadczalni. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe Instytutu Lotnictwa, 2014. ISBN 978-83-63539-05-4. OCLC 883576680.
- Tomasz Makowski: Współczesne konstrukcje lotnicze Polski. Warszawa: Altair, 1996, seria: Przewodniki lotnicze. ISBN 83-86217-30-8. OCLC 750825903.
- p
- d
- e