Ahmed Bey Camii (Yunanca: Τζαμί Αχμέτ Μπέη) veya Şeyh İlahi Camii (Yunanca: Τζαμί του Σεΐχη Ιλαχή), Yunanistan'ın kuzeyindeki Yenice-i Vardar kasabasında Osmanlı dönemine ait bir camidir. 15. yüzyılda Trakya ve Makedonya'yı fetheden ve Yenice-i Vardar şehrinin kurucusu olan Gazi Evrenos Bey'in torunu Ahmed Bey tarafından yaptırılmıştır. Yapı etrafını saran bitki örtüsüyle beraber günümüzde oldukça harap durumdadır. Bir zamanlar Yenice-i Vardar'da bulunan yirmi camiden günümüze ulaşan üç camiden biridir.
Tarih
Ahmed Bey Camii, Yenice-i Vardar ve Yunanistan'daki en eski camilerden biridir ve 1440'lı yılların sonunda[1] veya 15. yüzyılın ikinci yarısında inşa edilmiştir.[2] Cami, adını Yenice-i Vardar kasabasını kuran Gazi Evrenos'un torunu Ahmed Bey'den almıştır.[3] Kasabada Gazi Evrenos'un türbesinin yanı sıra 15. yüzyıl alimlerinden Şeyh İlahi'nin türbesinin da bulunması nedeniyle kurulduğu yıllarda Yenice-i Vardar, dini ziyaretler için önemli bir yer teşkil etmekteydi.[3] Ölümünün ardından Gazi Evrenos, evliyalara benzer şekilde onurlandırılmış ve Yenice-i Vardar'ın Müslüman sakinleri Evrenos'un şehrini tekke, medrese ve cami gibi çeşitli anıt ve kurumlarla donatmıştır.[4]
Cami, 20. yüzyılda Yunan Ordusunun kullanımına verilmiş, daha sonra ordu da çevresindeki askeri kampla birlikte yapıyı yerel belediyeye devretmiştir.[2] Ahmed Bey Camii 1990 yılında anıt olarak tescil edilmiştir.[2]
Mimari
Eski medrese, günümüzde yıkılmıştır.
Basit bir tasarıma sahip olan cami, kare planlı ibadet yeri, revaklar ve bir minareden oluşmaktadır.[3] Cami düzensiz üç veya dört sıra tuğladan oluşan bir duvar yapısına sahiptir.[5] İç mekanındaki mihrap korunmuştur ve kimi yerlerde süslemeler de görülmektedir.[2]
Günümüze 15,87 metre yüksekliğinde ulaşan minare, ucu eksik olan şerefesine kadar korunmuştur ancak 7 metre yüksekliğindeki kubbenin yaklaşık yarısı 1970'lerde meydana gelen bir patlama sonrasında yıkılmıştır.[6] Buna rağmen kubbedeki boyalı süsleme izleri görülebilmektedir.[7]
Önemli bir kısmı yıkılmış olan camiye dair yakın gelecekte bir onarım çalışması duyurulmamıştır.[2]
Ameen, Ahmed (2017). Islamic architecture in Greece: Mosques. Alexandria: Center for Islamic Civilization studies, Bibliotheca Alexandrina.
Loukma, Maria; Stefanidou, Maria (2018). "Causes of deterioration of ottoman mosques". Islamic Heritage Architecture and Art II. 177. Southampton: WIT Press. ISBN 978-1-78466-251-6.
Loukma, Maria (2019). Τεχνολογία, υλικά δόμησης και παθολογία σε θρησκευτικά κτήρια της οθωμανικής περιόδου [Technology, construction materials and pathology in religious buildings of the Ottoman period] (PDF) (Tez) (Greek). Thessaloniki: Aristotle University of Thessaloniki.KB1 bakım: Tanımlanamayan dil (link)
Loukma, Maria; Stefanidou, Maria (2016). The Morphology and Typology of the Ottoman Mosques of Northern Greece(PDF) (Tez). Greece: Laboratory of Building Materials, Aristotle University of Thessaloniki.
Skiadaresis, Georgios (2012). The Ottoman monuments of Giannitsa. Ephorate of Antiquities of Pella.
Stavridopoulos, Ioannis (2015). Μνημεία του άλλου: η διαχείριση της οθωμανικής πολιτιστική κληρονομιάς της Μακεδονίας από το 1912 έως σήμερα [Other People's Monuments: the Management of the Ottoman Cultural Heritage of Macedonia from 1912 to the present] (Tez) (Greek). Ioannina: University of Ioannina.KB1 bakım: Tanımlanamayan dil (link)
