Park Sielecki w Sosnowcu
nr rej. - A/15/60 z 23.02.1960 (woj. katowickie) - A/921/2021 z 09.12.2021 (woj. śląskie)[1] | |||
Park Sielecki nad Czarną Przemszą w Sosnowcu | |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Miejscowość | Sosnowiec | ||
Dzielnica | Sielec | ||
Adres | Ul. 3 Maja | ||
Powierzchnia | 20,24 ha | ||
Położenie na mapie Sosnowca | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa śląskiego | |||
50°17′02,00″N 19°08′30,80″E/50,283889 19,141889 | |||
|
Park Sielecki (dawniej Park Renardowski, Park Mauvego[2]) − zabytkowy park miejski w Sosnowcu. Drugi pod względem roku założenia i czwarty co do wielkości wśród parków miejskich, a jednocześnie największy spośród zabytkowych stanowiący wraz z Zamkiem Sieleckim kompleks. Podzielony jest na część nową i starą, które zajmują odpowiednio powierzchnię 9,84 ha i 10,4 ha[3], pomiędzy którymi granicę podziału stanowi przepływająca przez środek parku rzeka Czarna Przemsza[4].
Położenie parku
Park jest usytuowany w dzielnicy Sielec nad brzegami Czarnej Przemszy, na pograniczu Śródmieścia i dzielnicy Pogoń. Granice parku wyznacza od strony zachodniej i północnej ulica 3 Maja z zabudowaniami basenu kąpielowego, od strony wschodniej Zamek Sielecki, budynek Stadionu Zimowego oraz ulica Zamkowa, a od strony południowej zabudowania Sielca przy ulicy Parkowej, Legionów, Krętej i Sieleckiej[4].
Zarys historyczny
W 1856 r. dobra sieleckie wraz z zamkiem nabył hrabia Andrzej Renard ze Strzelec Opolskich dla syna Jana, który, pełniąc funkcje konsularne w Wiedniu, zarządzał do 1874 r. swoim majątkiem, dzięki pełnomocnikowi dyrektorowi Hermanowi Möbiusowi[5]. Za jego czasów przebudowano zamek i założono park krajobrazowy w modnym wówczas stylu angielskim, co podkreśliło urodę tego miejsca[6]. W wyniku podjętych prac zamek przybrał postać reprezentacyjnego pałacu[2]. W 1875 r. nowym zarządcą dóbr rodziny Renardów został Ludwik Mauve, który z dużym zaangażowaniem kontynuował prace związane z utrzymaniem i modernizacją parku, co sprawiło, że nazywano go jego imieniem[2]. W 1903 r. podjęto decyzję o zmianie przebiegu granic parku, pomniejszając jego obszar o teren przeznaczony pod budowę kościoła w miejscu przy dzisiejszej ulicy Skautów i powiększając po stronie południowo wschodniej w pobliżu ulicy Krętej[7]. Od strony północnej założono staw parkowy, a od strony wschodniej teren ogrodzono murem ozdobnym, który wykonano ze skały wapiennej[2]. Ogrodzenie, które posiadało kilkaset metrów długości i dwa metry wysokości, oddzieliło teren zielony od osiedla mieszkalnego. Do parku prowadziły trzy drewniane bramy z portierniami dla całodobowej straży parkowej oraz prywatne furtki zamykane na klucz. Do lat 40. XX w. dostęp do niego był ograniczony i odbywał się na podstawie przepustek[8].
W latach 60. i 70. XX w. „Park Renardowski” został powiększony o tereny graniczących ze sobą dawnych prywatnych dietlowskich ogrodów owocowo-warzywnych i stacji osadników wodnych oraz części fabrycznych ogródków działkowych historycznej „rurkowni” Huldczyńskiego. Dzięki zmianom obszar parku wyszedł poza rzekę Czarną Przemszę i zetknął się z ulicą 3 Maja. W trakcie prowadzonej przebudowy północno wschodniej części Sielca związanej z budową miejskich obiektów sportowych i kulturalnych znacznie zatracono jego walory estetyczne. Zasypano staw, wycięto wiele drzew i krzewów, wyasfaltowano większość alejek spacerowych, zburzono mury i większość ozdobnych ceglanych wieżyczek. Zachowano budynek zamkowy oraz dwie zabytkowe wieżyczki, z których jedna znajduje się obecnie pomiędzy budynkami na wprost wejścia frontowego do hali lodowiska, a druga na lewym brzegu rzeki w pobliżu domu przy ulicy Legionów 28. W miejsce zburzonej zabudowy parku wybudowano nieistniejący dziś amfiteatr, otwarte baseny kąpielowe oraz sztuczne lodowiska, stanowiące bazę treningową drużyny hokejowej lokalnego klubu sportowego[8]. 23 lutego 1960 r. Zamek Sielecki i przyległe założenie parkowe ograniczone ulicami Zamkową, 3 Maja i Czarną Przemszą wpisano na listę zabytków[9]. 6 września 1967 r. w centralnym punkcie parku odsłonięto Pomnik Czynu Rewolucyjnego, pod którym w 1972 r. gościł przywódca Kuby Fidel Castro i w 1974 r. przywódca Związku Radzieckiego Leonid Breżniew. Sławę pomnikowi przyniosła wysoka konstrukcja rurowa. W maju 1991 r. budowla została rozmontowana[10]. Po zlikwidowanym pomniku pozostał marmurowy podest oraz przyległy plac, na którym wybudowano nowy monument. Na obecny pomnik składa się wizerunek orła białego (orzeł z godła Polski) oraz napisu "Wolność Praca Godność"[11]. Podczas przebudowy parku w 2005 r. w północnej części parku, w pobliżu Stadionu Zimowego oddano do użytku skatepark[12].
W 2016 i 2017 r. miały miejsce kolejne przebudowy. W starej części parku kompleks wzbogacił się o ogrodzony plac zabaw dla dzieci, plenerową siłownię pod chmurką. W nowej części powstał tor rolkowy, strefa relaksu oraz stanowiska dla małej gastronomii[13][14]. Na mocy uchwały Rady Miejskiej w Sosnowcu z dnia 31 stycznia 2019 r. park przy ulicy 3 Maja nosi oficjalną nazwę „Park Sielecki”[15]. 4 maja 2023 r. dzięki środkom z Budżetu Obywatelskiego uruchomiono tężnię solankową[16].
Roślinność
Występuje tu około 60 gatunków drzew i krzewów[17]. Wśród nich można znaleźć rzadko spotykane: katalpa bignoniowa, winnik zmienny, głóg szkarłatny, migdałowiec trójklapowy[18]. Średni wiek drzew wynosi około 100 lat[17] ale występują też okazy starcze: topole kanadyjskie osiągające 3 – 5 m w obwodzie[8]. 12 drzew jest zaliczonych do pomników przyrody: surmia zwyczajna, 6 topoli późnych, 2 wiązy szypułkowe, klon srebrzysty, dąb szypułkowy[19].
- Osobny artykuł: Pomniki przyrody w Sosnowcu.
Infrastruktura
Infrastruktura rekreacyjna
Na obszarze parku są ulokowane atrakcje stałe:
- Sezonowa strefa gastronomiczna z foodtrackami[20]
- Wydzielony tor do jazdy na łyżworkolkach o długości 1500 metrów w postaci jednokierunkowej zamkniętej pętli[14][20]
- Strefa relaksu z mini plażą[13]
- Bulodrom do gry w pétanque
- Skatepark: mini rampa, 2 murki, 1 quater pipe,3 banki, 3 schodki, piramidka[21]
- Siłownia plenerowa "Pod Chmurką"
- Ogrodzony plac zabaw / ogród jordanowski dla dzieci[13]
- Stoły do gry w tenisa stołowego
- Boiska do koszykówki
- Tężnia solankowa[16]
Infrastruktura komunikacyjna
- Wypożyczalnia rowerów Sosnowieckiego Roweru Miejskiego (2018–2023), Roweru Metropolitalnego (od 2024 r.)[22]
- Parking dla wypożyczanych hulajnóg elektrycznych systemu
Pomniki i miejsca pamięci
- Wolność Praca Godność – nowa część parku – płyta placu głównego
- Pomnik Aleksego Bienia – stara część parku, za aleją od strony Szkoły Muzycznej i ul. Legionów[23]
- Pomnik młodego Janka Kiepury – aleje w starej części parku od strony Szkoły Muzycznej i ul. Legionów[24]
- Wieża dawnego ogrodzenia Parku Sieleckiego – alejka nad Czarną Przemszą w starej części parku.
Wydarzenia
Podest wokół obecnego pomnika adaptowany jest często na scenę muzyczną. W parku odbywają się imprezy okolicznościowe oraz szereg imprez cyklicznych.
- Dni Sosnowca[25]
- Sosnowiec Fun Festival[26]
- Dni Sportu
- Majówka Europejska
- Tydzień Dziecka
- Eskalator[27]
- Piknik Miltarny[28]
- Inwazja Foodtrucków
- Czas na Piknik[29]
- Bitwa na balony z wodą[30]
- Classic Mania[31]
- Przystanek Smaku[32]
- Eko Piknik[33]
Na popularnych imprezach na terenie parku rozbijają się stragany oraz luna park.
Galeria
- Pomnik „Wolność, Praca, Godność”
- Rzeka Czarna Przemsza
- Tor rolkowy
- Strefa relaksu
- Alejka w starej części Parku
- Wieża dawnego ogrodzenia parku zamkowego
-
- Występ Sosnowieckiej Orkiestry Dętej na płycie pomnika
- Jesień w Parku Sieleckim, rzeka Czarna Przemsza
- Wiosna w Parku Sieleckim
- Zimowa noc w Parku Sieleckim
- Starodrzew w zabytkowej części Parku
- Tężnia solankowa w starej części parku
- Strefa relaksu
Linki zewnętrzne
- Sosnowiecki Park Sielecki w Encyklopedii Zagłębia Dąbrowskiego
- Archiwalne zdjęcia Parku Sieleckiego w serwisie FotoPolska.
- Stan parku na dzień 6 maja 2015
Zobacz też
- Bulwar Czarnej Przemszy
- Zamek Sielecki
Bibliografia
- Piotr Cempulik, Krystyna Holeksa, Jacek Betleja, Witold Ryka, Przyroda Sosnowca, Wrocław: PTPP "Pro Natura", 1999
- Piotr Cempulik, Krystyna Holeksa, Waldemar Żyła: Przyroda Sosnowca. PTPP "Pro Natura". Wyd. 2 – uzupełnione. Sosnowiec: Urząd Miasta, 2008. ISBN 978-83-926690-2-9. OCLC 316610944.
- MałgorzataM. Śmiałek MałgorzataM., Sosnowieckie ABC, tom II, ZbigniewZ. Studencki (red.), Sosnowiec: Muzeum w Sosnowcu, 2003, s. 40-41, ISBN 83-89199-03-3, OCLC 751020770 .
Przypisy
- ↑ Spis obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków z terenu województwa śląskiego (stan na 22 grudnia 2021 r.) (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2021-12-25]
- ↑ a b c d JanuszJ. Maszczyk JanuszJ., Alejkami Parku Renardowskiego [online], Klub Zagłębiowski, 25 lipca 2013 [dostęp 2018-05-25] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-25] (pol.).
- ↑ StanisławS. Wołkowicz StanisławS., Program Ochrony Środowiska dla miasta Sosnowca; Uchwały nr 244/XIX/03 Rady Miejskiej w Sosnowcu [online], 18 grudnia 2003 [zarchiwizowane z adresu 2017-03-19] (pol.).
- ↑ a b Interaktywny Pan Miasta [online], Zintegrowany System Informacji Przestrzennej Miasta Sosnowiec .
- ↑ JanJ. Hempel JanJ., Polona, Mapa przedstawiająca stan parku w 1856 r., polona.pl, 1856 [dostęp 2024-03-19] (pol.).
- ↑ Ober Schlesien. Sosnowice, Mapa przedstawiająca stan parku w 1870 r., (Lith. Anst. v. Leopold Kraatz), 1880 [dostęp 2024-02-18] (niem.).
- ↑ Plan miasta Sosnowca, „P.o. 375 I”, Mapa przedstawiająca stan parku w 1936 r., 1936 [dostęp 2024-03-19] (pol.).
- ↑ a b c Park Sielecki (Sosnowiec) [online], WikiZagłębie, 13 listopada 2016 [dostęp 2017-07-24] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-10] (pol.).
- ↑ Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Katowicach [online], wkz.katowice.pl [dostęp 2024-03-18] .
- ↑ TomaszT. Szymczyk TomaszT., 50 lat temu w Parku Sieleckim w Sosnowcu stanął Pomnik Czynu Rewolucyjnego. [online], www.dziennikzachodni.pl, 17 września 2017 [dostęp 2024-01-05] (pol.).
- ↑ Święto Pracy w Sosnowcu w cieniu epidemii [online], Kurier Miejski, 4 maja 2020 [dostęp 2024-03-19] (pol.).
- ↑ Skatepark Sielec w Sosnowcu - Śląskie. Informacja Turysty... [online], slaskie.travel [dostęp 2024-03-17] (pol.).
- ↑ a b c PiotrP. Purzyński PiotrP., Był plac zabaw i nie ma placu zabaw. W parku Sieleckim powstanie strefa relaksu [online], Sosnowiec Wyborcza.pl, 22 czerwca 2017 [dostęp 2017-07-24] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-25] (pol.).
- ↑ a b MateuszM. Załęski MateuszM., W parku Sieleckim powstaje trasa dla rolkarzy. Ma być gotowa na Dni Sosnowca, „Twoje Zagłębie”, 12 kwietnia 2017 [dostęp 2017-07-07] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-10] (pol.).
- ↑ Uchwała Nr 81/IV/2019 Rady Miejskiej w Sosnowcu z dnia 31 stycznia 2019 roku w sprawie nadania nazwy „Park Sielecki” parkowi gminnemu położonemu przy ulicy 3 Maja. [online], bip.um.sosnowiec.pl [dostęp 2024-03-19] (pol.).
- ↑ a b AdamA. Tobojka AdamA., Tężnia solankowa w parku Sieleckim w Sosnowcu już czynna. [online], www.dziennikzachodni.pl, 11 maja 2023 [dostęp 2024-03-17] (pol.).
- ↑ a b Prognoza oddziaływania na środowisko lokalnego programu rewitalizacji miasta Sosnowca na lata 2010 – 2020 [online], sierpień 2010 [zarchiwizowane z adresu 2017-07-31] (pol.).
- ↑ Studencki, Zbigniew., Muzeum (Sosnowiec)., Sosnowieckie ABC. T. 2, Muzeum, 2003, ISBN 83-89199-03-3, OCLC 751020770 .
- ↑ Kubajak i inni, Pomniki przyrody Sosnowca, [Krzeszowice]: Kubajak, 2004, ISBN 83-87971-69-3, OCLC 749820774 .
- ↑ a b l (ilustr.), Masz działalność gastronomiczną lub handlowo-usługową? Park Sielecki czeka na Ciebie! – Sosnowiec informacje dla przedsiębiorców [online], sosnowiecki.pl [dostęp 2020-09-19] .
- ↑ Skate Park przy ul. Zamkowej [online], MOSiR Sosnowiec [dostęp 2017-07-07] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-10] (pol.).
- ↑ Sosnowiec będzie miał więcej wypożyczalni i nowe typy rowerów [online], Kurier Miejski, 14 maja 2019 [dostęp 2024-03-19] (pol.).
- ↑ Aleksy Bień w Alei Zagłębiaków [online], Kurier Miejski, 15 marca 2018 [dostęp 2024-03-19] (pol.).
- ↑ MateuszM. Załęski MateuszM., W parku Sieleckim stanęła rzeźba młodego Jana Kiepury [ZDJĘCIA] [online], Twoje Zagłębie, 2 czerwca 2017 [dostęp 2024-03-19] (pol.).
- ↑ Takie przez lata były Dni Sosnowca [online], Kurier Miejski, 7 czerwca 2023 [dostęp 2024-03-19] (pol.).
- ↑ Program Sosnowiec Fun Festival – dawne Dni Sosnowca [online], Kurier Miejski, 24 maja 2018 [dostęp 2024-03-19] (pol.).
- ↑ Eskalator 2016, czyli potęga dobrej muzyki i zabawy w Parku Sieleckim [online], Kurier Miejski, 5 lipca 2016 [dostęp 2024-03-19] (pol.).
- ↑ Zapraszamy na Piknik Militarny [online], Kurier Miejski, 6 maja 2016 [dostęp 2024-03-19] (pol.).
- ↑ niedzielne śniadania w parku sieleckim [online], Kurier Miejski, 30 czerwca 2015 [dostęp 2024-03-19] (pol.).
- ↑ ClassicMania i balony wodne na zakończenie wakacji [online], Kurier Miejski, 19 sierpnia 2022 [dostęp 2024-03-19] (pol.).
- ↑ Zabytkowe samochody ponownie przyjadą do Sosnowca [online], Kurier Miejski, 22 września 2016 [dostęp 2024-03-19] (pol.).
- ↑ Przystanek Smaku już w ten weekend, 14 i 15 lipca w Parku Sieleckim! [online], Kurier Miejski, 12 lipca 2018 [dostęp 2024-03-19] (pol.).
- ↑ Eko Piknik, foodtrucki i SZCZEPanek w Parku Sieleckim [online], Kurier Miejski, 9 września 2021 [dostęp 2024-03-19] (pol.).
- p
- d
- e
Parki zabytkowe | |
---|---|
Parki, ogrody i skwery |
|
Rezerwaty i inne |
|
- p
- d
- e
- Dom Ludowy
- Sosnowiec Główny
- Sosnowiec Maczki
- Gmach dawnego Liceum im. S. Staszica
- Cmentarz Wielowyznaniowy
- Mauzoleum rodziny Dietlów
- Grobowiec rodziny Meyerholdów
Zamki, Dwory, Pałace | |
---|---|
Obiekty sakralne | |
Parki i ogordy |
|
Obiekty zniszczone |
|