Monety polsko-rosyjskie

3 ruble – 20 złotych 1834 z Petersburga
1½ rubla – 10 złotych 1833
¾ rubla – 5 złotych 1835 MW
30 kopiejek – 2 złote 1836
15 kopiejek – 1 złoty 1832
10 groszy 1835
5 groszy 1840
3 grosze 1835
1 grosz 1835

Monety polsko-rosyjskie – monety nowego wzoru, bite z datami rocznymi 1832–1841, wprowadzane do obiegu w Królestwie Polskim po powstaniu listopadowym[1].

Rys historyczny

Dla utworzonego w 1815 r. Królestwa Polskiego, które pozostawało w unii personalnej z Cesarstwem Rosyjskim, wybrano system walutowy odmienny od obowiązującego w samej Rosji. Wprowadzony aktami prawnymi złoty polski równał się 30 groszom polskim. Zdecydowano o biciu monet w[2]:

  • miedzi – 1 i 3 grosze polskie,
  • bilonie – 5 i 10 groszy polskich,
  • srebrze – 1, 2, 5, 10 złotych polskich (10-złotówki dopiero od 1818 r.), oraz w
  • złocie – 25 i 50 złotych polskich, nazwanych w aktach normatywnych pojedynczym i podwójnym złotym królewskim odpowiednio.

Monety te miały napisy wyłącznie w języku polskim, a na rewersie znajdowało się godło Królestwa Polskiego będące orłem rosyjskim z umieszczonym na piersi orłem polskim[2].

Po upadku powstania listopadowego już w pod koniec 1832 r. rozpoczęto proces usuwania symboli autonomii polskiej ze znaków pieniężnych. Wprowadzono srebrne i złote monety dwunominałowe, które były jednak bite według szeregu nominałowego Królestwa Polskiego przedpowstaniowego, tj. 1, 2, 5, 10 złotych w srebrze oraz 20 złotych w złocie. Kopiejkowo-rublowe nominały tych monet to 15 kopiejek, 30 kopiejek, ¾ rubla, 1½ rubla oraz 3 ruble odpowiednio. Na nowych monetach umieszczono wyłącznie godło rosyjskie, wszystkie napisy poza nominałem złotowym były w języku rosyjskim, drugi nominał został wyrażonych w złotych a nie, tak jak przed powstaniem, w złotych polskich[3].

W roku 1835 usunięto również symbole autonomii polskiej z monet groszowych. Tak jak w przypadku monet złotowych, orzeł rosyjski został umieszczony na awersie. Napis: GROSZ POLSKI zastąpiono: GROSZem. Monety te nie miały nominału wyrażonego w kopiejkach i były bite według szeregu nominałowego obowiązującego w Królestwie Polskim przed powstaniem[3].

Ze względu na bicie w latach 1832–1841 monet groszowych i dwunominałowych złotowych z usuniętymi symbolami autonomii polskiej według szeregu nominałowego ustanowionego dla Królestwa Polskiego, w numizmatyce polskiej monety te nazywane są polsko-rosyjskimi[4][5].

W roku 1834 w przypadku monet złotowych, a w 1835 w przypadku monet groszowych, zaprzestano jakiegokolwiek bić według starych, przedpowstaniowych wzorów[3].

Z dniem 1 stycznia 1842 r[6]. ujednolicono całkowicie systemy monetarne Rosji i tzw. Królestwa Kongresowego, zabraniając emisji z aktualną datą monet wzorów 1832–1841. Mennica warszawska miała już odtąd bić jedynie monety rosyjskie (kopiejkowe i rublowe) według szeregu nominałowego obowiązującego w Cesarstwie Rosyjskim. W przypadku dwóch monet obiegowych tj. 20 i 25 kopiejek zezwolono na umieszczenie również nominału wyrażonego w groszach, co rozpoczęło w polskiej numizmatyce okres monet rosyjsko-polskich[7].

Groszowe monety polsko-rosyjskie były bite przez mennicę warszawską po roku 1841, jednak na monetach 3, 5, 10 groszy umieszczano rok 1840, a na monecie 1 grosz również rok 1839[8].

Monety polsko-rosyjskie z lat 1832–1841

Groszowe monety polsko-rosyjskie były bite jedynie w mennicy warszawskiej, złotowe – zarówno w Petersburgu (litery НГ po obu stronach ogona orła) jak i Warszawie (litery MW po obu stronach ogona orła)[6].

W tabeli zestawiono nominały obiegowych monet polsko-rosyjskich z wybitymi datami rocznymi oraz mennicami, w których zostały wybite[9].

Nominał 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841
1 grosz MW MW MW MW MW MW MW
3 grosze MW MW MW MW MW MW MW
5 groszy MW MW MW MW
10 groszy MW MW MW MW MW MW
15 kopiejek – 1 złoty НГ НГ НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW
30 kopiejek – 2 złote MW MW MW MW MW MW MW MW
¾ rubla – 5 złotych НГ НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW
1½ rubla – 10 złotych НГ НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW
3 ruble – 20 złotych НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ CzesławC. Kamiński CzesławC., EdmundE. Kopicki EdmundE., Katalog monet polskich 1764–1864, 1977 .
  2. ↑ a b KarolK. Plage KarolK., Monety bite dla Królestwa Polskiego w latach 1815–1864 i monety bite dla miasta Krakowa w roku 1835 XXXVIII tablic, Warszawa: Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne Komisja Numizmatyczna, 1972, s. 5–6 .
  3. ↑ a b c AdamA. Kuriański AdamA., Dwunominałowe monety z lat 1832–1850 bite dla Królestwa Kongresowego, wyd. pierwsze, Warszawa: Multi-Print, 2018, s. 15, ISBN 978-83-918397-1-3 .
  4. ↑ CzesławC. Kamiński CzesławC., JanuszJ. Kurpiewski JanuszJ., Katalog monet polskich 1764–1864, wyd. II poprawione, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1977, s. 189, ISBN 83-03-03103-1 .
  5. ↑ AdamA. Kuriański AdamA., Dwunominałowe monety z lat 1832–1850 bite dla Królestwa Kongresowego, wyd. pierwsze, Warszawa: Multi-Print, 2018, s. 15–16, ISBN 978-83-918397-1-3 .
  6. ↑ a b 1841 – Królestwo Polskie 1835-1841 [online], sites.google.com [dostęp 2017-09-10] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-11] .
  7. ↑ AdamA. Kuriański AdamA., Dwunominałowe monety z lat 1832–1850 bite dla Królestwa Kongresowego, wyd. pierwsze, Warszawa: Multi-Print, 2018, s. 191, ISBN 978-83-918397-1-3 .
  8. ↑ JerzyJ. Chałupski JerzyJ., Specjalizowany katalog monet Królestwa Polskiego 1835–1841 1 grosz, 3 grosze, 5 groszy, 10 groszy, 2011 .
  9. ↑ JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety polskie, 2003 .