Empidonka stokowa
Empidonax difficilis[1] | |||
S.F. Baird, 1858 | |||
Systematyka | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | zwierzęta | ||
Typ | strunowce | ||
Podtyp | kręgowce | ||
Gromada | ptaki | ||
Podgromada | Neornithes | ||
Infragromada | ptaki neognatyczne | ||
Rząd | |||
Podrząd | tyrankowce | ||
Rodzina | tyrankowate | ||
Podrodzina | wodopławiki | ||
Plemię | Contopini | ||
Rodzaj | Empidonax | ||
Gatunek | empidonka stokowa | ||
Podgatunki | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
najmniejszej troski | |||
Zasięg występowania | |||
Zasięg w ujęciu systematycznym obejmującym 3 podgatunki w sezonie lęgowym występuje przez cały rok przeloty zimowiska | |||
| |||
|
Empidonka stokowa[3] (Empidonax difficilis) – gatunek małego ptaka wędrownego z rodziny tyrankowatych (Tyrannidae). Występuje w zachodniej części Kanady i Stanów Zjednoczonych oraz w Meksyku. Nie jest zagrożony.
Zasięg występowania i środowisko
Gniazduje wzdłuż wybrzeży Pacyfiku, od północnej Kalifornii Dolnej do południowo-wschodniej Alaski. Zimę spędza w zachodnim i południowym Meksyku, od południowej części Kalifornii Dolnej na południe poprzez nadbrzeżne niziny, aż do stanu Oaxaca. Populacje z południa zasięgu osiadłe. Spotykana na wysokości od 0 do 3500 m n.p.m.[4][5]
Gniazduje w gęstych, podmokłych lasach iglastych albo w lasach mieszanych. Była widywana na daglezji zielonej (Pseudotsuga menziesii), choinie zachodniej (Tsuga heterophylla), sośnie Lamberta (Pinus lambertiana) oraz cedrzyńcu kalifornijskim (Calocedrus decurrens). Empidonki stokowe są związane z nadrzecznymi, cienistymi środowiskami. W Kolumbii Brytyjskiej została znaleziona w lasach żywotnika olbrzymiego (Thuja plicata). Zimują w rozległych lasach iglastych, lasach tropikalnych z drzewami zrzucającymi liście oraz nizinnych lasach z roślinnością wiecznie zieloną[6].
Morfologia
Nie występuje dymorfizm płciowy. Empidonax difficilis ma oliwkowozielony wierzch ciała oraz żółtawy spód. Jej głowa jest duża w porównaniu do reszty ciała. Ma białe obrączki oczne oraz jasną plamkę dookoła. Posiada szeroki dziób, od żółtej do jasnoróżowej barwy. Skrzydła są ciemne z dwoma paskami o bladożółtej barwie[7].
- długość ciała: 14–17 cm[6]
- rozpiętość skrzydeł: ok. 20 cm[8]
- długość skrzydła: 6–7 cm[6]
- masa ciała: 9–12 g[6]
Pożywienie
Podobnie jak pozostałe empidonki, ta poluje poprzez wypatrywanie owadów siedząc na gałęzi. Może je też zjadać z liści i drzew. Preferują polowania na niskich lub średnich wysokościach. Ich główne pożywienie stanowią pszczoły, osy, mole, pająki i muchy. Czasami jedzą pokarm roślinny, np. liście bzu i jeżyn[6].
Lęgi
E. stokowe są w większości monogamiczne. Jedno z badań w Kolumbii Brytyjskiej wykazało, że 1 na 7 samców kopulował z dwiema samicami. Sezon lęgowy trwa od kwietnia do lipca, wielkość terytorium wynosi około 1,5–3,5 ha. W lęgu są zazwyczaj 4 jaja. Czas wysiadywania wynosi 13–16 dni, pisklęta są w pełni opierzone po 14–17 dniach. Mogą się rozmnażać, gdy skończą rok. Długość życia wynosi około 6 lat[6].
Podgatunki
Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia następujące podgatunki[9][10]:
- E. d. difficilis S.F. Baird, 1858 – empidonka stokowa[3] – podgatunek nominatywny, występuje od południowo-wschodniej Alaski do południowej Kalifornii.
- E. d. cineritius Brewster, 1888 – Sierra de la Laguna (Kalifornia Dolna Południowa).
- E. d. insulicola Oberholser, 1897 – empidonka wyspowa[3] – gniazduje na wyspach Channel w Kalifornii. Nie jest znane miejsce zimowania.
- E. d. hellmayri Brodkorb, 1935 – południowo-zachodnia Kanada do północnego Meksyku.
- E. d. occidentalis Nelson, 1897 – empidonka kordylierska[3] – środkowy i południowy Meksyk.
Podgatunki hellmayri i occidentalis były wydzielane do osobnego gatunku Empidonax occidentalis (empidonka kordylierska), niektórzy autorzy nadal stosują takie ujęcie systematyczne[5][11]. W 2022 roku Hopping uznał, że nie widzi przesłanek do wyróżniania dwóch gatunków i połączył je w jeden[12]; zmiana ta została w 2023 roku zaakceptowana przez North American Classification Committee (NACC)[4].
Status zagrożenia
IUCN stosuje starsze ujęcie systematyczne i dzieli ten takson na dwa gatunki:
- empidonka stokowa klasyfikowana jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Organizacja Partners in Flight w 2019 roku szacowała liczebność populacji na 9,5 miliona dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny[2][13].
- empidonka kordylierska klasyfikowana jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Organizacja Partners in Flight w 2019 roku szacowała liczebność populacji na 3,6 miliona dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny[5].
Przypisy
- ↑ Empidonax difficilis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Empidonax difficilis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Contopini Fitzpatrick, 2004 (wersja: 2023-10-01). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-10-17].
- ↑ a b R TerryR.T. Chesser R TerryR.T. i inni, Sixty-fourth Supplement to the American Ornithological Society’s Check-list of North American Birds, „Ornithology”, 140 (3), ukad023, 2023, DOI: 10.1093/ornithology/ukad023 (ang.).
- ↑ a b c Empidonax occidentalis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2023-10-17] (ang.).
- ↑ a b c d e f William Love Anderegg: Empidonax difficilis. [w:] Animal Diversity Web [on-line]. [dostęp 2012-05-25]. (ang.).
- ↑ David Burni, Ben Hoare, Joseph DiCostanzo, BirdLife International (mapy wyst.), Phil Benstead i inni: Ptaki. Encyklopedia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 346. ISBN 978-83-01-15733-3.
- ↑ The Otter Side – "F" Images. [dostęp 2021-03-15].
- ↑ Pacific-slope Flycatcher (Empidonax difficilis). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-10)]. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.2). [dostęp 2023-10-17]. (ang.).
- ↑ P.E. Lowther, P. Pyle & M.A. Patten: Cordilleran Flycatcher (Empidonax occidentalis), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. P.G. Rodewald) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. [dostęp 2023-10-17]. (ang.).
- ↑ W. Alexander Hopping. Unraveling Western Flycatchers: A Case Against the Split (North American Birds). „North American Birds”. 73 (2), s. 8–17, 2022. (ang.).
- ↑ Species factsheet: Empidonax difficilis. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-10-17]. (ang.).
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne – empidonka kordylierska. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).