Associatie van vetmuur en zilvermos

Associatie van vetmuur en zilvermos
Herfstaspect van de associatie
Syntaxonomische indeling
Klasse: Plantaginetea majoris (weegbree-klasse) Orde: Plantaginetalia majoris (weegbree-orde) Verbond: Polygonion avicularis (varkensgras-verbond)
Associatie
Bryo-Saginetum Diem., Siss. & Westh. nom. inv. Oberd. 1983
Afbeeldingen op Wikimedia Commons

De associatie van vetmuur en zilvermos (Bryo-Saginetum) is een associatie uit het varkensgras-verbond (Polygonion avicularis).

• Syntaxoncode voor Nederland (rVvN): r12Aa03

De wetenschappelijke naam Bryo-Saginetum is afgeleid van de botanische namen van twee belangrijke plantensoorten van de associatie; dit zijn zilvermos (Bryum argenteum) en liggende vetmuur (Sagina procumbens).

De associatie van vetmuur en zilvermos omvat zeer laagblijvende vegetatie die bestaat uit tredplanten. Mossen en kleine, dicht tegen de grond gedrukte vaatplanten zijn dominant en aspectbepalend. De associatie is opgebouwd uit slechts één vegetatielaag.

De associatie van vetmuur en zilvermos is een cultuurvolgende tredvegetatie. Het ontwikkelt zich hoofdzakelijk tussen de voegen van bestrating die vrij intensief wordt betreden of wordt bereden door voertuigen. Vooral in de voegen van bestrating met kasseien komt de associatie vaak goed tot ontwikkeling. Ook aan de randen van straatkolken en in scheuren en holten van elementenverharding kan de associatie zich ontwikkelen.

Van de associatie van vetmuur en zilvermos komen in Nederland en Vlaanderen twee subassociaties voor.

De typische subassociatie (Bryo-Saginetum typicum) is de meest vochtminnende vorm van de associatie, die tevens de meeste schaduw verdraagt. Beide naamgevende taxa vinden in deze subassociatie hun hoogste bedekking. Binnen de associatie vinden de levermossen parapluutjesmos en halvemaantjesmos in deze subassociatie hun optimum. De syntaxoncode voor Nederland (rVvN) voor deze subassociatie is r12Aa03a.

Een subassociatie met liefdegras (Bryo-Saginetum eragrostietosum) komt voor op relatief drogere standplaatsen met meer zonlicht. Differentiërende taxa voor deze subassociatie zijn straatliefdegras, klein liefdegras, Canadese fijnstraal, zandhoornbloem, kaal breukkruid, gewoon langbaardgras, straatwolfsmelk, rode schijnspurrie, mosbloempje en harig vingergras. Het aandeel thermofiele en xerofiele soorten is beduidend hoger dan in de typische subassociatie. Vaak zijn soorten van klasse van ruderale gemeenschappen aanwezig, die in deze subassociatie echter maar klein blijven. De syntaxoncode voor Nederland (rVvN) voor deze subassociatie is r12Aa03b.

De associatie van vetmuur en zilvermos kan in de vegetatiezonering met verscheidene vegetatietypen een contactgemeenschap vormen. Andere tredvegetatie uit de weegbree-klasse, waaronder vooral de associatie van Engels raaigras en grote weegbree en de associatie van varkenskers en schijfkamille komt vaak gezoneerd met de associatie voor. Uit andere klassen vormt de associatie van vetmuur en zilvermos opvallend vaak contactgemeenschappen met de smaragdsteeltjes-klasse; het betreft de smaragdsteeltjes-associatie en de krulmos-associatie.

Wanneer het plaveisel bij de typische subassociatie grenst aan een vochtige, beschaduwde muur, kan deze in contact staan met de tongvaren-associatie, waarmee de associatie enkele diagnostische taxa gemeen heeft. De subassociatie met liefdegras staat vaak in contact met de kruipertje-associatie.

De associatie van vetmuur en zilvermos komt zeer vaak voor in een vegetatiemozaïek met de dambordjes-associatie (Circinarietum contortae).

Het zwaartepunt van het verspreidingsgebied van de associatie van vetmuur en zilvermos ligt in de gematigde delen van Europa. In Nederland en Vlaanderen is de associatie zeer algemeen en komt aldaar in alle floradistricten voor, de grootste aaneengesloten oppervlakten heeft de associatie waarschijnlijk in het urbaan district.

De grootste bedreigingen voor de associatie van vetmuur en zilvermos zijn het gebruik van cementvoegen en het gebruik van herbiciden en mechanische onkruidbestrijding. Ook de keuze om als plaveisel grote tegels te gebruiken – waardoor er een kleiner oppervlakte aan voegen aanwezig is – vormt een bedreiging voor de associatie.

In de onderstaande tabel staan de belangrijkste diagnostische taxa van de associatie van vetmuur en zilvermos Nederland en Vlaanderen.

Kruidlaag

Moslaag

• 
  De associatie tussen kasseien
• 
  Zomeraspect van de typische subassociatie tussen klinkers
• 
  Close-up van de associatie in een scheur in een asfaltweg
• 
  Een voorjaarsaspect van de subassociatie met liefdegras
• 

• Stadsnatuur

• Associatie van vetmuur en zilvermos op Flora van Nederland

Zie de categorie Bryo-Saginetum van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.