Federiko Eskauriaza

Federiko Eskauriaza
Begoñako alkate 1923ko urriaren 2a - 1924ko abenduaren 31
Bizitza
Jaiotza	1876ko irailaren 3a
Heriotza	1950eko uztailaren 17a (73 urte)
Jarduerak
Jarduerak	politikaria

Federiko Eskauriaza Urrutia (Begoña, Bizkaia, 1876ko irailaren 03a – Bilbo, 1950eko uztailaren 17a) Begoñako Errepublikako azken alkatea izan zen 1923 eta 1924 urteen artean. 1925. Begoña Bilbori anexionatzearen aurka gogor lan egin zuen udal batzak aho batez, baina ez zuten lortu. Begoña Bilbori entregatu nahi ez zuenez, ez zuen parte hartu entregaren ekitaldi ofizialetan.^[1]

Eskauriaza 1876an jaio zen Begoñan, eta hurrengo egunean bataiatu zuten herri horretako basilikan (Santa Maria elizan). Antolín Eskauriaza Valdemororen eta Tomasa Urrutia Matxinen semea zen, aurreko urteko azaroaren 27an (1875) Begoñan bertan ezkondu zirenak. Jesusa Villachica Contrerasekin ezkonduta egon zen. 1950ean hil zen Bilbon, 73 urte zituela, eta jaioterriko Begoñako kanposantuan lurperatu zuten.

Miguel Primo de Riverak 1923ko irailaren 13an Espainian estatu kolpea eman ondoren udal hauteskundeak antolatu ziren; Begoñako azken udal-batza 1923ko urriaren 2an honako hamabost zinegotziekin ("Bokal jaun andreak", gaztelaniaz: Señores Vocales ): Mariano Díaz, Víctor Ugarriza, Federiko Eskauriaza, Gregorio Urkaregi Otxandiano, Calixto Santamarina, Jose Antonio Gisasola, Jenaro Lumbreras, Ernesto Allende, Andrés Mota, Joaquín Gómez, Antonio Soloaga, Anastasio Gardiazabal, Adolfo Yturriozbeitia, Félix Juan Pereda y Antonio de la Cuesta.^[2]

Hamabost "zinegotziok" aho batez, guztien adostasunez, Federiko Eskauriaza aukeratu zuten alkate, anexioaren aurka ekin nahian.

Aurretik, 1870eko apirilean, Bilboko Udalak bere muga jurisdikzional berriak zabaldu zituen Begoñako eta Abandoko partzialki anexionatuz, eta probintziako gobernadore zibilak elizate horietako alkateei jakinarazi zien hiribilduko bizilagun izatera pasatuko ziren Begoñako eta Abandoko zinegotziek beren kargu utzi beharko zutela. Hauek ziren 1870ean anexionatutako Begoñako auzoak: Atxuriko zati bat, Olleriak, Zabalbideko zati bat (egungo Santutxu kaleraino), Bilbo Zaharra, Iturribide, Begoñako galtzadak, Campo Volantin, Tiboli eta Kristo. Geroago, 20 urte geroago, 1890eko uztailean, Abando udalerri osoa anexionatu zuen Bilbok.

1924ko martxoaren 24an Begoñako udal batza bildu zen ezohiko bilkura publikoan, Federiko Eskauriaza alkatearen lehendakaritzapean, Begoñak Bilborekin bat egiteari buruz hitz egiteko, jarraitu beharreko estrategia finkatzeko. Bilboko alkate Federico Moyúak Madrilen egiten ari zen gestioak zirela-eta, epe laburrean anexioa gauzatzeko aukeraren inguruan behin eta berriz zabaldu ziren zurrumurruak ikusita. Udalak, beste behin ere, eztabaidarik gabe eta aho batez, Begoñako Udala Bilboko Udalari osorik atxikitzearen aurka zegoela adierazi zuen, ziur baitzegoen Begoñako Udalak kalte handia jasoko zuela eta, gainera, indarrean zegoen Udal Zuzenbidearen funtsezko printzipioen aurka zegoela, udalen independentzia eta nortasun juridikoa ez baitzen errespetatzen. Gainera, Eskauriazak batzorde berezi bat izendatu zuen, José Antonio Guisasola zinegotziak eta José de Mendezona idazkariak osatua, udalaren izenean Madrilera lehenbailehen joateko, Han botere publikoetatik hurbil gai horri buruzko ebazpen bidezko eta aldeko bat lortzeko.

Urte bereko ekainaren 23an, ezohiko bilkura publikoan, Begoñako Udalak aho batez erabaki zuen, beste behin ere, auzotarren sentimendu orokorra interpretatuz, Bilborekin batzearen aurka agertzea, Elizateko ordena guztietako interesei kalte egiten zielako, zalantzarik gabe, eta, gainera, anexioak orduko Udal Estatutuaren 20. artikuluko aginduaren aurkakoa zela iritzita. Jarraian, Eskauriaza alkateak batzorde bat izendatu zuen, udalerriaren ordezkaritzan Madrileko Gortean anexioa onartuta ez izateko ahaleginak egiteko. Eta azkenik, Begoñako komertzioaren Defentsa (“La Defensa Comercial Begoñesa”, Etxagunen elkartea (“Asociación de Propietarios”) eta Nekazarien Sindikatua (“Sindicato Agrícola”) elkarteei gonbita luzatu zioten, aipatutako udal batzordean parte hartuko zuen ordezkari bana izenda zezaten, horrela batzordean elizateko indar bizi guztiak egon zitezen (merkataritza, jabetza eta nekazaritza).

1924ko abuztuan, anexio-prozesua geldiezina izango zela ulertuta, Eskauriaza alkateak "egun batzuetarako" utzi zuen kargua, eta Ernesto Allende izan zen jarduneko alkatea anexioa gauzatu arte. Hori izan zen Begoñako alkate hautetsiak alkatetza uzteko hasiera, eta Begoña Bilborekin erabat anexionatzearekin amaituko zen. Abuztuaren 21ean egin zen ohizko batzarrean Eskauriazak ez zuen parte hartu, berak bidalitako ofizio bat irakurri zen eskatutako lizentzia hilaren 16a hasi zela adierazi zuena, eta Ernesto Allende gisa. izendatu zuten ordezko gisa. Eskauriaza ez zuen parte hartu nahi urte bukaeran egingo zen botere-aldaketa inposatu hartan.^[3][1]

Begoña Bilborekin anexionatzeko Errege Dekretua 1924ko urriaren 29an onartu zen, Primo de Riveraren Gobernuaren Errege Dekretu bidez, Deustu eta Begoñako toki-erakunde txikiak eratzea eta Bilboko Udalarekin bat egitea onartu zen. Elizate horietako udalerriak Bilbori oso-osorik atxikitzea 1925eko urtarrilaren 1ean gauzatu zen, bizilagunen protestak gorabehera.

Ohiko bilkura subsidiarioa eginda, 1924ko abenduaren 26an, bilkuraren azken puntuan erabaki zen anexioaren aurka protesta egitea, eta, Udalbatzaren azken ohiko bilkura izanik, protestarik solemne eta kementsuena egitea, udalerri hori Bilboko udalerriari atxikitzea xedatu zuen urriaren hogeita bederatziko Errege Dekretua argitaratu eta betearaztearen aurka. Ebazpen hori 1924ko abenduaren 31ko ezohiko bilkuran onartu zen.^[4]

1925eko urtarrilaren 1ean anexioa gauzatu ondoren, Amadeo Deprit bihurtu zen Begoñako Toki Entitate Txikiko Auzo Batzarreko burua. Begoñako hauteskundeetan aukeratutako ordezkariek nahi ez, eta Amadeo Deprit prest azaldu zen anexio-prozesuan Begoñako ordezkari moduan kolaboratzeko. Zehazki hitz eginda Deprit ez zen alkatea izan. 1924ko urriaren 29ko argitaratu zen anexioaren dekretuak sortutako erakundea izan zen Toki Entitate Txikiko Auzo Batzar hori, Bilboko Udaleko Batzorde Betearazlearekin batera, Erandioko zati bat eta Deustuko eta Begoñako elizate osoak hiriari lotzeko.^[3][1]

• 1923-1924: Begoñako alkatea

• Begoñako errepublika
• Zerrenda:Mahatsorri ospetsuak

• Datuak: Q128032237