Ulug-Hem (il)

Ulug-Hem ili Улуг-Хемский кожуун (Rusça) Улуг-Хем кожуун (Tuva Türkçesi)
Konum
Tuva Cumhuriyeti haritası içinde Ulug-Hem ili
Yönetim
Ülke:	Rusya
Federâl Bölge:	Tuva Cumhuriyeti
Başkent:	Şagaan-Arıg
Genel bilgiler
Nüfus:	19.507
Diğer bilgiler
Dili:	Tuva Türkçesi, Rusça
Kuruluş tarihi:	20 Ekim 1923

Uluğ-Hem İli (Tuva Türkçesi: Улуг-Хем кожуун / Ulug-Hem kojuun) — Tuva Cumhuriyetinde 17 idari bölgeden biridir. İdari bölgenin yönetim merkezi — Şagaan-Arıg. Bir öteki büyük yerleşim yeri de Arıg-Bajı'dır

Ulug-Hem sözü büyük akarsu anlamına gelir. Ulug (Uluğ) Türkçe bir söz olup büyük, yüce demektir.^[1] Hem kelimesi "kem" şekliyle Eski Türkçede akarsu anlamına gelir.^[2]

Yenisey akarsuyu, Kara-Sug (Karasu) dağ akarsuyu. Sayan-Şuşen havzası su kaynaklarıdır. Şagaan Arıg yakınında ise yüksek ve tek bir dağ görünümünde dikkat çekici, hayret verici Hayırakan dağı görülür.

Eski adı Tandı Uranhay diye adlanan dönemde Beezi olarak geçmektedir.

Nüfus sayısı — 8 bin kişidir (2002).

Bölge 1 şehir idaresi, 9 kırsal idare ve toplam 20 irili ufaklı yerleşimlerden oluşmaktadır. Başlıca idari merkezler ve yerleşim yerleri:

• Şagaan Arıg şehri;
• Kök-Çıraa beldesi, merkez köyü Arıg-Bajı;
• Arıskan beldesi, merkez köyü Arıskan;
• Arıg-Üzüü beldesi, merkez köyü Arıg-Üzüü;
• İştii-Hem beldesi, belde merkezi İştii-Hem köyü;
• İyi-Tal beldesi, merkezi İyi-Tal;
• Torgalıg beldesi, merkez köy Torgalıg;
• Hayırakan beldesi, merkez köyü Hayırakan;
• Çaatı beldesi, merkez köyü Çoduraa;
• Eylig-Hem beldesi, merkez köyü Eylig-Hem

• Tuva Cumhuriyeti Devlet Sitesinde Ulu-Hem bölgesi ile ilgili bilgiler^{[ölü/kırık bağlantı]}
• Uluhem bölgesi merkezi Şagaan-Arıg şehrinde 2 no'lu okul sitesinde fotoğraflar
• Ülke ve bölgeden haberler