Trupale

Trupale
Osnovni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Nišavski
Grad	Niš
Gradska opština	Crveni Krst
Stanovništvo
Stanovništvo (2022)	2109
Geografija
Koordinate	43°21′17″N 21°47′22″E / 43.354833°N 21.789333°E / 43.354833; 21.789333
Nadmorska visina	187 m
Trupale Trupale (Srbije)
Ostali podaci
Poštanski kod	18211
Pozivni broj	018
Registarska oznaka	NI

Koordinate: 43° 21′ 17" SGŠ, 21° 47′ 22" IGD Trupale je naseljeno mesto u gradskoj opštini Crveni Krst na području grada Niša u Nišavskom okrugu. Nalazi se na ušću Nišave u Južnu Moravu, na desnoj nišavinoj aluvijalnoj terasi, na oko 10 km severozapadno od centra Niša. Prema popisu iz 2002. bilo je 2109 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 2223 stanovnika).

Istorija

Preistorijski nalazi (neolitsko-bronzanog doba) na rubu terase stare rečne obale na lokalitetu Ciganski ključ pokazuju da Trupale spada u veoma stara sela. U području pomenutog lokaliteta leži i jedna mogila nazvana Tumba.

Trupale je staro selo koje datira još iz srednjeg veka. u 15. veku ono je najveće selo u niškom kadiluku. Turski popis 1498. godine evidentira ga kao spahiluk (zeamet) u vlasništvu Ibrahim-bega iz Niša sa 142 doma, 52 neoženjena, 16 udovičkih domova i s dažbinama koje iznose 19.169 akči. Plaća porez za: ispendžu, pšenicu, ječam, ovas i kapludžu, raž, proso, širu, ušur od košnica, sitnu stoku, svinje, voće, crni i beli luk, ušur od kupusa, konoplje, porez od buradi, bostana, trave i ogrevnog drveta, baduhove i svadbarine.

Tokom 16. veka došlo je do izvesnog slabljenja sela. Prema turskom popisu nahije Niš iz 1516. godine, mesto je bilo jedno od 111 sela nahije i nosilo je isti naziv kao danas, a imalo je 112 kuća, 14 udovička domaćinstva, 37 samačka domaćinstva i s davanjima koja iznose 23.010 akči.^[1]. Već 1560. godine davanja su pala samo na 8.197 akči, a broj domova se sveo na 35 i 10 samačkih. Na ovako izrazito opadadanje sela izazvanog uglavnom raseljavanjem, uticala je bez sumnje trasa Carigradskog puta, koja je, po svemu sudeći, prolazila kroz seoski atar, tako da je selo bilo izloženo poharama od strane turskih prolaznika, haramija i vojnih jedinica. Zabeleženo je, na primer, da je u Trupale 1521. godine konačila turska vojska.

Posle zauzeća Niša i niškog kraja 1428. godine, Turci su na Južnoj Moravi formirali rečnu flotu sa pristaništem u Trupalu. Rečna flotila niške kapetanije stacionirana u Trupalu učestvovala je u drugoj polovini 15. veka u bici za Beograd. Zabeleženo je da su 1575. godine iz Niša (verovatno iz Trupala) dva broda sa žitom upućena u Budim. Negde s kraja 16. veka gase se podaci o saobraćajnoj ulozi Južne Morave.

Po oslobođenju od Turaka, i posle otkupa spahijske zemlje, Trupale se zahvaljujući svom smeštaju na plodnom zemljištu i u blizini Niša razvilo u napredno nišavsko-moravsko selo. Posle Drugog svetskog rata proces delimičnog iseljavanja, pre svega u Niš, zahvatio je i Trupale, a s druge strane ono je postalo privlačno za pridošlice iz siromašnijih i udaljenijih sela (pirotski, kruševački, podjastrebački i planinski region), tako da se ukupni broj stanovnika u njemu povećao. Godine 1971. u Trupalu su živela 103 poljoprivredna, 183 mešovita i 209 nepoljoprivrednih domaćinstava.

Demografija

Krajem 19. veka (1895. godine) Trupale je veće selo sa 112 domaćinstava i 848 stanovnika, a godine 1930. u njemu je živelo 210 domaćinstava i 1.345 stanovnika.

U naselju Trupale živi 1716 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 42,6 godina (41,3 kod muškaraca i 44,0 kod žena). U naselju ima 625 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,37.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija

Godina	Stanovnika




1948.	1667	^[2]
1953.	1819
1961.	1901
1971.	1963
1981.	2131
1991.	2223	2175
2002.	2177	2109

Etnički sastav prema popisu iz 2002.
Srbi	2047	97.06%
Romi	38	1.80%
Makedonci	4	0.18%
Jugosloveni	2	0.09%
Hrvati	1	0.04%
Ukrajinci	1	0.04%
Nemci	1	0.04%
nepoznato	13	0.61%

Stanovništvo prema polu i starosti ^[3]


	m	ž
?	7	11
80+	26	32
75-79	42	58
70-74	62	88
65-69	73	80
60-64	64	66
55-59	51	45
50-54	88	73
45-49	85	85
40-44	56	47
35-39	79	66
30-34	67	64
25-29	64	61
20-24	70	60
15-19	73	58
10-14	45	63
5-9	64	51
0-4	49	36
prosek	41.3	44.0

Domaćinstva

**Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	335	371	446	495	551	613	625

**Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosečan broj članova
Broj domaćinstava	92	145	109	119	78	55	19	4	2	2	3.37

Domaćinstva

**Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	907	222	595	66	22	2	894

**Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosečan broj članova
Broj domaćinstava	112	610	148	22	2

Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija	Proizvodnja i snabdevanje...	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	415	40	-	-	127	7	52	38	2	41
Ženski	222	84	-	-	46	-	4	27	7	1
Oba	637	124	-	-	173	7	56	65	9	42
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	2	5	26	6	21	8	-	-	40
Ženski	-	2	3	11	25	2	-	-	10
Oba	2	7	29	17	46	10	-	-	50

Reference

↑ Istorijski arhiv Niš: „DETALjNI POPIS NAHIJE NIŠ IZ 1516. GODINE“ Arhivirano 2012-03-15 na Wayback Machine-u, Pristupljeno 27. 4. 2013.
↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7