Mirko Kovačević

MIRKO KOVAČEVIĆ
Mirko Kovačević
Mesto rođenjaGrahovo, kod Nikšića
Kraljevina Crna Gora
Datum smrti14. 8. 1941. (25 godina)
Mesto smrtiKošuta, kod Sinja
ND Hrvatska
Profesijastudent tehnike
Član KPJ od1937.
Učešće u ratovimaŠpanski građanski rat
Narodnooslobodilačka borba
SlužbaInternacionalne brigade
NOV i PO Jugoslavije
1937 — 1939.
1941.
Činkapetan NRA
Narodni heroj od21. decembra 1951.
Mirko Kovačević sa drugovima u Španiji, 1937. godine. Stoje Lazar Latinović i Branko Krsmanović, a sede Mirko Kovačević, Ratko Pavlović Ćićko i Braco Vajs

Mirko Kovačević Lala (Grahovo, kod Nikšića, 6. maj 1916 — Košuta, kod Sinja, 14. avgust 1941) je bio crnogorski komunista, član CK KPJ,[1] učesnik Španskog građanskog rata i Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.

Mirko Kovačević je bio proslavljeni komandir protivtenkovske baterije na španskom frontu, republikanski oficir, već kao dvadesetogodišnjak spadao je među najpoznatije Jugoslovene u Španiji.[2] On je, verovatno, prvi španski borac koji je poginuo u partizanima.[3]

Prema nekim izvorima, Mirko Kovačević je autor teksta čuvene partizanske pesme Po šumama i gorama.[4]

Biografija

Rođen je 6. maja 1916. godine u selu Grahovu, kod Nikšića. Bio je najmlađe, jedanaesto, dete serdara Petra Kovačevića. Osnovnu školu je završio u rodnom selu, a dva razreda gimnazije u Trebinju. Zbog teške materijalne situacije, školovanje je nastavio tek posle dve godine u Kotoru, pa u Beogradu, gde mu se preselila porodica. Posle završetka četvrtog razreda Druge muške beogradske gimnazije, upisao se u Srednju tehničku školu, koju je završio 1936. godine.[5]

Tokom školovanja se uključio u srednjoškolski omladinski pokret i učestvovao u akcijama revolucionarne omladine Beograda. Godine 1935. postao je predsednik Udruženja srednjo-tehničara. Voleo je sport i zajedno sa bratom Vasilijem je igrao fudbal u Sportskom društvu „Radnički“.[5]

Španski građanski rat

Posle završetka škole, 1936. godine, odlazi u Prag i počinje da studira tehniku. Završio je samo jedan semestar, jer je početkom 1937. godine, na poziv Komunističke partije Jugoslavije (KPJ), s grupom jugoslovenskih studenata, otišao u Španiju. Već u februaru i martu, kao borac bataljona „Dimitrov“, učestvuje u borbama kod Marame, Gvadalahare, Madrida i Brunete. Aprila 1937. godine upućen je u oficirsku školu u Posarubiu, a zatim u Albasete, gde je raspoređen u protivtenkovsku bateriju „Petko Miletić“, u kojoj je bio zamenik komandira, od jula do decembra 1937. godine.[6]

Decembra 1937. postaje komandir protivtenkovske baterije „Stjepan Radić“, s kojom učestvuje u borbama kod Teruela. Posle izdvajanja iz 129. internacionalne brigade, oktobra 1938. godine, postaje komandir Drugog voda Prve čete Jugoslovenskog bataljona u blizini Valensije. Pred kraj Španskog građanskog rata proizveden je u čin kapetana Španske republikanske vojske. U Španiji je 1937. godine postao član Komunističke partije Jugoslavije (KPJ).[6]

Posle povlačenja iz Španije, zajedno sa mnogim interbrigadistima, interniran je u logor u Francuskoj. Od februara 1939. do aprila 1941. godine bio je u logorima Sen Siprijenu i Girsu. Kasnije je s grupom Jugoslovena poslat na prisilni rad u Nemačku.

Narodno oslobodilačka borba

Iz Nemačke je sredinom jula 1941. godine, uspeo da pobegne i prebacio se u okupiranu Jugoslaviju.[6] U zemlju se vratio s velikim ratnim iskustvom. Kratko boravi u Zagrebu, a onda je od strane KPJ upućen u Split, na dužnost komandanta svih partizanskih odreda Dalmacije. Zajedno sa političkim komesarom Pavlom Papom i članovima Pokrajinskog komiteta KPJ za Dalmaciju, pristupa mobilizaciji boraca u prve partizanske odrede u Dalmaciji.[6]

Zadaća im je bila ubrzati prelazak s diverzantskih akcija na oružani ustanak. 7. kolovoza 1941. održan je sastanak Pokrajinskog komiteta KPH za Dalmaciju na kojem je određen trodnevni rok za stvoriti sedam partizanskih odreda i te prebaciti ih u Liku i Bosnu. Zadaća je obavljena od 8. do 14. kolovoza 1941., a uz Splitski, stvoreni su Šibenski, Vodičko-zatonski, Primoštensko-krapanjski, Solinski, Trogirski i Sinjski partizanski odred.[7]

Poginuo je 14. avgusta 1941. godine, u blizini sela Košuta, kod Sinja, u sukobu s domobranima i Italijanima, prilikom izlaska jedne grupe dobrovoljaca iz Splita, vodeći partizane Prvoga splitskoga partizanskoga odreda.[6] Nakon njegove pogibije, italijanske i ustaško-domobranske snage iz Sinja, Dicma i Trilja uništile su Splitski NOP odred.[8]

Porodica

Spomen-ploča u Banjaluci gde su živeli Mirko Kovačević i njegova sestra Zora.

Čitava njegova porodica je učestvovala u Narodnooslobodilačkoj borbi, a od sedmorice braće njih trojica — Vasilije, Vojo i Mirko su proglašeni narodnim herojima. Njenoga sestra, Zora Kovačević iz Grahova, medicinska sestra, takođe u NOB od 1941, prva bolničarka 2. bataljona Prve ličke proleterske brigade "Marko Orešković", poginula u Centralnoj bolnici 1943.[9]

Nasleđe

Ukazom Prezidijuma Narodne skupštine FNR Jugoslavije 182/51 21. decembra 1951, proglašen je za narodnog heroja.[10]

U Splitu se je po Mirku Kovačeviću zvala jedna ulica.[11]

Reference

  1. ↑ https://znaci.org/dogadjaj.php?br=15000
  2. ↑ https://znaci.org/00001/222_1.htm
  3. ↑ https://znaci.org/00001/222_1.htm
  4. ↑ https://commons.wikimedia.org/wiki/File:%D0%9F%D0%BE_%D1%88%D1%83%D0%BC%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D0%B8_%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0.jpg
  5. ↑ 5,0 5,1 Narodni heroji 1982: str. 413 sfn error: no target: CITEREFNarodni_heroji1982 (help)
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Narodni heroji 1982: str. 414 sfn error: no target: CITEREFNarodni_heroji1982 (help)
  7. ↑ Aleksandar Jakir: 19. SPLIT OD TRAVNJA 1941. DO RUJNA 1943. GODINE: MJESTO FAŠISTIČKE REPRESIJE I ANTIFAŠISTIČKOG OTPORA SPLIT I VLADAN DESNICA 1918. 1945. Zbornik radova s Desničinih susreta 2015.. Filozofski fakultet u Zagrebu, Zagreb, 2016. str. 332.
  8. ↑ https://znaci.org/dogadjaj.php?br=15000
  9. ↑ https://znaci.org/00001/137_34.pdf
  10. ↑ „Službeni vesnik Prezidijuma Narodne skupštine FNRJ 17/III”. www.sistory.si. 1. 9. 1952. 
  11. ↑ Josip Lasić: Onomastički opis splitske hodonimije Filozofski fakultet u Zagrebu. Zagreb, 2017. str. 125.

Literatura

Mirko Kovačević na Wikimedijinoj ostavi
  • Narodni heroji Jugoslavije tom I. Beograd: Narodna knjiga. 1982.  (COBISS)
  • p
  • r
  • u
Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija Narodni heroji iz Nikšića i okoline Crna Gora
Narodni heroji Jugoslavije rođeni u Nikšiću i okolnim mestima, kao i oni koji su politički ili vojno delovali na ovom području:
Grahovo
Vasilije Kovačević Čile  • Veljko Kovačević  • Vojo Kovačević  • Miloš Kovačević  • Mirko Kovačević  • Mitar Kovačević  • Sava Kovačević
Nikšić

Veljko Aleksić  • Muharem Asović  • Marko Baletić  • Aleksa Backović  • Danilo Bojović  • Dušan Bojović  • Milica Vučinić  • Dušan Vujačić  • Vasilije Vujačić  • Dušan Vujović  • Ratko Vujović  • Jovan Vukotić  • Pero Giljan  • Milinko Đurović  • Milisav Đurović  • Veljko Zeković  • Jovan Zvicer  • Obren Janjušević  • Božidar Jovanović  • Petar Jovanović  • Milo Kilibarda  • Vasilije Koprivica  • Radovan Kovačević  • Nikola Lješković  • Aleksa Maksimović  • Veljko Milatović  • Radojica Nenezić  • Radislav Nikčević  • Vojin Nikolić  • Đoko Pavićević  • Đorđije Premović  • Lazar Radojević  • Veljko Radulović  • Peko Tepavčević  • Veljko Todorović  • Vlado Tomanović  • Dragan Cerović  • Čedomir Čupić