Žabalj

Žabalj
Katolička crkva u Žablju
Osnovni podaci
Država	Srbija
Pokrajina	Vojvodina
Upravni okrug	Južno-bački
Opština	Žabalj
Stanovništvo
Stanovništvo (2022)	9598
Gustina stanovništva	73 st./km²
Geografija
Koordinate	45°22′12″N 20°03′30″E / 45.37°N 20.058333°E / 45.37; 20.058333
Nadmorska visina	80 m
Površina	131,4 km²
Žabalj Žabalj (Srbije)
Ostali podaci
Poštanski kod	21230
Pozivni broj	021
Registarska oznaka	NS

Koordinate: 45° 22′ 12" SGŠ, 20° 03′ 30" IGD

Žabalj (mađarski: Zsablya, rusinski: Жабель, nemački: Josefsdorf) je varošica u opštini Žabalj u Južnobačkom okrugu. Prema Popisu stanovništva iz 2011.g. u Žablju živi 9161 stanovnik.^[1] Prema popisu iz 2002. bilo je 9598 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 8766 stanovnika). Nalazi se u regionu poznatom kao Šajkaška (jugoistočni deo Bačke), u Autonomnoj Pokrajini Vojvodini.

Geografija

Varošica Žabalj se nalazi u jugoistočnom delu Bačke blizu reke Tise.

Žabalj je takođe i sedište opštine, u kojoj se pored ovog mesta nalaze i naselja: Gospođinci, Đurđevo i Čurug.

Žabalj je raskrsnica važnih puteva: Novi Sad - Zrenjanin i Novi Sad (preko Bačkog Gradišta) - Bečej - Senta.

Istorija

Podaci o naselju na području današnjeg Žablja datiraju iz praistorije. Žabalj se prvi put pominje 1514. godine kao tvrđava u kojoj je bio zarobljen Dože Đerđ. Za vreme Otomanske imperije (u 16. i 17. veku) naseljen je Srbima. U 18 i 19 veku Žabalj je deo habsburške Vojne krajine (Šajkaški bataljon). Krajem 18. veka, posle velike poplave (1784), dislocirano je prvobitno naselje kraj obale Tise na današnje mesto (12 km od Tise).

Prva crkva u Žablju se pominje 1720.g. ali je ona srušena. Današnja pravoslavna crkva Svetog Nikole izgrađena je 1835.g. dok je Katolička crkva podignuta 1901.g. Od 1918.g. Žabalj je deo Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca – kasnije Jugoslavije.

U narodnooslobodilačkom ratu Žabalj, Čurug, Đurđevo i Gospođinci doživljavaju neprijateljsku odmazdu (1942.), kojoj prethodi formiranje i početak borbenog puta Šajkaškog partizanskog odreda. Za vreme Mađarske okupacije tokom II svetskog rata veoma rano dolazi do formiranja Šajkaškog partizanskog odreda. U Raciji 1942.g. ubijeno je 666 stanovnika Žablja od čega 141 žena, 101 dete i 69 starih lica. Prema nacionalnosti žrtve je činilo 614 Srba, 28 Jevreja, 23 Roma i 1 Mađar.^[2] Za ove zločine partizani su u jesen i zimu 1944.g. izvršili odmazdu nad žiteljima Žablja mađarske nacionalnosti. Od osvetničkih ubistava ali i gladi i zaraznih bolesti u zatočeništvu stradalo je oko 2000 žabaljskih Mađara.^[3]

Kultura

Mnogobrojna spomen-obeležja iz revolucionarne prošlosti su u selima ovog dela Šajkaške, a na obali Tise je impozantan spomenik Šajkaškom partizanskom odredu, rad Jovana Soldatovića. Pored građevina seoske arhitekture, u Čurugu je i jedina tipična panonska vetrenjača na teritoriji Vojvodine, a u pravoslavnoj crkvi je poznati ikonostas - rad Đorđa Krstića. Kraj Žablja, na obali Tise, smeštena je bogata Zavičajna muzejska zbirka.

Privreda

Žabalj je u razvijenom poljoprivrednom području. U Žablju su velika šećerana i manji privredni pogoni.

Demografija

Prema rezultatima Popisa stanovništva iz 2011.g. u Žablju živi 9161 stanovnik. U nastavku teksta podaci su dati prema Popisu stanovništva 2002.g.

U naselju Žabalj živi 7493 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 37,7 godina (36,5 kod muškaraca i 38,9 kod žena). U naselju ima 3073 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,12. Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija

Godina	Stanovnika




1948.	6273	^[4]
1953.	6672
1961.	7457
1971.	7851
1981.	8503
1991.	8766	8654
2002.	9877	9598

Etnički sastav prema popisu iz 2002.
Srbi	8672	90.35%
Romi	202	2.10%
Jugosloveni	119	1.23%
Hrvati	88	0.91%
Mađari	85	0.88%
Rusini	31	0.32%
Makedonci	20	0.20%
Albanci	16	0.16%
Crnogorci	9	0.09%
Ukrajinci	8	0.08%
Slovaci	7	0.07%
Nemci	4	0.04%
Rusi	3	0.03%
Muslimani	3	0.03%
Slovenci	2	0.02%
Česi	1	0.01%
Rumuni	1	0.01%
Bunjevci	1	0.01%
nepoznato	86	0.89%

Stanovništvo prema polu i starosti ^[5]


	m	ž
?	12	21
80+	60	99
75-79	77	150
70-74	169	237
65-69	205	251
60-64	246	275
55-59	225	241
50-54	317	325
45-49	429	400
40-44	364	389
35-39	348	321
30-34	321	297
25-29	337	330
20-24	366	377
15-19	340	369
10-14	316	272
5-9	298	268
0-4	286	260
prosek	36.5	38.9

Domaćinstva

**Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	1724	1930	2089	2291	2646	2772	3073

**Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosečan broj članova
Broj domaćinstava	494	692	659	730	289	136	46	10	13	4	3.12

Domaćinstva

**Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	3816	1274	2288	145	105	4	4082

**Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosečan broj članova
Broj domaćinstava	949	2324	650	156	3

Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija	Proizvodnja i snabdevanje...	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	2061	463	26	4	633	33	219	204	62	144
Ženski	1044	90	-	1	229	7	23	251	48	43
Oba	3105	553	26	5	862	40	242	455	110	187
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	9	24	109	41	22	47	2	-	19
Ženski	20	25	62	88	112	35	5	-	5
Oba	29	49	171	129	134	82	7	-	24

Reference

↑ Statistički Zavod Srbije: Prvi rezultati popisa http://media.popis2011.stat.rs/2011/prvi-rezultati.pdf
↑ Golubović, Zvonimir. Racija u južnoj Bačkoj 1942.godine, Novi Sad, 1991.
↑ Cseres Tibor: Vérbosszú Bácskában. Magvető, Budapest, 1991. (Tibor Cseres: Serbian Vendetta in Bacska Arhivirano 2011-01-27 na Wayback Machine-u).
↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7

Vanjske veze

Portal Srbija

Žabalj na Wikimedijinoj ostavi

Žabalj nezavisni portal Arhivirano 2012-06-08 na Wayback Machine-u
Portal Žabalj biz - Sve na jednom mestu Arhivirano 2008-05-01 na Wayback Machine-u
Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain) Arhivirano 2009-01-20 na Wayback Machine-u
Satelitska mapa (Wikimapia)
Gugl satelitska mapa (Maplandia)
Plan naselja na mapi (Mapquest)