Zygmunt Zygmuntowicz

Zygmunt Zygmuntowicz

Ostersetzer

podpułkownik łączności
Data i miejsce urodzenia	28 listopada 1881 Jezierna
Data i miejsce śmierci	15 marca 1942 Auschwitz-Birkenau
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	4 Pułk Piechoty, 39 Pułk Piechoty Strzelców Lwowskich, Armia „Wschód”, 6 Armia, 2 Pułk Łączności, Dowództwo Okręgu Korpusu Nr VI
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-ukraińska (obrona Lwowa), wojna polsko-bolszewicka, II wojna światowa
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Zygmunt Marian Zygmuntowicz ps. „Ostersetzer” (ur. 28 listopada 1881 w Jeziernej, zm. 15 marca 1942 w Auschwitz-Birkenau) – podpułkownik łączności Wojska Polskiego, redaktor, publicysta.

Zygmunt Marian Zygmuntowicz urodził się 28 listopada 1881 w Jeziernej^[1][2][3]. Był synem Józefa i Gabrieli z domu Rozmaryn^[1][2]. W 1903 r. zdał egzamin maturalny i został absolwentem gimnazjum w Złoczowie^[2][4]. Został c. k. urzędnikiem pocztowym^[2]. Od 1905 do 1914 był członkiem zarządu koła Towarzystwa Szkoły Ludowej im. Tadeusza Kościuszki^[1]. Działał w Stronnictwie Ludowym^[1]. Był współpracownikiem czasopism „Kurier Lwowski”, „Gazeta Ludowa”, „Wiek Nowy”^[1][2]. Był członkiem Związku Strzeleckiego od 1912, w strukturach którego odbył kurs podoficerski^[1][2]. Został poborcą w ramach Polskiego Skarbu Wojskowego^[1][2].

Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich. W sierpniu 1914 mobilizował oddziały strzeleckie we Lwowie i wszedł w szeregi batalionu uzupełniającego Andrzeja Galicy^[2]. Został mianowany chorążym 4 listopada 1914^[2]. Od połowy tego miesiąca służył w Departamencie Wojskowym Naczelnego Komitetu Narodowego (DW NKN)^[2]. Organizował legionową pocztę polową^[2]. Od połowy 1915 był przydzielony do oddziału telegraficznego Komendy Legionów Polskich, następnie do 4 pułku piechoty w składzie III Brygady i w jego szeregach brał udział w walkach^[2]. Od listopada do grudnia 1915 pełnił funkcję komendanta Stacji Zbornej i Placu Legionów w Kowlu^[2]. Od 1916 pracował ponownie jako urzędnik we Lwowie^[2]. Od 1917 do 1917 był członkiem komendy okręgu Polskiej Organizacji Wojskowej^[1].

U kresu wojny brał udział w rozpoczętej obronie Lwowa w trakcie wojny polsko-ukraińskiej w stopniu porucznika^[2]. 31 października 1918 stanął na czele grupy obsadzającej pocztę główną^[5]. Następnie walczył w Odcinku IV załogi szkoły im. Henryka Sienkiewicza^[6][7]. Odniósł rany w walkach 3 na 4 listopada 1918^[2]. Później służył w szeregach II batalionu 2 pułku Strzelców Lwowskich^[2]. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został przyjęty do Wojska Polskiego. Był oficerem łączności dowództwa Armii „Wschód” i 6 Armii^[2]. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej^[2]. Został awansowany na stopień majora łączności piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919^[8], a następnie na podpułkownika łączności piechoty ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923^[9][2]. W latach 1923–1924 był szefem Szefostwa Łączności Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie, pozostając oficerem nadetatowym 2 pułku łączności w Jarosławiu^[10][1]. W czerwcu 1924 został przydzielony do 2 pułku łączności na stanowisko zastępcy dowódcy pułku^[11][12]. W grudniu tego roku został zwolniony ze stanowiska zastępcy dowódcy pułku^[13]. Z dniem 30 czerwca 1926 został przeniesiony w stan spoczynku^[2]. Jako emerytowany oficer w 1928 zamieszkiwał we Lwowie^[14].

Był członkiem zarządu koła 4 p.p. LP^[1]. Był kierownikiem sekcji oświatowej i członkiem zarządu Lwowskiego Oddziału Związku Legionistów Polskich^[15][16]. Był przewodniczącym koła TSL im. Marszałka Józefa Piłsudskiego^[1]. Zasiadł w zarządzie wydziału wojewódzkiego we Lwowie Polskiego Towarzystwa Opieki nad Grobami Bohaterów^[17]. Był wiceprezesem zarządu Towarzystwa Chórów i Teatrów Włościańskich^[1]. Pełnił funkcję wydawcy i redaktora pisma „Panteon Polski” od 1924 do 1931^[2]. Współpracował z periodykiem „Naród i Wojsko”^[1]. Był autorem publikacji dotyczących m.in. Jurka Bitschana^[18], Józefa Piłsudskiego, Tadeusza Żulińskiego, Agatona Gillera. W 1932 wygłaszał prelekcje na antenie Polskiego Radia Lwów: pt. Mobilizacja Strzelców i drużyn strzeleckich w sierpniu 1914 r.^[19] i pt. Matka Komendanta^[20].

Od 18 sierpnia 1921 był żonaty z Marią z domu Moldovani^[1]. We Lwowie zamieszkiwał przy ul. Jana Kochanowskiego 21^[1]. Podczas II wojny światowej został aresztowany przez Niemców i osadzony w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau 19 grudnia 1940^[3]. Otrzymał tam numer obozowy 7785^[3]. Poniósł śmierć 15 marca 1942 w KL Auschwitz^[3][2].

• Józef Piłsudski, krótki życiorys (1917, 1920)^[1]
• Z historii gołębia pocztowego jako środka łączności (1924)
• Józef Piłsudski (1925, współautor: St. Konopka)^[1]
• Stanisław Król Kaszubski (1927)^[1]
• Obrona Lwowa w: Dziesięciolecie Polski Odrodzonej. Księga pamiątkowa 1918-1928 (1928)^[21]
• Józef Piłsudski o sobie. Z pism, rozkazów i przemówień komendanta (1929)
• W 66 rocznicę powstania styczniowego 1863-1929. Weteranom lwowskim w hołdzie (1929)
• Józef Piłsudski o sobie (1929)^[1]
• Józef Piłsudski. Kronika biograficzna (1931)^[1]
• Zbrodnia Austriaków (1933/1934)
• Józef Piłsudski we Lwowie (1934)
• Komendant podziemnej Warszawy (1936)
• Agaton Giller w świetle akt państw zaborczych. W 50 rocznicę śmierci (1937)
• Giller Agaton w świetle akt zaborczych (1937)
• Żydzi Bojownicy o Niepodległość Polski (1938)^[22]

• Krzyż Niepodległości (4 listopada 1933, za pracę w dziele odzyskania niepodległości)^[23]
• Krzyż Walecznych (przed 1923)^[24][2]
• Złoty Krzyż Zasługi (1937)^[25]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[1]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[1]
• Odznaka pamiątkowa IV Odcinka „Obrony Lwowa”^[26]

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Marek Gałęzowski, Zygmunt Zygmuntowicz, Wyd. Instytut Pamięci Narodowej, Wyd. Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2020, ISBN 978-83-8229-052-3, wersja zdigitalizowana.

• Publikacje Zygmunta Zygmuntowicza w bibliotece Polona