Zakrzewo (powiat złotowski)

Ten artykuł od 2012-03 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Zobacz też: Zakrzewo w innych znaczeniach tej nazwy.

Zakrzewo

wieś
Szkoła im.ks.Domańskiego, rok 1969
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	złotowski
Gmina	Zakrzewo
Liczba ludności	1620
Strefa numeracyjna	67
Kod pocztowy	77-424[2]
Tablice rejestracyjne	PZL
SIMC	0533989
Położenie na mapie gminy Zakrzewo Zakrzewo
Położenie na mapie Polski Zakrzewo
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Zakrzewo
Położenie na mapie powiatu złotowskiego Zakrzewo
53°24′49″N 17°09′00″E/53,413611 17,150000[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Zakrzewo (niem. Zakrzewo, 1935-1945 Buschdorf) – wieś krajeńska w Polsce, położona w województwie wielkopolskim, w powiecie złotowskim, siedziba gminy Zakrzewo^[3][4], przy drodze wojewódzkiej nr 188.

Wieś leży przy strategicznie ważnej do 1945 r. linii kolejowej (dawnej "Ostbahn" z Królewca) Tczew-Küstrin Kietz, a dokładniej na jej odcinku Chojnice-Piła. W miejscowości odbywa się cykliczna impreza muzyczna Blues Express.

W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa pilskiego.

W roku 1935 niemieckie władze nazistowskie dokonały zmiany historycznej nazwy Zakrzewo na nazwę Buschdorf, brzmiącą bardziej "niemiecko"^[5]: Busch – krzak, krzew, Dorf – wieś. Przemianowanie to dokonane zostało nie bez trudności^[6]: na taką zmianę trzeba było formalnej zgody miejscowej rady gminnej, która w Zakrzewie do roku 1925 składała się z samych Polaków, a i potem, do r. 1935, stosunek liczbowy Polaków do Niemców w niej był jak około 9:1. Jurysdykcji władzy gminnej nie podlegało jednak nazewnictwo obiektów kolejowych, toteż zmiany nazwy stacji kolejowej w tej wsi dokonano już w roku 1925; kiedy w pewien czas po przemianowaniu dworca landrat jako przewodniczący wydziału powiatowego zaproponował przemianowanie również przynajmniej miejscowej poczty (było bowiem dość para­doksalne, że bilet kolejowy kupowało się do Buschdorf, a list adresowało się do Zakrzewa), rada gminna nie zgodziła się na ten projekt. W lutym 1928 r. landrat raz jeszcze zażądał zmiany nazwy wsi, tym razem jednak oferując przyłączenie do gminy 200 morgów lasu. I tym razem jednak rada gmin­na nie dała się przekonać, oferta nie została przyjęta: wieś nadal nazywała się Zakrzewo, a stacja kolejowa – Buschdorf. Ustawą samorzą­dową z 30 stycznia 1935 r., która wprowadziła zasadę nomi­nacji w ustalaniu składu rady gminnej, władze niemieckie doprowadziły do sytuacji, że pomimo większości polskiej we wsi, to do jej rady gminnej wchodził już tylko jeden Polak, który nie był w stanie przeszkodzić uchwale o zmianie nazwy Zakrze­wo na Buschdorf. Związek Polaków w Niemczech zaprotestował prze­ciwko temu postępowaniu u ministra spraw wewnętrznych, lecz dowiedział się, że przemianowanie Zakrzewa nastąpiło na podstawie rzekomo jednomyślnej uchwały rady gminnej. Dalsze protesty zaprzeczające temu nieprawdziwemu uzasadnieniu nie odniosły już skutku i do końca II wojny światowej wieś nazywała się Buschdorf. Przywrócona w 1945 nazwa Zakrzewo została administracyjnie zatwierdzona 12 listopada 1946^[7].

Stare osiedle wielkopolskie, pierwsza wzmianka w 1491^[8]. W 1511 w Zakrzewie została utworzona rzymskokatolicka parafia św. Marii Magdaleny^[9]. Wieś szlachecka, własność wojewody płockiego Piotra Potulickiego, około 1580 roku leżała w powiecie nakielskim województwa kaliskiego^[10].

W latach 1772–1945 pod panowaniem Prus. Silny ośrodek polskości, w którym działał ks. dr Bolesław Domański. Po wojnie także osiedlili się Polacy z innych regionów Polski.

Przed wojną dzięki inicjatywie księdza Bolesława Domańskiego w Zakrzewie powstał silny ruch spółdzielczy, kulturalny i sportowy. Większość zapoczątkowanych wtedy inicjatyw jest kontynuowana i rozwijana: Spółdzielczy Bank Ludowy, Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska, Dom Polski, Chór Tęcza i Klub Sportowy Jedność.

W grudniu 1937 Rada Naczelna Związku Polaków w Niemczech przygotowując organizowany w marcu 1938 w Berlinie zjazd Związku ogłosiła tzw. "Odezwę Zakrzewską" skierowaną do rodaków w Niemczech; podpisał ją m.in. ksiądz Bolesław Domański będący wtedy przewodniczącym V Dzielnicy Związku Polaków w Niemczech^[11].

W 1966 wieś została odznaczona Orderem Sztandaru Pracy II klasy za wytrwałość w zachowaniu ducha narodowego^[8]. W 2019 Sejmik Województwa Wielkopolskiego podjął decyzję o przekazaniu gminie Zakrzewo środków na utworzenie w miejscowym Domu Polskim Centrum Idei Rodła^[12].

W Zakrzewie znajduje się kościół pod wezwaniem św. Marii Magdaleny.

• Publiczna Szkoła Podstawowa im. ks. dr Bolesława Domańskiego
• Przedszkole Publiczne im. Królewny Śnieżki
• Gimnazjum im. Zjednoczonej Europy (do czasu likwidacji gimnazjów w Polsce)

• Z Zakrzewem była związana artystka Janina Kłopocka, której malowidła zdobią salę widowiskową w Domu Polskim. Janina Kłopocka zaprojektowała również Rodło – symbol graficzny Związku Polaków w Niemczech.
• W Zakrzewie urodził się Józef Horst harcmistrz Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech, działacz narodowy mniejszości polskiej w międzywojennych Niemczech, członek Związku Polaków w Niemczech ścięty przez nazistów w Brandenburgu.
• Z Zakrzewa pochodzi znany lekarz prof. Antoni Horst. W czasie wojny organizował on z ramienia Rady Głównej Opiekuńczej sieć szpitali które między innymi udzielały pomocy Powstańcom Warszawskim w czasie akcji Burza. W okresie tak zwanej odwilży po Wypadkach Poznańskich został Rektorem Akademii Medycznej w Poznaniu. Był też inicjatorem powstania Instytutu Genetyki Człowieka PAN w Poznaniu.
• W Zakrzewie urodził się 4 lutego 1904 r. Jan Łangowski, działacz Związku Polaków w Niemczech.
• Alfons Tomke - "Zasłużony dla Gminy Zakrzewo"^[13].

• Zakrzewo Złotowskie

• Edmund Osmańczyk: Niezłomny proboszcz z Zakrzewa. Warszawa: Czytelnik, 1989. ISBN 83-07-01992-3. Brak numerów stron w książce