Zagrzebkowate

Bithyniidae

Gray, 1857

Najszerzej rozprzestrzeniony gatunek rodziny zagrzebkowatych: zagrzebka pospolita

Systematyka

Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

mięczaki

Gromada

ślimaki

Podgromada

Caenogastropoda^[1]

Rząd

Littorinimorpha^[1]

Nadrodzina

Truncatelloidea^[1]

Rodzina

zagrzebkowate

Typ nomenklatoryczny

Bithynia Leach, 1818

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Zagrzebkowate (Bithyniidae) – zróżnicowana rodzina ślimaków z podgromady Caenogastropoda, grupująca małe gatunki słodkowodne, szeroko rozprzestrzeniona na świecie^[2]. Liczy ponad 350 gatunków, w tym około 190 gatunków żyjących współcześnie^[1].

Cechy morfologiczne

Ślimaki małe lub średniej wielkości, muszle stożkowate, jajowate lub jajowato stożkowate, o wzniesionej skrętce. Wieczko mocne, zwapniałe, o koncentrycznych liniach przyrostów. Dołka osiowego brak lub słabo wykształcony, szczelinowaty. Zwierzęta rozdzielnopłciowe, narządy kopulacyjne z jednym lub dwoma gruczołami dodatkowymi^[2]. Ktenidium (płat skrzelowy) szerokie^[3].

Występowanie

Przedstawiciele zagrzebkowatych występują w słodkich wodach śródlądowych Europy, Afryki, Azji, na Archipelagu Sundajskim, w Australii^[4]. W Europie występuje ok. 15 gatunków zaliczanych do rodzaju zagrzebka (Bithynia Leach). W Polsce reprezentowane przez dwa gatunki: zagrzebkę pospolitą (Bithynia tentaculata) i zagrzebkę sklepioną (Bithynia leachi)^[2].

Biologia i ekologia

Zajmowane siedliska

Zasiedlają różne typy wód (drobne cieki, rzeki, stawy, rowy melioracyjne, jeziora, zbiorniki zaporowe) i różne typy podłoża (od mulistych po kamieniste, także hydrofity i maty glonów nitkowatych). Występują płytko w litoralu, na niewielkich głębokościach^[2].

Odżywianie

Filtratorzy i zdrapywacze, odżywiający się glonami peryfitonowymi i fitoplanktonem^[2].

Podział systematyczny

Do rodziny zagrzebkowatych (Bithyniidae) należą następujące rodzaje zgrupowane w trzy podrodziny^[1]:

Bithyniinae Gray, 1857
- Bithynia Leach, 1818 – zagrzebka – rodzaj typowy
- Pseudobithynia Glöer & Pešić, 2006
Helicostoinae Pruvot-Fol, 1937
- Helicostoa E. Lamy, 1926
Parafossarulinae Starobogatov, 1983
- Parafossarulus Annandale, 1924

status i pozycja systematyczna pozostałych rodzajów zaliczanych tradycyjnie do tej rodziny są niepewne^[1]^[5]:

Boreoelona Starobogatov & Streletzkaja, 1967
Celekenia Andrusov, 1902 †
Congodoma Mandahl-Barth, 1968
Daciella Wenz, 1942 †
Emmericiopsis Thiele, 1928
Euchilus F. Sandberger, 1870 †
Ferebithynia Kókay, 2006 †
Fossarulus Neumayr, 1869 †
Funduella Mandahl-Barth, 1968
Gabbia Tryon, 1865
Gabbiella Mandahl-Barth, 1968
Hydrobioides G. Nevill, 1885
Incertihydrobia Verdcourt, 1958
Jubaia Mandahl-Barth, 1968
Liminitesta Mandahl-Barth, 1974
Lufengospira W. Yu & Y.-H. Xi, 1977 †
Neosataria Kulkarni & Khot, 2015
Neumayria De Stefani, 1877 †
Parabithynia Pilsbry, 1928
Petroglyphus Möllendorff, 1894
Pseudovivipara Annandale, 1918
Sierraia Connolly, 1929
Soapitia E. Binder, 1961
Streptocerella Andrusov, 1902 †
Tylopoma Brusina, 1882 †
Wattebledia Crosse, 1886

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f MolluscaBase eds., Bithyniidae Gray, 1857, [w:] MolluscaBase [online] [dostęp 2024-03-10] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Piechocki A. 1979. Mięczaki (Mollusca), Ślimaki (Gastropoda) W: Fauna słodkowodna Polski 7. PWN, Warszawa; str. 86–87.
↑ Lilly, M.M.. The mode of life and the structure and functioning of the reproductive ducts of Bithynia tentaculata (L.). „Proceedings of the Malacological Society of London”. 30, s. 87–110, 1953.
↑ Glöer P. (2002). Die Süßwassergastropoden Nord- und Mitteleuropas. Die Tierwelt Deutschlands, ConchBooks, Hackenheim, 326 pp., ISBN 3-925919-60-0.
↑ Rodzina Bithynidae w bazie NCBI dostęp: 15 kwietnia 2014.