Wilhelm Paszkiewicz
mjr dypl. Wilhelm Paszkiewicz | |||
podpułkownik dyplomowany piechoty | |||
Data i miejsce urodzenia | 6 maja 1894 | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci | kwiecień 1940 | ||
Przebieg służby | |||
Lata służby | 1916–1940 | ||
Siły zbrojne | Armia Imperium Rosyjskiego | ||
Formacja | Polska Organizacja Wojskowa | ||
Jednostki | 34 pułk piechoty | ||
Stanowiska | dowódca kompanii | ||
Główne wojny i bitwy | I wojna światowa | ||
Odznaczenia | |||
| |||
|
Wilhelm Paszkiewicz (ur. 6 maja 1894[a] w Wasiliszkach, zm. w kwietniu 1940 w Charkowie) – podpułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Syn Leonarda (felczera) i Justyny z domu Tabeńskiej. Pochodził z wielodzietnej rodziny. Miał dwie młodsze siostry: Wandę i Teresę oraz sześciu braci, w tym: Wacława, Mieczysława (księdza) oraz Gustawa, późniejszego generała Wojska Polskiego. Żoną Wilhelma została Janina z domu Wroczyńska (ur. 3 kwietnia 1903), która zmarła w styczniu 1926 roku w Klecku, w wyniku nieszczęśliwego postrzału z broni palnej. Jego pradziadek był więźniem politycznym władz carskich, którego dzieci zostały zesłane na Syberię za udział w powstaniu styczniowym[2].
W latach 1904–1914 uczył się w gimnazjum w Wilnie, podczas nauki brał udział w strajku szkolnym (1905). Po zdaniu matury rozpoczął studia na Wydziale Prawnym uniwersytetu w Petersburgu. Był członkiem tajnych organizacji niepodległościowych, które przekształciły się w Polską Organizację Wojskową. W dniu 1 maja 1916 r. został powołany do armii rosyjskiej, w której ukończył szkołę wojskową w Kijowie. W 1917 roku był członkiem Naczelnego Polskiego Komitetu Wojskowego (Naczpolu) w Petersburgu. W armii carskiej służył do 1 października 1917 r. Od października tr. pełnił służbę w I Korpusie Polskim – początkowo w Wydziale Mobilizacyjnym (u ppłk. Tadeusza Lechnickiego), a następnie w 2 Legii Rycerskiej. Przez sąd wojenno-rewolucyjny w Rewlu został zaocznie skazany, za działalność niepodległościową, na karę śmierci. Ponownie złapany pod Połockiem – w obu przypadkach udało mu się uciec. Po rozformowaniu I Korpusu kontynuował do listopada 1918 r., na Uniwersytecie Warszawskim, przerwane studia[3][4]. W listopadzie 1918 r. czynnie uczestniczył w rozbrajaniu Niemców, przez kilka dni zajmował stanowisko komendanta obwodu i stacji Łaskarzew. Brał udział w walkach z Niemcami pod Kobylanami k. Brześcia nad Bugiem[2].
Następnie wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego[b]. Z dniem 8 grudnia 1918 r. został na mocy rozkazu Szefa Sztabu Generalnego – gen. dyw. Stanisława Szeptyckiego – przydzielony (w randze porucznika) do Szkoły Oficerskiej w Dęblinie[5]. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w szeregach 34 pułku piechoty, a pod koniec wojny objął dowodzenie nad 4 kompanią karabinów maszynowych 55 pułku piechoty. Podczas dowodzenia tą kompanią: „16 września 1920 r. oddziały II baonu obsadzały Laskowo mając w rezerwie 4 kompanię kaemów z por. Paszkiewiczem na czele. Nieprzyjaciel okrążył polskie pozycje. Por. Paszkiewicz, zorientowawszy się w powadze sytuacji, wycofał rezerwy na dogodne pozycje, następnie przyjął na swoją kompanię główne natarcie przeważającego liczebnie nieprzyjaciela, wytrzymując przez godzinę wszystkie ataki. Nieprzyjaciel nie zdołał posunąć się ani na krok. W rezultacie kontrakcji por. Paszkiewicz zdobył 3 kaemy, 200 jeńców i pozostawił na polu wielu zabitych wrogów”. Za czyn ten został w późniejszym okresie odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 65[3].
Po zakończeniu działań wojennych pozostał w wojsku i do 1924 roku pełnił służbę w 55 pułku piechoty[6][7]. Dekretem Naczelnika Państwa i Wodza Naczelnego z dnia 3 maja 1922 r. (L. 19400/O.V.) został zweryfikowany w stopniu kapitana piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 1373. lokatą[8]. W roku 1923 zajmował 1252. lokatę na liście starszeństwa kapitanów piechoty[9], a w roku 1924 była to już 795. lokata[10]. Był wówczas odznaczony Orderem Virtuti Militari oraz czterokrotnie Krzyżem Walecznych. W roku 1923 został przez przełożonych odkomenderowany na studia na Uniwersytecie Warszawskim[11]. Z chwilą utworzenia w 1924 r. Korpusu Ochrony Pogranicza Wilhelm Paszkiewicz został przeniesiony do tej formacji[3].
Początkowo pełnił służbę w 9 batalionie KOP „Kleck”. W kwietniu 1925 roku został wyznaczony do zdawania drugiego egzaminu sprawdzającego do Wyższej Szkoły Wojennej, który odbywał się przy macierzystym Dowództwie Okręgu Korpusu[c]. W listopadzie 1925 r. został ponownie wyznaczony (jako nadetatowy oficer 55 pp pełniący służbę w KOP-ie) do zdawania egzaminu przedwstępnego do Wyższej Szkoły Wojennej na kurs normalny 1926/28[12]. Z dniem 25 lutego 1926 r. przeniesiono go (etatowo, służbowo i gospodarczo) z 9 batalionu „Kleck” do 6 Brygady KOP i przydzielono do 22 batalionu „Troki”[d]. W dniu 22 marca 1926 r., po zdaniu egzaminu przedwstępnego, ogłoszono powołanie kpt. Wilhelma Paszkiewicza do zdawania egzaminu wstępnego do Wyższej Szkoły Wojennej na kurs 1926/28[13]. Na początku grudnia tegoż roku przeniesiony został, bez zwrotu kosztów za przesiedlenie, do 24 batalionu KOP „Sejny”[e].
W sporządzonym na przełomie 1926 i 1927 roku przez Szefa Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych płk. Szt. Gen. Józefa Zamorskiego „Wykazie imiennym poruczników i kapitanów – dowódców kompanii i baonów na froncie” – zaliczono kpt. Wilhelmowi Paszkiewiczowi 20-miesięczny okres dowodzenia kompanią (czas dowodzenia oddziałami bojowymi na froncie obliczano od dnia 1 czerwca 1919 r. do dnia 1 marca 1921 r.)[14].
Zarządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego z dnia 18 lutego 1928 r. został awansowany do stopnia majora ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 roku i 113. lokatą w korpusie oficerów piechoty[15]. Na dni 1 i 2 maja 1928 r. został ponownie powołany (przez Szefa Sztabu Generalnego – gen. dyw. Tadeusza Piskora) do składania egzaminu wstępnego do Wyższej Szkoły Wojennej na kurs normalny 1928/30[16]. W dniu 10 czerwca tegoż roku rozpoczął służbę w 1 Brygadzie KOP „Wołyń” na stanowisku komendanta Szkoły dla Podoficerów Zawodowych Piechoty KOP[f]. W roku 1928 jako oficer KOP-u przynależał macierzyście do kadry oficerów piechoty[17]. W dniu 3 września 1928 r. został wyróżniony Odznaką pamiątkową Korpusu Ochrony Pogranicza „Za Służbę Graniczną”[g].
Po ukończeniu (w grudniu 1928 roku) Wydziału Prawa Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie uzyskał dyplom magistra praw[18]. W lutym 1929 r. został przeniesiony z dyspozycji dowódcy 1 Brygady KOP do 6 Brygady KOP „Wilno”, na stanowisko dowódcy Szkoły Podoficerów Niezawodowych 6 Brygady KOP[h]. Zarządzeniem Ministra Spraw Wojskowych z 23 grudnia 1929 r., po odbyciu przewidzianego stażu liniowego (staż ten odbył w dniach od 1 lipca do 14 września 1929 w 1 pułku artylerii polowej) i ukończeniu kursu próbnego, major Paszkiewicz został przyjęty do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza 2 letniego kursu 1929/31 (X Kurs Normalny)[19]. W roku 1930, przebywając na kursie w WSWoj., zajmował 485. lokatę na liście starszeństwa majorów piechoty (była to 106. lokata w starszeństwie)[20]. Z dniem 1 września 1931 r., po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera dyplomowanego, został przeniesiony do włocławskiego 14 pułku piechoty na stanowisko dowódcy batalionu[21]. W 1932 roku zajmował 92. lokatę wśród majorów piechoty w swoim starszeństwie[22]. Na dzień 1 lipca 1933 roku zajmował w swoim starszeństwie, jako major dyplomowany, 88. lokatę (była to jednocześnie 329. lokata łączna wśród majorów piechoty)[23]. We wrześniu 1933 r. dowodził I batalionem 14 pp[i][24] i w tym samym okresie był wykładowcą wiedzy obywatelskiej na dywizyjnym kursie instruktorskim dla oficerów 4 Dywizji Piechoty (powołanym przy włocławskim pułku)[25]. Dowodzony przez niego I batalion 14 pp zajął w 1934 roku I miejsce w zawodach strzeleckich 4 Dywizji Piechoty. Na dzień 5 czerwca 1935 r. zajmował 234. lokatę łączną wśród majorów piechoty (była to 69. lokata w starszeństwie)[26].
Z dniem 31 sierpnia 1935 r. został przeniesiony (zarządzeniem Kierownika Ministerstwa Spraw Wojskowych – gen. bryg. Tadeusza Kasprzyckiego) z 14 pułku piechoty, na stanowisko dowódcy batalionu w 81 pułku piechoty stacjonującym w Grodnie[27]. Następnie otrzymał przydział do Dowództwa Obrony Przeciwlotniczej Ministerstwa Spraw Wojskowych, a od dnia 17 października 1938 roku pełnił służbę jako kierownik Samodzielnego Referatu Bezpieczeństwa w Dowództwie Okręgu Korpusu Nr IX w Brześciu[3][28]. Awansowany do stopnia podpułkownika dyplomowanego piechoty został ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939 r. i 11. lokatą[29]. Na dzień 23 marca 1939 r. nadal zajmował stanowisko kierownika Samodzielnego Referatu Bezpieczeństwa Wojennego w DOK Nr IX[30].
W czasie wojny obronnej Polski 1939 r. oraz agresji ZSRR na Polskę był dowódcą zgrupowania „Jasiołda” wchodzącego w skład Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie”. W końcu września dostał się do niewoli sowieckiej. Był przetrzymywany w obozie w Starobielsku[31]. Wiosną 1940 r. wraz z jeńcami osadzonymi w Starobielsku został przewieziony do Charkowa i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Charkowie oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy – na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 roku (część zbrodni katyńskiej). Zamordowani jeńcy są pochowani na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Piatichatkach.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 65 (19 lutego 1922)[32]
- Krzyż Walecznych czterokrotnie – nadany po raz 3 i 4 Rozkazem MSW z 1921 r. (L. 2142)[33]
- Srebrny Krzyż Zasługi (29 października 1926)[34][35]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[36]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[36]
- Odznaka pamiątkowa Korpusu Ochrony Pogranicza „Za Służbę Graniczną (3 września 1928)[36]
- Państwowa Odznaka Sportowa[36]
- Medal Zwycięstwa („Médaille Interalliée”)[17]
Upamiętnienie
W dniu 5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej awansował go pośmiertnie do stopnia pułkownika[37] . Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 r. w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, w maju 2009 r. Wilhelm Paszkiewicz został uhonorowany poprzez zasadzenie Dębu Pamięci przy Szkole Podstawowej im. mjr Henryka Sucharskiego w Mazowszu[38][39].
Zobacz też
- jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
- obozy NKWD dla jeńców polskich
- ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Charkowie
Uwagi
- ↑ Zarządzeniem Ministra Spraw Wojskowych, opublikowanym w dniu 26 stycznia 1934 r., nastąpiło sprostowanie daty urodzenia mjr. dypl. Wilhelma Paszkiewicza - z „ur. 24.4.1894 r.” - na „ur. 6.5.1894 r.”[1].
- ↑ Za datę wstąpienia do Wojska Polskiego przyjęto Wilhelmowi Paszkiewiczowi dzień 1 listopada 1918 roku.
- ↑ Rozkaz dzienny Nr 20 Dowództwa 2 Brygady KOP z dnia 1 maja 1925 roku (zbiory Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie).
- ↑ Rozkaz dzienny Nr 22 Dowództwa KOP z dnia 1 marca 1926 roku (zbiory Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie).
- ↑ Rozkaz dzienny Nr 104 Dowództwa KOP z dnia 7 grudnia 1926 roku (zbiory Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie).
- ↑ Rozkaz Nr 62 Dowództwa KOP z dnia 4 czerwca 1928 roku i rozkaz dzienny Nr 20 Dowództwa 1 Brygady KOP z dnia 13 czerwca 1928 (zbiory Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie).
- ↑ Rozkaz Dowództwa KOP Nr 85/28 z dnia 3 września 1928 roku (zbiory Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie).
- ↑ Rozkaz Nr 5 Dowództwa 1 Brygady KOP z dnia 21 lutego 1929 (zbiory Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie).
- ↑ Batalionem tym dowodził również we wrześniu następnego roku.
Przypisy
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 I 1934, s. 26.
- ↑ a b WBH, sygn. I.482.44-3394 VM, s. 4.
- ↑ a b c d Banaszek, Roman i Sawicki 2000 ↓, s. 215.
- ↑ WBH, sygn. I.482.44-3394 VM, s. 3–4.
- ↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych ↓, Nr 13 z 23 XII 1918, s. 217.
- ↑ Rocznik oficerski 1923 ↓, s. 281.
- ↑ Rocznik oficerski 1924 ↓, s. 257.
- ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych 1922 ↓, s. 61.
- ↑ Rocznik oficerski 1923 ↓, s. 416.
- ↑ Rocznik oficerski 1924 ↓, s. 360.
- ↑ Rocznik oficerski 1923 ↓, s. 281, 416.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 125 z 20 XI 1925, dodatek, s. 2.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 III 1926, dodatek, s. 1.
- ↑ Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Wykazy imienne kapitanów – dowódców kompanii i baonów na froncie – 1926/27 – część I ↓, s. 347.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 5 z 21 II 1928, s. 46.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 8 z 21 III 1928, dodatek, s. 3.
- ↑ a b Rocznik oficerski 1928 ↓, s. 126.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 VII 1929, s. 228.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 XII 1929, s. 376.
- ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1930 ↓, s. 134.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 7 z 23 X 1931, s. 322.
- ↑ Rocznik oficerski 1932 ↓, s. 32.
- ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1933 ↓, s. 24.
- ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 288, 291.
- ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 110.
- ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1935 ↓, s. 23, 182–183, 194.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 11 z 31 VIII 1935, s. 111.
- ↑ Wesołowski i Zawadzki 2019 ↓, s. 13.
- ↑ Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 470.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 526.
- ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 335. ISBN 83-7001-294-9.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 10 z 30 IV 1922, s. 320.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 1 z 26 I 1922, s. 74.
- ↑ M.P. z 1926 r. nr 252, poz. 706 „za zasługi położone około zabezpieczenia granic Państwa”.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 52 z 7 XII 1926, s. 426.
- ↑ a b c d Na podstawie fotografii [1].
- ↑ Decyzja Nr 439/MON ↓.
- ↑ Dęby Pamięci. Raporty. katyn-pamietam.pl. [dostęp 2014-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-03)].
- ↑ Dęby Pamięci mają 5 lat. katyn-pamietam.pl, 5 maja 2014. [dostęp 2014-09-01].
Bibliografia
- Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 13 z 23 grudnia 1918 r.. [dostęp 2020-09-22].
- Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z lat 1920–1937. [dostęp 2017-12-14].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych 1922: załącznik do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 1922 r.. Zakłady Graficzne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1922. [dostęp 2017-12-15].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty opublikowana w „Przeglądzie Piechoty”. Zeszyt 7, lipiec 1930 r.. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930. [dostęp 2017-12-15].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty: dodatek bezpłatny dla prenumeratorów „Przeglądu Piechoty”. 1 lipca 1933 r.. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1933. [dostęp 2017-12-15].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty: dodatek bezpłatny dla prenumeratorów „Przeglądu Piechoty”. 5 czerwca 1935 r.. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1935. [dostęp 2017-12-15].
- Rocznik oficerski 1923. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1923. [dostęp 2017-12-15].
- Rocznik oficerski 1924. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1924. [dostęp 2017-12-15].
- Rocznik oficerski 1928. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1928. [dostęp 2017-12-15].
- Rocznik oficerski 1932. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1932. [dostęp 2017-12-15].
- Zbiory Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Wykazy imienne kapitanów – dowódców kompanii i baonów na froncie – 1926/27 – część I; sygnatura 701/1/121 s. 347 poz. 281. [dostęp 2023-02-26].
- Kazimierz Banaszek, Wanda Roman, Zdzisław Sawicki: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w wojsku polskim 1935–1939. Warszawa: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 978-83-7188-691-1.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939: stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Księgarnia Akademicka Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
- Zdzisław Ciesielski: Dzieje 14 Pułku Piechoty w latach 1918–1939. Wydawnictwo Adam Marszałek, 2008. ISBN 978-83-7441-937-6.
- Andrzej Wesołowski, Tadeusz Zawadzki: Wielka księga piechoty polskiej 1918–1939. 50 Dywizja Piechoty „Brzoza”. T. 39. Warszawa: Edipresse Polska SA, 2019. ISBN 978-83-8164-219-4.
- Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Charków. s. 400. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2003. [dostęp 2017-12-15].
- Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie – decyzja nie ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON. Portal Policja.pl – Katyń – lista osób zamordowanych mianowanych pośmiertnie na wyższe stopnie, poz. 208. [dostęp 2017-12-15].