Waliska (powiat miński)
wieś | |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Powiat | |||
Gmina | Latowicz | ||
Liczba ludności (2022) | 179[2] | ||
Strefa numeracyjna | 25 | ||
Kod pocztowy | 05-317[3] | ||
Tablice rejestracyjne | WM | ||
SIMC | 0677777[4] | ||
Położenie na mapie gminy Latowicz | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego | |||
Położenie na mapie powiatu mińskiego | |||
52°03′47″N 21°46′55″E/52,063056 21,781944[1] | |||
|
Waliska – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie mińskim, w gminie Latowicz[4][6].
Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie garwolińskim ziemi czerskiej województwa mazowieckiego[7].
W latach 1795–1809 – wieś znalazła się pod zaborem austriackim. Od 1809 r. w Księstwie Warszawskim, guberni warszawskiej, powiecie siennickim, a od 1866 r. w powiecie mińskim (od 1868 nazwa powiatu nowomiński). W latach 1870–1954 należała do Gminy Łukówiec, następnie w latach 1955-1972 do Gromadzkiej Rady Narodowej w Jeruzalu. Od 1973 r. należy do gminy Latowicz. W latach 1919–1939 była w granicach województwa warszawskiego, 1939-1945 w Generalnym Gubernatorstwie, 1946-1975 w województwie warszawskim, od 1975 do 1998 r. – w granicach województwa siedleckiego. Od 1999 r. znajduje się w województwie mazowieckim.
Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Świętej Trójcy w Latowiczu[8].
Historia
Najstarsze ślady osadnictwa stanowi cmentarzysko kultury grobów kloszowych (kultura pomorska).
Wzmianki o wsi pojawiły się po raz pierwszy w 1436 r. W 1662 r. było tu 44 mieszkańców. W 1827 r. wieś liczyła 26 domów i 236 mieszkańców. W 1871 r. folwark Waliska wraz z młynem Osmolanka liczył 945 morgów ziemi. W 1880 r. we wsi było 12 domów i wiatrak.
Dworek w Waliskach należał w drugiej połowie XIX w. i pierwszej połowie XX w. do rodzin Bortkiewiczów i Świątkowskich. W 1915 r. powstała szkoła podstawowa, która mieściła się w prywatnych domach państwa: Jesionków, Wójcików i Żuchowiczów. W 1945 r. przeniesiono szkołę do budynku dworskiego. Istniała do 1992 r.
W 1928 r. założono Ochotniczą Straż Pożarną. W 1970 r. powstało Koło Gospodyń Wiejskich. W 1970 r. wieś liczyła 380 mieszkańców, a w 2000 r. - 250. Przyrost naturalny w latach 1970-2000 wyniósł -34,2%. W 1988 r. we wsi było 75 domów, a w 2009 - 89 domów.
Etymologia
Nazwa topograficzna odnosi się do wielkich wałów ziemnych, zapewne usypanych tu przez pierwszych mieszkańców w celu obronnym. Może ona także oznaczać miejsce, gdzie zwalano – czyli wycinano potężne, wysokie drzewa.
Zabytki
- Kapliczka w centrum wsi, z białej cegły wzniesiona w 1988 r.
- Dworek ziemiański.
Zobacz też
- Waliska
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 143777
- ↑ Raport o stanie gminy za rok 2022. Liczba mieszkańców w dniu 31.12.2022 s. 7-8
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1329 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo mazowieckie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 .s. 55
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku ; Cz.1, Mapa, plany, Warszawa 1973, k. 4.
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
Bibliografia
- AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego, Oddział I, sygn. 72 cz.2. – Rejestr pogłownego Ziemi Czerskiej.
- Archiwum Parafii Latowicz, Liber ekronicae parachialis, Parochia Latowicz. [Liber Confraternitatis SS. Rossarii in Latowic ad Maiorem Dei Gloriam di vae q Matris Mariae sine labre conceptae honore tum adavgenda et promovenda Christi fidelium devotio Anno Dni 1777 (1721 - 1951)]
- Cmentarzysko kultury grobów kloszowych w Waliskach pow. Mińsko-Mazowieckim, Z Otchłani Wieków R.13(1938) z.3-4:34
- Gajowniczek. Z. 1999. Dzieje Latowicza, FPL, Latowicz
- Gajowniczek Z., 1999. Sto lat kościoła parafialnego Św. Walentego i Św. Trójcy w Latowiczu, FPL, Latowicz,
- Grzikiewicz M., 1954. Wybrane zagadnienia z badań nad kulturą grobów kloszowych, Wiadomości Archeologiczne T.20: 134-173.
- Modrzewska H., 1953. Materiały do bibliografii archeologicznej Mazowsza, Materiały Wczesnośredniowieczne T.3: 101-134
- Niedźwiedź J. Ostas C., Opracowanie studialne wartości kulturowych Gminy Latowicz
- Sienkiewicz M., i in. 1999. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Latowicz.
Linki zewnętrzne
- Waliska (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 912 .
- p
- d
- e
- Siedziba gminy: Latowicz
Miasto | |
---|---|
Wsie |
|
Części wsi |
|