Tritlenek azotu

Tritlenek azotu
Nazewnictwo
Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
konst.

tritlenek azotu, tlenek(2−) azotu(6+), tlenek azotu(6+), tlenek azotu(VI)

Inne nazwy i oznaczenia
Stocka

tlenek azotu(VI)

inne

nadtlenek azotu, dawniej: trójtlenek azotu

Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

NO3

Masa molowa

62,00 g/mol

Wygląd

niebieski gaz[1]

Identyfikacja
Numer CAS

12033-49-7

PubChem

5360456

SMILES
N([O])(=O)=O
InChI
InChI=1S/NO3/c2-1(3)4
InChIKey
YPJKMVATUPSWOH-UHFFFAOYSA-N
Niebezpieczeństwa
Globalnie zharmonizowany system
klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
Wiarygodne źródła oznakowania tej substancji
według kryteriów GHS są niedostępne.

Tritlenek azotu, nazwa Stocka: tlenek azotu(VI), nadtlenek azotu[2], NO
3 – nieorganiczny związek chemiczny z grupy tlenków azotu, w którym atom azotu występują na formalnym stopniu utlenienia VI[3]. Powstaje z pentatlenku diazotu (N
2O
5) pod wpływem ozonu, nie zawiera wiązania nadtlenkowego −O−O− i jest silnym utleniaczem. Pod wpływem wody rozkłada się do kwasu azotowego i tlenu[1][4].

Według dawnych doniesień obserwowano go jako niebieski gaz, który podczas ogrzewania do temperatury 100 °C rozkładał się z towarzyszącą luminescencją. Uważano też, że można uzyskać jego roztwory eterowe[1].

Obecnie wiadomo, że NO
3 jest rodnikiem azotanowym, który jest trwały na tyle, że można go analizować w stanie gazowym bezpośrednio po otrzymaniu[4] lub stabilizować przez uwięzienia w matrycy neonowej w temperaturze kilku kelwinów[5]. Silnie absorbuje światło w całym zakresie widzialnym, z dwoma maksimami przy 627 i 662 nm[6][7]. Laboratoryjnie otrzymać go można, oprócz reakcji N
2O
5 + O
3, przez fotolizę azotanu chloru (ClONO
2) lub pentatlenku diazotu (N
2O
5)[4] oraz w reakcji atomowego fluoru z kwasem azotowym[7]:

F + HNO
3 → NO
3 + HF

NO
3 powstaje naturalnie w atmosferze w reakcji NO
2 z ozonem. W ciągu dnia ulega szybkiej fotolizie, natomiast w nocy akumuluje się i odgrywa znaczącą rolę jako utleniacz związków organicznych obecnych w atmosferze, przy czym przekształca się w kwas azotowy prowadzący do powstawania kwaśnych deszczów[5].

Przypisy

  1. ↑ a b c Philip JohnP.J. Durrant Philip JohnP.J., BrylB. Durrant BrylB., Zarys współczesnej chemii nieorganicznej, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1965, s. 768 .
  2. ↑ Azotu tlenki, [w:] Encyklopedia Powszechna, t. 1, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 181 .
  3. ↑ Encyclopedia of Inorganic Chemistry, R. BruceR.B. King (red.), wyd. 2, John Wiley & Sons, 2005, ISBN 978-0-470-86078-6 .
  4. ↑ a b c AndreiA. Deev AndreiA., JonasJ. Sommar JonasJ., MitchioM. Okumura MitchioM., Cavity ringdown spectrum of the forbidden Ã2E″←X̃2A′2 transition of NO3: Evidence for static Jahn–Teller distortion in the à state, „Journal of Chemical Physics”, 122 (22), 2005, s. 224305, DOI: 10.1063/1.1897364  (ang.).
  5. ↑ a b Marilyn E.M.E. Jacox Marilyn E.M.E., Warren E.W.E. Thompson Warren E.W.E., The infrared spectroscopy and photochemistry of NO3 trapped in solid neon, „Journal of Chemical Physics”, 129 (20), 2008, s. 204306, DOI: 10.1063/1.3020753  (ang.).
  6. ↑ Harold S.H.S. Johnston Harold S.H.S., RichardR. Graham RichardR., Photochemistry of NOx and HNOx Compounds, „Canadian Journal of Chemistry”, 52 (8), 1974, s. 1415–1423, DOI: 10.1139/v74-214  (ang.).
  7. ↑ a b A.R.A.R. Ravishankara A.R.A.R., P.H.P.H. Wine P.H.P.H., Absorption cross sections for NO3 between 565 and 673 nm, „Chemical Physics Letters”, 101 (1), 1983, s. 73–78, DOI: 10.1016/0009-2614(83)80308-X  (ang.).