Trójżeniec

Trójżeniec
Ilustracja
Burmannia disticha
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

pochrzynowce

Rodzina

trójżeńcowate

Rodzaj

trójżeniec

Nazwa systematyczna
Burmannia L.
Sp. Pl.: 287 (1753)
Typ nomenklatoryczny

Burmannia disticha L.[3]

Synonimy
  • Vogelia J.F.Gmel.
  • Tripterella Michx.
  • Maburnia Thouars
  • Gonianthes Blume
  • Gonyanthes Nees
  • Tetraptera Miers
  • Tripteranthus Wall. ex Miers
  • Cryptonema Turcz.
  • Nephrocoelium Turcz[4]
Multimedia w Wikimedia Commons
Kwiat Burmannia wallichii
Kwiat Burmannia bicolor
Kwiatostan Burmannia championii

Trójżeniec (Burmannia L.) – rodzaj roślin z rodziny trójżeńcowatych (Burmanniaceae), obejmujący 57 gatunków występujących na całym świecie, w strefie klimatów gorących, w Afryce, Azji, Australii i obu Amerykach[4].

Nazwa naukowa rodzaju została nadana na cześć Johannesa Burmana, żyjącego w XVIII wieku holenderskiego botanika i lekarza[5].

Morfologia

Korzenie
Nitkowate lub zgrubiałe i koralowate[6].
Łodyga
Prosta, rzadko rozgałęziona[7].
Liście
Bezzieleniowe, zredukowane i łuskowate (u gatunków heterotroficznych) lub zielone i rozetkowate (u gatunków autotroficznych)[6].
Kwiaty
Kwiaty obupłciowe, 3-pręcikowe, pojedyncze lub 2–27 zebranych w rozwidlającą się dwurzędkę[6]. Okwiat pojedynczy, promienisty, cylindryczny lub trójkątny w przekroju, często dwukolorowy, niekiedy z 3 bocznymi skrzydełkami, nie tworzący pierścienia w gardzieli kwiatu[7]. Listki okwiatu białe, żółte lub niebieskie, położone w 2 okółkach. Wewnętrzny okółek dużo krótszy od zewnętrznego lub rzadziej nieobecny. Pręciki siedzące lub niemal siedzące u nasady okwiatu, z siedzącymi główkami. Zalążnia trzykomorowa, trójkątna w przekroju, z osiowymi łożyskami. Znamiona słupków dwuklapowe do lejkowatych[7].
Owoce
Nieregularnie pękające torebki. Nasiona brązowe.

Biologia i ekologia

Rozwój
Rośliny jednoroczne lub wieloletnie, bezzieleniowe i pasożytnicze lub zielone, półpasożytnicze lub samożywne[7].
Siedlisko
Gatunki samożywne zasiedlają łąki, a cudzożywne nizinne, wilgotne lasy równikowe[6].

Systematyka

Pozycja według APW (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzaj należy do rodziny trójżeńcowatych (Burmanniaceae), w rzędzie pochrzynowców (Dioscoreales) w obrębie kladu jednoliściennych (monocots)[2].

Gatunki[4]
  • Burmannia alba Mart.
  • Burmannia aprica (Malme) Jonker
  • Burmannia australis Malme
  • Burmannia bicolor Mart.
  • Burmannia bifaria J.J.Sm.
  • Burmannia biflora L.
  • Burmannia candelabrum Gagnep.
  • Burmannia candida Griff. ex Hook.f.
  • Burmannia capitata (Walter ex J.F.Gmel.) Mart.
  • Burmannia championii Thwaites
  • Burmannia chinensis Gand.
  • Burmannia cochinchinensis Gagnep.
  • Burmannia coelestis D.Don
  • Burmannia compacta Maas & H.Maas
  • Burmannia congesta (C.H.Wright) Jonker
  • Burmannia connata Jonker
  • Burmannia cryptopetala Makino
  • Burmannia damazii Beauverd
  • Burmannia dasyantha Mart.
  • Burmannia disticha L.
  • Burmannia engganensis Jonker
  • Burmannia filamentosa D.X.Zhang & R.M.K.Saunders
  • Burmannia flava Mart.
  • Burmannia foliosa Gleason
  • Burmannia geelvinkiana Becc.
  • Burmannia gracilis Ridl.
  • Burmannia grandiflora Malme
  • Burmannia hexaptera Schltr.
  • Burmannia indica Jonker
  • Burmannia itoana Makino
  • Burmannia jonkeri Benthem & Maas
  • Burmannia juncea Sol. ex R.Br.
  • Burmannia kalbreyeri Oliv.
  • Burmannia larseniana D.X.Zhang & R.M.K.Saunders
  • Burmannia latialata Pobég.
  • Burmannia ledermannii Jonker
  • Burmannia longifolia Becc.
  • Burmannia luteoalba Gagnep.
  • Burmannia lutescens Becc.
  • Burmannia madagascariensis Mart.
  • Burmannia malasica Jonker
  • Burmannia micropetala Ridl.
  • Burmannia nepalensis (Miers) Hook.f.
  • Burmannia oblonga Ridl.
  • Burmannia polygaloides Schltr.
  • Burmannia pusilla (Miers) Thwaites
  • Burmannia sanariapoana Steyerm.
  • Burmannia sphagnoides Becc.
  • Burmannia steenisii Jonker
  • Burmannia stricta Jonker
  • Burmannia stuebelii Hieron. & Schltr.
  • Burmannia subcoelestis Gagnep.
  • Burmannia tenella Benth.
  • Burmannia tenera (Malme) Jonker
  • Burmannia tisserantii Schltr.
  • Burmannia vaupesiana Benthem & Maas
  • Burmannia wallichii (Miers) Hook.f.

Przypisy

  1. Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20]  (ang.).
  2. a b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-07-30]  (ang.).
  3. Index Nominum Genericorum. [dostęp 2011-02-12]. (ang.).
  4. a b c Rafaël Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2011-02-12]. (ang.).
  5. D. Gledhill: The names of plant. Cambridge ; New York: Cambridge University Press, 2008, s. 81. ISBN 978-0-521-86645-3.
  6. a b c d H. Huber: Dioscoreaceae. W: Klaus Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons. Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 161. ISBN 3-540-64060-6. (ang.).
  7. a b c d Flora of China. Vol. 23: Burmanniaceae. [dostęp 2011-02-12]. (ang.).
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
  • EoL: 60424
  • Flora of China: 104876
  • Flora of North America: 104876
  • GBIF: 2756212
  • identyfikator iNaturalist: 62413
  • IPNI: 5066-1
  • ITIS: 43387
  • NCBI: 48531
  • Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:5066-1
  • identyfikator Tropicos: 40033414
  • USDA PLANTS: BURMA
  • CoL: 8VVT2