Stefan Halski
kapitan administracji | |
Data i miejsce urodzenia | 19 listopada 1893 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | wiosna 1940 |
Przebieg służby | |
Lata służby | 1914–1940 |
Siły zbrojne | Wojsko Polskie |
Jednostki | |
Główne wojny i bitwy | I wojna światowa |
Odznaczenia | |
Stefan Tadeusz Halski (ur. 19 listopada 1893 w Żywcu, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – kapitan administracji (piechoty) Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Urodził się w rodzinie Zygmunta i Michaliny z Bośniackich[a]. Pochodził z Żywiecczyzny[1]. Był bratem bliźniakiem Eugeniusza (1893–1940) oraz bratem Zdzisława Tadeusza (1897–1975), kawalera Orderu Virtuti Militari i Zygmunta. Zamieszkiwał w Nowym Sączu, gdzie ukończył Gimnazjum nr 2, po czym zdał maturę w Seminarium Nauczycielskim w Starym Sączu w 1912. W tym czasie działał w Związku Strzeleckim.
Po wybuchu I wojny światowej został wcielony do cesarsko-królewskiej Obrony Krajowej. Razem z braćmi Eugeniuszem i Zdzisławem walczył w szeregach 32 pułku piechoty OK[2]. Na stopień chorążego rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 1 maja 1915[2]. Został wzięty do niewoli rosyjskiej i przebywał w niej od sierpnia 1916 do września 1918. Po odzyskaniu wolności działał w Polskiej Organizacji Wojskowej, był zaangażowany w formowanie polskich wojsk na terenie Spiszu i Orawy.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został przyjęty do Wojska Polskiego dekretem z 3 kwietnia 1919 z zatwierdzeniem posiadanego stopnia chorążego[3]. Otrzymał przydział z dniem 1 listopada 1918 do 20 pułku piechoty[4]. Służył w 1 pułku strzelców podhalańskich i 2 pułku strzelców podhalańskich, później był w sztabie 1 Brygady Górskiej. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej w funkcji adiutanta batalionu 2 pułku strzelców podhalańskich. Został mianowany do stopnia podporucznika w 1919.
W latach 1921–1926 pełnił służbę w Powiatowej Komendzie Uzupełnień Jasło z siedzibą w Sanoku oraz w sztabie Dowództwa Okręgu Korpusu nr X w Przemyślu, pozostając oficerem nadetatowym 2 pułku strzelców podhalańskich[5][6]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 1660. lokatą w korpusie oficerów piechoty[7]. Jako oficer instrukcyjny przy PKU pełnił równocześnie obowiązki komendanta Oddziału Związku Strzeleckiego w Sanoku, który latem 1922 roku liczył 30 czynnych członków i zakończył szkolenie rekruckie, a ochotnicy po ukończeniu szkolenia podstawowego mieli prawo zgłoszenia na kurs podoficerski[8]. 10 listopada 1923 przydzielony został do macierzystego 2 psp w Sanoku[9]. W 1926 został dowódcą 3 kompanii ckm w 62 pułku piechoty w Bydgoszczy. 31 marca 1930 roku został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza[10]. Początkowo pełnił służbę na stanowisku dowódcy kompanii granicznej KOP „Dubrowa”[11], a później kwatermistrza batalionu KOP „Krasne” w Krasnem nad Uszą. Od 1935 służył w 42 pułku piechoty w Białymstoku[12], najpierw objął funkcję oficera materiałowego, następnie komendanta Obwodu Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego, później stanowisko oficera mobilizacyjnego[13]. W międzyczasie został przeniesiony do korpusu oficerów administracji, grupa administracyjna[14].
Po wybuchu II wojny światowej w toku ewakuacji został przeniesiony do Białegostoku do Ośrodka Zapasowego 18 Dywizji Piechoty. Podczas kampanii wrześniowej brał udział w obronie Twierdzy Brzeskiej w Brześciu. Po agresji ZSRR na Polskę został aresztowany przez Sowietów i przewieziony do obozu w Starobielsku[15]. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany w Piatichatkach. Od 17 czerwca 2000 spoczywa na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie.
Był żonaty z Janiną (z domu Stryszowska). Jego brat bliźniak Eugeniusz także był jeńcem obozu w Starobielsku i również został zamordowany w Charkowie.
Ordery i odznaczenia
- Medal Niepodległości – 2 sierpnia 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[16][11][17]
- Srebrny Krzyż Zasługi[14][18]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Srebrny Medal Waleczności 2 klasy[2]
Upamiętnienie
- Eugeniusz i Stefan Halscy są jednymi z upamiętnionych na tablicy odsłoniętej 16 maja 1992 w kościele św. Kazimierza w Nowym Sączu, upamiętniającej synów ziemi sądeckiej zamordowanych w ramach zbrodni katyńskiej w 1940[19].
- 5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie do stopnia majora[20]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[21].
- 18 kwietnia 2009, w ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, w rodzinnym Żywcu został zasadzony Dąb Pamięci honorujący Stefana Halskiego.
- 23 kwietnia 2010 w Zespole Szkół Zawodowych w Starym Sączu im. Władysława Orkana została odsłonięta tablica upamiętniająca 23 absolwentów Seminarium Nauczycielskiego, którzy byli ofiarami zbrodni katyńskiej; jednym z uhonorowanych został Stefan Halski[22][23][24][25][26].
Zobacz też
- jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
- obozy NKWD dla jeńców polskich
- ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Charkowie
Uwagi
- ↑ Inne źródło (Andrzej Leszek Szcześniak) podaje jako imię matki: Maria.
Przypisy
- ↑ Władysław Motyka: Synowie Ziemi Żywieckiej zamordowani w Katyniu. milowka.info, 3 kwietnia 2014. [dostęp 2014-04-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (21 kwietnia 2014)].
- ↑ a b c Ranglisten 1918 ↓, s. 154, 346.
- ↑ 1302. Dekret. „Dziennik Rozkazów Wojskowych”. 41, s. 992, 1919-04-12.
- ↑ 1334. Rozkaz. „Dziennik Rozkazów Wojskowych”, s. 1001, Nr 41 z 12 kwietnia 1919.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 379.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 328.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 379, 420, 1465.
- ↑ Z organizacji i życia Związku Strzeleckiego w Sanoku. „Polska Zbrojna”. 204, s. 4, 1922-07-30. Warszawa.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 74 z 26 listopada 1923 roku, s. 688.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 8 z 31 marca 1930 roku, s. 117.
- ↑ a b Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-07-16].
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 6 z 18 kwietnia 1935 roku, s. 43.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 598.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 292.
- ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 307. ISBN 83-7001-294-9.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 179, poz. 260.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-07-16].
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-07-16].
- ↑ Nowy Sącz - tablica katyńska. miejscapamiecinarodowej.pl. [dostęp 2014-04-20].
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ LISTA OSÓB ZAMORDOWANYCH W KATYNIU, CHARKOWIE, TWERZE I MIEDNOJE MIANOWANYCH POŚMIERTNIE NA NA KOLEJNE STOPNIE. policja.pl. [dostęp 2014-04-20].
- ↑ Ryszard Kumor. Starosądecka tablica zbrodni katyńskiej. „Kurier Starosądecki”, s. 4, Nr 193. Kwiecień 2010. ISSN 1508-9290.
- ↑ Tablica ku czci starosądeckich katyńczyków. sadeczanin.info, 17 kwietnia 2010. [dostęp 2014-04-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (21 kwietnia 2014)].
- ↑ Tablica ku czci starosądeckich katyńczyków. sadeczanin.info, 23 kwietnia 2010. [dostęp 2014-04-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (21 kwietnia 2014)].
- ↑ Po siedemdziesięciu latach dwadzieścia trzy dęby dla katyńczyków. powiat.nowy-sacz.pl, 26 kwietnia 2010. [dostęp 2014-04-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (21 kwietnia 2014)].
- ↑ Ryszard Kumor. Starosądecka tablica ku czci pomordowanych w Katyniu i Charkowie. „Kurier Starosądecki”, s. 6, Nr 194. Lipiec 2010. ISSN 1508-9290.
Bibliografia
- Ranglisten der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1918. Wien: K. K. Hof und Staatsdruckerei, 1918. (niem.).
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Charków. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2003. s. 158. [dostęp 2014-02-22].
- Andrzej Brygidyn: Sanocka Lista Katyńska. Jeńcy Kozielska, Ostaszkowa, Starobielska oraz innych obozów i więzień Polski kresowej pomordowani w Rosji Sowieckiej. Sanok: 2000, s. 40-41.
- Stefan Halski. katyn-pamietam.pl. [dostęp 2014-04-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (21 kwietnia 2014)].
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.