Stanisław Maskowicz
Stanisław Maskowicz - ppor. 14 pp (1921) | |||
kapitan piechoty | |||
Data i miejsce urodzenia | 14 maja 1899 | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci | 1961 | ||
Przebieg służby | |||
Lata służby | 1917–1945 | ||
Siły zbrojne | Cesarsko-królewska Obrona Krajowa | ||
Jednostki | 34 pułk strzelców (Austro-Węgry) | ||
Stanowiska | dowódca plutonu | ||
Główne wojny i bitwy | I wojna światowa | ||
Odznaczenia | |||
| |||
|
Stanisław Miro[a] Maskowicz (ur. 14 maja 1899 w Radymnie, zm. 1961 w Cheektowaga) – kapitan piechoty Wojska Polskiego, kwatermistrz 5 pułku strzelców podhalańskich w kampanii wrześniowej.
Życiorys
Urodził się w dniu 14 maja 1899 r. w Radymnie, w ówczesnym powiecie jarosławskim Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Andrzeja (urzędnika skarbowego, zm. w 1923 r.) i Wiktorii z Błońskich (zm. w 1931 r.). Jego starszym bratem był Eugeniusz – oficer Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej. Stanisław pobierał naukę w c. k. Gimnazjum w Jarosławiu - w dniu 3 marca 1917 r., będąc uczniem klasy Vb, wystąpił ze szkoły wobec faktu powołania go do c. i k. Obrony Krajowej[1] (kształcenie gimnazjalne dokończył we Lwowie).
I wojna światowa i służba w 14 pułku piechoty
Podczas I wojny światowej służył w armii Austro-Węgier. W dniu 10 marca 1917 r. został wcielony (razem z Józefem Rodzeniem) do 34 pułku strzelców i przydzielony do kadry batalionu zapasowego, stacjonującego w Krakowie (pełnił służbę administracyjną). 28 października 1918 r. wstąpił w Jarosławiu ochotniczo do tworzącego się Wojska Polskiego - w stopniu kaprala służył w późniejszym 1 pułku piechoty Ziemi Jarosławskiej. Uczestnik wojen polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej w szeregach 14 pułku piechoty (walczył między innymi w pododdziałach szturmowych). Od lipca 1919 r. w Batalionie Zapasowym 14 pp. Jako żołnierz 14 pułku piechoty odbył kurs w warszawskiej Szkole Podchorążych Piechoty - w klasie 32. im. Obrony Lwowa. Kurs trwał od dnia 2 sierpnia 1920 r. do dnia 20 listopada 1920 r., a Stanisław Maskowicz ukończył go z 67 lokatą na 103 absolwentów[2]. Dekretem Wodza Naczelnego L. 3089 z 25 czerwca 1921 r. został mianowany podporucznikiem w piechocie z dniem 1 kwietnia 1921 roku[3].
Po zakończeniu działań wojennych S. Maskowicz przeniósł się do Włocławka, bowiem do tego miasta został dyslokowany 14 pułk piechoty (pułk przybył do miasta w maju 1921 roku). Do roku 1922 służył w Batalionie Zapasowym 14 pułku piechoty dowodząc plutonem strzeleckim i plutonem broni specjalnych. Dekretem Naczelnika Państwa i Wodza Naczelnego z dnia 3 maja 1922 r. (dekret L. 19400/O.V.) został zweryfikowany w stopniu podporucznika, ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 r. i 455. lokatą w korpusie oficerów piechoty[4]. Dekretem Prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego został z dniem 1 stycznia 1923 r. awansowany do rangi porucznika, w korpusie oficerów piechoty, ze starszeństwem z dniem 1 maja 1921 roku i 1. lokatą[5]. Przez kolejne lata pełnił służbę w 14 pułku piechoty[6][7][8], zajmując stanowiska dowódcy plutonu w 1. kompanii ckm i 2. kompanii ckm oraz dowódcy 7. kompanii strzeleckiej.
Służba w Korpusie Ochrony Pogranicza[b]
W dniu 31 marca 1930 roku ogłoszono jego przeniesienie, w korpusie oficerów piechoty, z 14 pułku piechoty do Korpusu Ochrony Pogranicza[9]. Przeniesiony został na mocy rozkazu Ministra Spraw Wojskowych (L. dz. 8005/Piech.400/30) do 9 batalionu KOP „Kleck”. Od dnia 1 kwietnia 1930 r. pełnił służbę na stanowisku dowódcy plutonu w kompanii granicznej. W tym samym roku zajmował 875. lokatę łączną pośród poruczników piechoty (1. lokatę w swoim starszeństwie)[10]. Służąc w batalionie Korpusu Ochrony Pogranicza[11] „Kleck” posiadał w późniejszym okresie przydział do kompanii karabinów maszynowych. Znajdował się w zarządzie kasyna oficerskiego (na stanowisku skarbnika) oraz pełnił funkcję referenta sportowego batalionu. Z dniem 22 września 1932 r. otrzymał osobistego ordynansa. W roku 1932 odznaczony został Odznaką Pamiątkową Korpusu Ochrony Pogranicza „Za Służbę Graniczną”. Pismem z dnia 1 kwietnia 1933 r. skierowanym do Szefa Biura Inspekcji G.I.S.Z. płk. dypl. Witolda Warthy, dowódca Korpusu Ochrony Pogranicza - gen. bryg. Jan Kruszewski - wskazał por. Stanisława Maskowicza jako kandydata do awansu na kapitana[12]. Awansowany do stopnia kapitana piechoty został zarządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego z dnia 29 kwietnia 1933 r. - z 61. lokatą i starszeństwem od dnia 1 stycznia 1933 roku[13]. Rozkazem dowódcy KOP z dnia 19 maja 1933 r. został przeniesiony do batalionu KOP „Orany”, a od dnia 7 czerwca 1933 r. objął stanowisko dowódcy 4 kompanii granicznej „Wójtowo” w tymże batalionie. Na dzień 1 lipca 1933 r. Stanisław Miro Maskowicz zajmował 61. lokatę wśród kapitanów piechoty ze swojego starszeństwa (była to jednocześnie 2059. lokata łączna)[14]. W dniu 14 marca 1934 r. został przeniesiony, w korpusie oficerów piechoty, z KOP-u do 5 pułku strzelców podhalańskich w Przemyślu, co ogłoszono w czerwcu 1934 roku[15].
Służba w 5 pułku strzelców podhalańskich, kampania wrześniowa i niewola
W przemyskim pułku służył do września 1939 r. pełniąc początkowo funkcję dowódcy 7. kompanii strzeleckiej. W 1937 r. objął stanowisko oficera materiałowego pułku. Na dzień 5 czerwca 1935 r. zajmował 62. lokatę wśród kapitanów piechoty ze swojego starszeństwa, a zarazem 1784. lokatę łączną pośród wszystkich kapitanów piechoty[16]. Z kolei na dzień 23 marca 1939 r. zajmował już 41. lokatę wśród kapitanów piechoty ze swojego starszeństwa[17] i nadal piastował funkcję oficera administracyjno-materiałowego 5 pułku strzelców podhalańskich. Odznaczony był już w tym czasie Srebrnym Krzyżem Zasługi[18][c].
Na dzień 1 września 1939 r., zgodnie z przydziałem mobilizacyjnym, zajmował stanowisko kwatermistrza w I rzucie 5 pułku strzelców podhalańskich, wchodzącego w skład 22 Dywizji Piechoty Górskiej[19][20]. Walczył na wrześniowym szlaku swego pułku, ranny pod Jaślanami, po kapitulacji dostał się do niemieckiej niewoli, z której zbiegł po kilkunastu godzinach. Ponownie wzięty do niewoli w dniu 9 października 1939 r. w Przemyślu, wywieziony do Krakowa i leczony w tamtejszym szpitalu jenieckim Polskiego Czerwonego Krzyża (na ul. Skarbowej 2). W dniu 28 grudnia 1939 r. przewieziony do koszar na Dąbiu, a stamtąd w dniu 2 stycznia 1940 r. wywieziony do oflagu. Przetrzymywany był w oflagach: VII C Laufen (do 28.05.1940 r.), XI B Braunschweig (od 28.05.1940 r.), II C Woldenberg (do 14.09.1940 roku), w centralnym szpitalu II Okręgu Wojskowego w Stargardzie (od 14.09.1940 r. do 27.09.1940 r.) i ponownie w oflagu II C Woldenberg (od 27.09.1940 r.). Jego numer jeniecki to 38[21][d]. Podczas pobytu w Woldenbergu uczęszczał na kursy pszczelarstwa i motorowe oraz zajmował się hodowlą pszczół.
Okres powojenny
Po oswobodzeniu z niewoli przez wojska radzieckie (29 stycznia 1945 r.) przyjechał do Łańcuta, gdzie przebywała rodzina. W dniu 19 kwietnia 1945 r. zarejestrował się w Rejonowej Komendzie Uzupełnień w Krakowie. Zagrożony aresztowaniem[e] wyjechał do Anglii, gdzie mieszkał przez kolejne lata[f]. W dniu 29 marca 1952 r. wypłynął z Liverpoolu na statku „Franconia” do Nowego Jorku, do którego przybył w dniu 9 kwietnia 1952 r. Obywatelstwo Stanów Zjednoczonych otrzymał w 1958 r. Mieszkał w Cheektowaga koło Buffalo (hrabstwo Erie w stanie Nowy Jork), gdzie zmarł w 1961 roku. Spoczywa na cmentarzu rzymskokatolickim św. Stanisława w Cheektowaga.
Rodzina
Żoną Stanisława Maskowicza była Zofia Sterne (córka Ignacego i Katarzyny) - urodzona 1 grudnia 1898 r. we wsi Płotycz[g], zmarła 2 grudnia 1979 r. w Warszawie. Z ich związku narodziło się trzech synów: Ryszard Andrzej (ur. 7 kwietnia 1926 r. we Włocławku, zm. tamże 12 lipca 1926 r.), Wiesław Stanisław (ur. 11 marca 1928 r. we Włocławku, zm. 31 marca 1989 r. w Denver)[h] oraz Andrzej (ur. 29 sierpnia 1937 r. w Przemyślu).
Awanse
- podporucznik (1 kwietnia 1921, zweryfikowany ze starszeństwem z 1 czerwca 1919)
- porucznik (1 maja 1921)
- kapitan (1 stycznia 1933)
Odznaczenia
- Srebrny Krzyż Zasługi
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[22]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Srebrny Medal za Długoletnią Służbę[23]
- Brązowy Medal za Długoletnią Służbę[23]
- Odznaka Pamiątkowa Korpusu Ochrony Pogranicza „Za Służbę Graniczną”
Uwagi
- ↑ W Dzienniku Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 7 z dnia 12 marca 1934 r. (str. 92) sprostowano imię tego oficera z: „Stanisław”, na: „Stanisław Miro”.
- ↑ Dane dotyczące przebiegu służby por. / kpt. Stanisława Miro Maskowicza w Korpusie Ochrony Pogranicza pochodzą z dokumentów Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie.
- ↑ Według biogramu kapitana Stanisława Maskowicza, opublikowanego na portalu „Genealogia. Stankiewicze z przyjaciółmi” (Lubelszczyzna - 1939 r.), był on również odznaczony Krzyżem Walecznych.
- ↑ Dane dotyczące pobytu kpt. Stanisława Maskowicza w niewoli pochodzą z Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach.
- ↑ Z rodzinnych przekazów wynika, że podczas pobytu w jednym z oflagów kpt. Maskowicz wchodził w skład sądu oficerskiego. Podczas jednej z rozpraw ukarany został któryś z oficerów. Po powrocie kapitana do Polski (Łańcut) okazało się, że właśnie ten ukarany oficer pełni ważną funkcję w miejscowej administracji wojskowej. Poznał on kpt. Maskowicza, który przezornie nie został w domu na noc, unikając w ten sposób aresztowania przez przybyły nocą oddział wojska. Następnie kpt. Maskowicz opuścił Polskę i przedostał się do Anglii.
- ↑ W Anglii spotkał się z synem Wiesławem.
- ↑ Być może była to wieś Płotycza, oddalona od wsi Płotycz o około 30 km.
- ↑ Wiesław Maskowicz przybył z Londynu do Stanów Zjednoczonych w dniu 31 stycznia 1952 r. na pokładzie samolotu izraelskich linii lotniczych. Był żołnierzem Armii Stanów Zjednoczonych w stopniu starszego szeregowego i uczestnikiem wojny w Korei. Spoczywa na Fort Logan National Cemetery w Denver. Jego rodzicami chrzestnymi byli dr Zygmunt Pukianiec - lekarz 14 pp i Helena Maskowicz - żona kpt. Eugeniusza Maskowicza (brata jego ojca).
Przypisy
- ↑ Sprawozdanie 1917 ↓, s. 44.
- ↑ Księga Pamiątkowa 1830–29.XI.1930: szkice z dziejów piechoty polskiej ↓, s. 457.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 27 z 9 VII 1921, s. 1124.
- ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych 1922 ↓, s. 130.
- ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. ↓, Nr 9 z 15 II 1923, s. 94.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 164, 453.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 156, 395.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 30, 252.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 8 z 31 III 1930, s. 118.
- ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1930 ↓, s. 111.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 89, 909.
- ↑ Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Materiały do zestawienia propozycji awansowych poruczników piechoty na kapitanów ↓, s. 143.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 6 z 29 IV 1933, s. 116.
- ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1933 ↓, s. 83.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 VI 1934, s. 181.
- ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1935 ↓, s. 81, 183-185, 194.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 40.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 40, 657.
- ↑ Kryska-Karski i Barański 1972 ↓, s. 14.
- ↑ Głowacki 1976 ↓, s. 326.
- ↑ Lista oficerów więzionych w obozie Woldenberg ↓, poz. 3152.
- ↑ Na podstawie [1]
- ↑ a b WBH, sygn. II.56.1150, str. 1.
Bibliografia
- Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Jarosławiu za rok szkolny 1917. Jarosław: Nakładem Funduszu Naukowego, 1917.
- Księga Pamiątkowa 1830–29.XI.1930: szkice z dziejów piechoty polskiej. Szkoła Podchorążych Piechoty. Ostrów-Komorowo, 1930. [dostęp 2022-11-01].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych 1922: załącznik do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 1922 r.. Zakłady Graficzne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1922. [dostęp 2022-11-01].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty opublikowana w „Przeglądzie Piechoty”. Zeszyt 10, październik 1930 r. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930. [dostęp 2022-11-01].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty: dodatek bezpłatny dla prenumeratorów „Przeglądu Piechoty”. 1 lipca 1933 r. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1933. [dostęp 2022-11-01].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty: dodatek bezpłatny dla prenumeratorów „Przeglądu Piechoty”. 5 czerwiec 1935 r. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1935. [dostęp 2022-11-01].
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939: stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Księgarnia Akademicka Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
- Tadeusz Kryska-Karski, Henryk Barański: Piechota 1939–1945. Zeszyt 8. Londyn: Polish Institute, 1972.
- Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z lat 1920–1937. [dostęp 2022-11-01].
- Lista nazwisk polskich oficerów więzionych w obozie jenieckim Woldenberg. Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Wojsk Lądowych – opracowanie: Lubuskie Towarzystwo Genealogiczne (maj 2010). [dostęp 2022-11-01].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 9 z 15 II 1923. [dostęp 2022-11-01].
- Zbiory Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Referat Personalny GISZ - sprawy osobiste oficerów: awanse, opinie, „segregacja” pułkowników dyplomowanych. Materiały do zestawienia propozycji awansowych poruczników piechoty na kapitanów; sygnatura 701/1/121 str. 143 poz. 6. [dostęp 2022-11-01].
- Ludwik Głowacki: Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939. Lublin: Wyd. Lubelskie, 1976. ISBN 83-222-0377-2.
Linki zewnętrzne
- Grób Stanisława Maskowicza na cmentarzu rzymskokatolickim św. Stanisława w Cheektowaga. portal Find A Grave. [dostęp 2022-11-01].
- Grób syna Stanisława Maskowicza - Wiesława (Fort Logan National Cemetery w Denver). portal Billion Graves. [dostęp 2022-11-01].