Serdecznik
 Serdecznik pospolity | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | astropodobne | ||
| Rząd | jasnotowce | ||
| Rodzina | jasnotowate | ||
| Rodzaj | serdecznik | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Leonurus L. Sp. Pl. 584. 1753 | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Leonurus cardiaca L.[3] | |||
| |||
| |||
Serdecznik (Leonurus L.) – rodzaj roślin należących do rodziny jasnotowatych. Obejmuje ok. 25 gatunków[4]. Rośliny te rosną głównie w Azji, w basenie Morza Śródziemnego, w tym w Europie (także w Polsce) rośnie jeden gatunek – serdecznik pospolity L. cardiaca[5][4]. Roślina ta wykorzystywana była w ziołolecznictwie oraz uzyskiwano z niej zielony barwnik[4][6]. Lokalnie jako roślina lecznicza wykorzystywany był także L. japonicus i L. sibiricus[4].
Morfologia
- Pokrój
- Byliny osiągające do 1 m wysokości, często z wieloma łodygami[6].
- Liście
- Naprzemianległe, pozbawione zapachu, zwykle głęboko wcinane i w efekcie trój- lub pięciołatkowe[6].
- Kwiaty
- Drobne, zebrane w licznych okółkach. Kielich zrosłodziałkowy, zakończony 5 sztywnymi, kolczastymi ząbkami. Korona zrosłopłatkowa, jasnofioletowa. Płatki tworzą rurkę zakończoną dwiema wargami, górną kapturkowatą, owłosioną i dolną trójłatkową. Pręciki cztery. Zalążnia złożona z dwóch owocolistków, dwukomorowa, w każdej komorze z dwoma zalążkami. Szyjka słupka pojedyncza, cienka[6].
- Owoce
- Czterodzielne rozłupnie, rozpadające się na cztery pojedyncze, trójkanciaste rozłupki z włoskami na końcu[6].
Systematyka
- Synonimy taksonomiczne[3]
Cardiaca Mill.
- Homonimy taksonomiczne[3]
Leonurus Mill.
- Pozycja taksonomiczna
Rodzaj z plemienia Leonureae z podrodziny Lamioideae z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae Lindl.)[7]. Dawniej włączano tu pod nazwą Leonurus marrubiastrum wyodrębniany w osobny rodzaj jako szczeciogon szantowaty Chaiturus marrubiastrum[4].
- Wykaz gatunków[8]
- Leonurus cardiaca L. – serdecznik pospolity
- Leonurus chaituroides C.Y.Wu & H.W.Li
- Leonurus deminutus V.I.Krecz.
- Leonurus glaucescens Bunge
- Leonurus incanus V.I.Krecz. & Kuprian.
- Leonurus japonicus Houtt.
- Leonurus kuprijanoviae Krestovsk.
- Leonurus macranthus Maxim.
- Leonurus mongolicus V.I.Krecz. & Kuprian.
- Leonurus nuristanicus Murata
- Leonurus panzerioides Popov
- Leonurus persicus Boiss.
- Leonurus pseudomacranthus Kitag.
- Leonurus pseudopanzerioide s Krestovsk.
- Leonurus pubescens Benth.
- Leonurus quinquelobatus Gilib.
- Leonurus royleanus Benth.
- Leonurus sibiricus L. – serdecznik syberyjski
- Leonurus tataricus L.
- Leonurus tibeticus Krestovsk.
- Leonurus turkestanicus V.I.Krecz. & Kuprian.
- Leonurus urticifolius C.Y.Wu & H.W.Li
- Leonurus villosissimus C.Y.Wu & H.W.Li
- Leonurus wutaishanicus C.Y.Wu & H.W.Li
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
- ↑ a b c Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-05].
- ↑ a b c d e David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 517, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
- ↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 107, ISBN 978-83-62975-45-7 .
- ↑ a b c d e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 294. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ Genus: Leonurus L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-04-04].
- ↑ Leonurus. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-04-05].
