Psianka szara
Systematyka[1][2] | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | okrytonasienne | ||
Klasa | Magnoliopsida | ||
Nadrząd | astropodobne | ||
Rząd | psiankowce | ||
Rodzina | psiankowate | ||
Rodzaj | psianka | ||
Gatunek | psianka szara | ||
Nazwa systematyczna | |||
Solanum incanum L. Sp. Pl. 1: 188 1753[3] | |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
najmniejszej troski | |||
|
Psianka szara (Solanum incanum L.) – gatunek rośliny z rodziny psiankowatych. Występuje w Afryce (Benin, Burkina Faso, Mali; Niger, Nigeria, Erytrea, Etiopia, Somalia, Sudan, Egipt) i Azji (Oman, Arabia Saudyjska, Jemen, Afganistan; Iran, Irak, Izrael, Jordania, Liban, Syria, Turcja, Indie, Pakistan)[5].
Morfologia
- Pokrój
- Krzew o wysokości do 1,5 m.
- Liście
- Pojedyncze, lancetowate, pokryte aksamitnymi włoskami. Górna powierzchnia szarozielona, dolna jasnozielona. Na ich nerwie głównym, oraz na pędach rosną niewielkie, czerwone kolce. Ulistnienie naprzemianległe.
- Kwiaty
- Wyrastają pojedynczo, lub po kilka z kątów liści. Kielich białawy lub żółty, zrosłodziałkowy, 5 okrągłych płatków korony o fioletowej barwie, 5 pręcików.
- Owoce
- Kuliste, żółte jagody. W środku zawierają czarny, sypki pył, który wydostaje się z nich po naciśnięciu owocu[6][7].
Biologia i ekologia
Roślina ruderalna, występująca na terenach zmienionych w wyniku działalności człowieka: na obrzeżach dróg, opuszczonych polach uprawnych, ale także na nabrzeżach rzek i obrzeżach lasów, na stepach. Rozsiewana jest przez ptaki i inne ssaki oraz przez ludzi, którzy wytwarzają z niej kompost, a następnie rozrzucają go po uprawianych polach[7].
Roślina trująca. W niektórych regionach jest gatunkiem inwazyjnym. Szczególnie licznie rozprzestrzenia się na terenach wypasowych, zwierzęta bowiem wyjadają inne gatunki roślin, omijając psiankę szarą[7],
Zastosowanie
- Używana jest do wytwarzania kompostu[7]
- W medycynie ludowej jest uważana za roślinę leczniczą[7].
- Jest sadzona jako żywopłot[6].
Udział w kulturze
Znawcy roślin biblijnych uważają, że występujące w Biblii hebrajskie słowo ḥëdeq oznacza psiankę szarą. Dowodem jest jego duże podobieństwo do arabskiego słowa hadag, oznaczającego właśnie tę roślinę. Słowo to występuje tylko dwa razy: w Księdze Przysłów (15,19) i Księdze Micheasza (7,2-4). W polskim przekładzie Biblii Tysiąclecia jest przetłumaczone jako ”żywopłot z ciernia” i „płot kolczasty”. Ponadto N. Hepper uważa, że psianka szara wraz z innymi gatunkami roślin pasuje do opisu w Księdze Powtórzonego Prawa (32,32): „...ich grona to grona trujące, co gorzkie mają jagody”[6].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-12-11] (ang.).
- ↑ The Plant List. [dostęp 2015-01-21].
- ↑ Solanum incanum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2015-01-03].
- ↑ a b c Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
- ↑ a b c d e Solanum incanum (Sodom Apple) =. [dostęp 2015-01-03].
- EoL: 484223
- Flora of North America: 242414374
- GBIF: 2929691
- identyfikator iNaturalist: 199161
- IPNI: 819567-1
- ITIS: 505835
- NCBI: 329779
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): tro-29600112
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:819567-1
- Tela Botanica: 64901
- identyfikator Tropicos: 29600112
- USDA PLANTS: SOIN5
- CoL: 4Y2TL