Pomnik Czynu Legionowego w Kielcach
Uroczystość 92. rocznicy wkroczenia Pierwszej Kompanii Kadrowej do Kielc (2006) | |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Miejscowość | Kielce | ||
Miejsce | Plac Józefa Piłsudskiego | ||
Typ obiektu | grupa rzeźb na cokole | ||
Projektant | Jan Raszka | ||
Całkowita wysokość | 8,3 m | ||
Data odsłonięcia | 2 października 1938 | ||
Data likwidacji | |||
Położenie na mapie Kielc | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego | |||
50°51′51,30″N 20°37′38,35″E/50,864250 20,627319 | |||
|
Pomnik Czynu Legionowego w Kielcach – pomnik znajdujący się na Placu Józefa Piłsudskiego w Kielcach, przy ulicy Piotra Ściegiennego, w pobliżu WDK – Wojewódzkiego Domu Kultury.
Historia
Projekt pomnika przedstawił Jan Raszka, który w 1917 roku wykonał model z gipsu. Przedstawiał on czterech polskich żołnierzy z czołówki kampanii kadrowej[1], symbolizujących Królestwo Polskie, Małopolskę, Śląsk i Wielkopolskę. Dwadzieścia lat później przystąpiono do budowy Pomnika Legionów Polskich, zlecając ją projektantowi. Uroczystego odsłonięcia dokonali 2 października 1938 roku generał Kazimierz Sosnkowski i minister komunikacji Juliusz Ulrych; wcześniej odbyła się msza święta, otworzono także Sanktuarium Marszałka Piłsudskiego w pałacu biskupim[2][3].
W trakcie II wojny światowej Niemcy zniszczyli rzeźbę, natomiast pozostały postument zlikwidowano w 1950 roku. Na zachowanym fundamencie przez pewien czas znajdowała się drewniana makieta powstającego w Warszawie Pałacu Kultury i Nauki. Pomysł odbudowy pomnika zrodził się w latach 80. XX wieku. W 1981 roku na jednym z drzew powieszono metalową tablicę, informującą, że w tym miejscu znajdował się Pomnik Legionów Polskich. Trzy lata później na skwerze został umieszczony kamień z napisem „1914–1984” i drewnianą tabliczką[3].
W 1988 w Kielcach został utworzony Społeczny Komitet Odbudowy Pomnika Czynu Legionowego. Rok później zapoznano się z modelem projektu Jana Raszki w skali 1:14, aby przy odbudowie zachować zamysł autora. W 1990, dzięki pracom społecznym wielu osób i instytucji, pomnik został odbudowany. Ustawiono go 25 maja 1991 (stanął półtora metra na północny wschód od położenia pierwotnego), natomiast 3 czerwca pobłogosławił go przebywający w Kielcach papież Jan Paweł II. Uroczyste odsłonięcie nastąpiło 11 sierpnia 1991 roku[3].
Wykonanie
Pomnik z 1938 roku miał wysokość ok. 8 m. Wykonany był z kamienia i obłożony granitową okładziną sprowadzoną z Janowej Doliny (obecnie Ukraina). Z braku funduszy rzeźbę wykonano z patynowanego gipsu. Rozpoczęcie działań wojennych w 1939 roku uniemożliwiło wykonanie odlewu z brązu[3].
Obecny postument ma wysokość 5,5 m, natomiast rzeźba 2,8 m. W trakcie odbudowy pomnika starano się o sprowadzenie granitowej okładziny z Janowej Doliny, jednak celu nie osiągnięto. Wykorzystano więc głaz narzutowy w kolorystyce podobnej do oryginalnej[3].