Pezicula
Pezicula ocellata | |||
Systematyka | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | grzyby | ||
Typ | workowce | ||
Klasa | patyczniaki | ||
Rząd | tocznikowce | ||
Rodzina | Dermateaceae | ||
Rodzaj | Pezicula | ||
Nazwa systematyczna | |||
Pezicula Tul. & C. Tul. Select. fung. carpol. (Paris) 3: 182 (1865) | |||
Typ nomenklatoryczny | |||
Pezicula carpinea (Pers.) Tul. ex Fuckel 1870 | |||
|
Pezicula Tul. & C. Tul. – rodzaj workowców z klasy patyczniaków (Leotiomycetes)[1].
Charakterystyka
Grzyby nadrzewne, endofity, fitopatogeny lub grzyby saprotroficzne. Stadia płciowe (teleomorfa) jasne, mięsiste, oprószone lub ziarenkowate, z apotecjami siedzącymi lub krótkotrzonowymi. Stadia bezpłciowe anamorfy początkowo umieszczono w Cryptosporiopsis Bubák & Kabát (obecnie jest to synonim rodzaju Pezicula). Niektóre gatunki Pezicula mają zdolność antagonizowania patogenów roślinnych, wytwarzania związków o działaniu przeciwdrobnoustrojowym, promowania wzrostu roślin i zwiększania odporności roślin na stres środowiskowy.W większości przypadków cechy morfologiczne są wystarczające do rozróżnienia gatunków Pezicula, zwłaszcza tych, które mają stadia płciowe i bezpłciowe[2].
Apotecja wyrastające z kory, pojedynczo lub w skupiskach (2–40) na podkładkach, siedzące lub na krótkich trzonkach, często wyrastające ze starych owocników. Miseczka dobrze odgraniczona, okrągła, eliptyczna lub nieregularna i zdeformowana w wyniku stłoczenia, początkowo wklęsła, potem płaska, następnie wypukła, biało oprószona, w stanie świeżym bladobiała, żółta, pomarańczowa, oliwkowa lub pomarańczowo-brązowa do ciemnobrązowej po wyschnięciu ciemniejsza, o średnicy 0,2–3,0 mm. Wklęsła powierzchnia nieco ciemniejsza lub jaśniejsza od wypukłej, oprószona lub ziarenkowata; brzeg początkowo cały, często lekko wzniesiony, potem lub nieregularnie rozdarty i ukryty pod elementami hymenium na obrzeżu wypukłych miseczek[3].
Podkładka rozwija się pomiędzy dolnymi warstwami komórkowymi kory, czasami na gołym drewnie lub liściach, zanurzona lub słabo wystająca z powierzchni kory, złożona z komórek izodiametrycznych, nieregularnych, pryzmatycznych lub strzępkowych, o ściankach pogrubionych do 1,5(–3) µm, u niektórych gatunków z ziarnistymi osadami międzykomórkowymi, powierzchnia naga lub oprószona konidiami lub kryształkami, bladobiała do prawie czarnej[3].
Worki cylindryczno-maczugowate do maczugowatych, z zaokrąglonymi, ściętymi lub stożkowymi wierzchołkami, dołem z trzonkiem o zmiennej długości, wyrastające z pastorałek, z 8 lub 4 askosporami, rzadko z inną liczbą; aparat apikalny z dobrze rozwiniętym zgrubieniem wierzchołkowym, nieciągłym, warstwowym pierścieniem i szerokim pierścieniowym występem, w odczynniku Melzera amyloidalne lub nieamyloidalne. Askospory nierównoboczne, jajowate, elipsoidalne lub wrzecionowate (Q = 2,0–5,1), końce zaokrąglone lub nieco spiczaste, proste lub zakrzywione, cienkościenne, gładkie, wypełnione licznymi zielonkawymi kropelkami oleju o średnicy 0,5–3,0 µm, początkowo szkliste i bez przegród, u większości gatunków w stanie dojrzałym z 1–3(–7)-przegrodami, u niektórych gatunków ostatecznie murkowate. U niektórych gatunków askospory (w niesprzyjających warunkach wzrostu wegetatywnego) tworzą konidia bezpośrednio z drobnych otworów w ścianie askospory lub kiełkują, tworząc takie konidia z fialid, które są oddzielne lub zintegrowane w krótkie, proste lub rozgałęzione, szkliste, gładkie konidiofory. Konidia maczugowate do cylindrycznych, zaokrąglone na wierzchołku, z niewielką blizną u podstawy, bez przegród, szkliste, cienkościenne i gładkie. Parafizy nitkowate, z przegrodami, tępe, proste lub rozgałęzione, czasem zespalające się w części bliższej, o szerokości 1,5–4,0 µm, szkliste, o gładkich ściankach. Ich komórki wierzchołkowe są często regularnie lub nieregularnie napęczniałe do 4–10 µm, ze szklistymi do brązowych ściankami, gładkimi lub delikatnie chropowatymi, zawartością ziarnistą lub z dużymi kropelkami oleju i wakuolami[3].
Systematyka i nazewnictwo
- Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum
- Dermateaceae, Helotiales, Leotiomycetidae, Leotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
- Synonimy
- Cenangium sect. Phaeangium Sacc. 1889
- Cryptosporiopsis Bubák & Kabát 1912
- Dermatella P. Karst., 1871
- Dermatella subgen. Dermatina Sacc. 1889
- Dermatina (Sacc.) Höhn. 1909
- Discosporiella Petr. 1923
- Encoelia subgen. Ocellaria (Tul. & C. Tul.) Kirschst. 1935
- Lagynodella Petr. 1922
- Ocellaria (Tul. & C. Tul.) P. Karst. 1871
- Pachydiscula Höhn. 1915
- Phaeangium (Sacc.) Sacc. & P. Syd. 1902
- Scleropezicula Verkley 1999
- Sphaerangium Seaver 1951
- Stictis ** Ocellaria Tul. & C. Tul. 1865
- Tuberculariella Höhn. 1915
- Tuberculis Clem. & Shear 1931[4].
- Pezicula acericola (Peck) Peck ex Sacc. & Berl. 1885[5]
- Pezicula alni (Fuckel) Rehm 1912
- Pezicula carpinea (Pers.) Tul. ex Fuckel 1870
- Pezicula cinnamomea (DC.) Sacc. 1889
- Pezicula coryli (Tul.) Tul. & C. Tul. 1865
- Pezicula corylina J.W. Groves 1938[5]
- Pezicula eucrita (P. Karst.) P. Karst. 1871
- Pezicula frangulae (Fr.) Fuckel 1870
- Pezicula livida (Berk. & Broome) Rehm 1878
- Pezicula myrtillina (P. Karst.) P. Karst. 1871
- Pezicula ocellata (Pers.) Seaver 1951
- Pezicula rubi (Lib.) Niessl 1876
Nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum[6], wykaz gatunków według M.A. Chmiel[7] i innych[5].
Przypisy
- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2023-10-29] (ang.).
- ↑ Huan-DiH.D. Zheng Huan-DiH.D., Wen-YingW.Y. Zhuang Wen-YingW.Y., Additions to the Knowledge of the Genus Pezicula (Dermateaceae, Helotiales, Ascomycota) in China, „Biology (Basel)”, 11 (10), 2022, DOI: 10.3390/biology11101386, PMID: 3629029 [dostęp 2023-06-17] .
- ↑ a b c G.J.M.G.J.M. Verkley G.J.M.G.J.M., A monograph of the genus Pezicula and its anamorphs, „Studies in Mycology”, 44, Mycobank, 1999, s. 1–180 [dostęp 2023-06-17] .
- ↑ Index Fungorum [online] [dostęp 2023-10-29] (ang.).
- ↑ a b c Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-10-29] (pol.).
- ↑ Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2023-10-29] (ang.).
- ↑ Maria AlicjaM.A. Chmiel Maria AlicjaM.A., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany PAN, 2006, s. 90–92, ISBN 978-83-89648-46-4 .