Pentaerytrytol
| |||||||||||||||||||||||||
Próbka pentaerytrytolu | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||
Wzór sumaryczny | C5H12O4 | ||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Inne wzory | C(CH2OH)4 | ||||||||||||||||||||||||
Masa molowa | 136,15 g/mol | ||||||||||||||||||||||||
Wygląd | biały, bezwonny, krystaliczny proszek | ||||||||||||||||||||||||
Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||||
Numer CAS | 115-77-5 | ||||||||||||||||||||||||
PubChem | 8285 | ||||||||||||||||||||||||
DrugBank | DB13526 | ||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Podobne związki | |||||||||||||||||||||||||
Podobne związki | erytrytol | ||||||||||||||||||||||||
Pochodne | pentryt (tetraazotan) | ||||||||||||||||||||||||
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||||||||
|
Pentaerytrytol, pentaerytryt, C(CH
2OH)
4 – organiczny związek chemiczny z grupy alkoholi polihydroksylowych. Jest tetraolem zbudowanym ze szkieletu neopentanu podstawionego czterema pierwszorzędowymi grupami hydroksylowymi.
Został otrzymany w roku 1891 przez Bernharda Tollensa (1841–1918) i jego ucznia, P. Wiganda, w reakcji acetaldehydu i formaldehydu w środowisku zasadowym[3]:
- 2CH
3CHO + 8CH
2O + Ca(OH)
2 → 2C(CH
2OH)
4 + Ca(HCOO)
2
Po zagęszczeniu mieszaniny reakcyjnej pentaerytrytol wydziela się w formie krystalicznej[3].
Ulega łatwo estryfikacji z kwasem azotowym i wykorzystywany jest jako substrat do produkcji materiału wybuchowego pentrytu (tetraazotanu pentaerytrytolu)[4]. Tetraestry z kwasami karboksylowymi stosowane są jako ciecze elektroizolacyjne[5][6].
Stosuje się go także do otrzymywania stabilizatorów poli(chlorku winylu)[potrzebny przypis].
Przypisy
- ↑ a b c David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 3-414, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
- ↑ a b c Pentaerytrytol [online], karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, numer katalogowy: 236241 [dostęp 2022-10-28] . (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ a b B.B. Tollens B.B., P.P. Wigand P.P., Ueber den Penta-Erythrit, einen aus Formaldehyd und Acetaldehyd synthetisch hergestellten vierwerthigen Alkohol, „Justus Liebig's Annalen der Chemie”, 265 (3), 1891, s. 316–340, DOI: 10.1002/jlac.18912650303 [dostęp 2022-10-28] (niem.).
- ↑ pentryt, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-10-28] .
- ↑ PeterP. Kurzweil PeterP. i inni, Environmental Impact and Aging Properties of Natural and Synthetic Transformer Oils under Electrical Stress Conditions, „Advanced Sustainable Systems”, 5 (8), 2021, s. 2100079, DOI: 10.1002/adsu.202100079 (ang.).
- ↑ MaciejM. Lalik MaciejM., MarcinM. Maleska MarcinM., MaciejM. Zdanowski MaciejM., Badania podstawowych właściwości fizycznych i elektrycznych estru Midel 7131®, 2018, DOI: 10.21008/J.1897-0737.2018.94.0029 .
- SNL: pentaerytritol
- Catalana: 0130792