Paolo Soleri

Paolo Soleri

Data i miejsce urodzenia	21 czerwca 1919 Turyn
Data i miejsce śmierci	9 kwietnia 2013 Scottsdale
Narodowość	włoska
Dziedzina sztuki	architektura
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Paolo Soleri (ur. 21 czerwca 1919 w Turynie, zm. 9 kwietnia 2013 w Scottsdale) – włoski architekt, urbanista i rzeźbiarz. Wizjoner, twórca terminu i koncepcji arkologii. Budowniczy wizjonerskiego miasta Arcosanti na pustyni Arizony.

Paolo Soleri urodził się 21 czerwca 1919 r. w Turynie. Uzyskał tytuł doktora nauk technicznych na Politecnico di Torino w 1946 r. Rok później wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie spędził półtora roku na stypendium u Franka Lloyda Wrighta w Taliesin West w Arizonie i Taliesin East w Wisconsin^[1]. Zyskał wtedy międzynarodowe uznanie dzięki projektowi mostu, nazwanego Beast Bridge, którego makietę wystawiono w Museum of Modern Art w Nowym Jorku. Nowatorski projekt znalazł się także w książce Elizabeth Mock The Architecture of Bridges (1949)^[2][3][4].

W 1950 r. wrócił do Włoch, gdzie otrzymał zlecenie budowy dużej fabryki ceramiki Ceramica Artistica Solimene w Vietri sul Mare^[5]. Pozwoliło to Soleriemu poznać procesy wytwarzania ceramiki, dzięki czemu sam stworzył wiele nagradzanych projektów z ceramiki i brązu, w tym charakterystycznych dla rzeźbiarza dzwonków. Przez ponad 40 lat wpływy z produkcji Ceramic Siltcast Windbells, nazywanych także Soleri Bells, zapewniały fundusze wystarczające dla testowania i wdrażania pracy twórczej^[4][6].

W 1956 r. zamieszkał z żoną Colly i dwiema córkami w Scottsdale, w Arizonie i poświęcił się projektowaniu i eksperymentom w zakresie planowania urbanistycznego. W 1964 r. założył niekomercyjną, edukacyjną Fundację Cosanti. Głównym projektem fundacji jest Arcosanti, prototypowe miasto w środkowej Arizonie, oparte na stworzonej przez Soleriego koncepcji arkologii – architektury spójnej z ekologią. Opowiada się za miastami zaprojektowanymi w celu maksymalizacji interakcji i dostępności związanych ze środowiskiem miejskim, minimalizowaniu zużycia energii, surowców i ziemi, zmniejszającą produkcję odpadów i zanieczyszczenie środowiska, i pozwalającą na interakcję z otaczającym środowiskiem naturalnym. Tysiące studentów wzięło udział w warsztatach i programie edukacyjnym przy budowie Arcosanti. Nieukończone miasto każdego roku odwiedza ok. 50 tysięcy turystów^[6][7].

Soleri pozostawił wiele projektów i dokończonych prac. Typowe dla architekta były zwoje dużych projektów arkologicznych wykonanych ołówkiem i kredką na papierze rzeźniczym, zwykle o szerokości od 3 do 4 stóp (90 do 120 cm) i długości od 30 do 180 stóp (10 do 60 m). Jego prace obejmują także rzeźby z brązu i aluminium, rysunki ołówkiem i tuszem, modele architektoniczne i tysiące szkiców, wiele samodzielnie oprawionych przez Soleriego w aluminiowe ramy^[1].

Soleri pisał także książki i eseje. Jednym z bardziej znanych jest z Arcology: The City in Image of Man, opublikowany przez MIT Press, w którym zarysował koncepcję arkologii i zilustrował zadziwiającą grafiką i bogatymi detalami. Pierwsze wydanie opublikowane zostało w 1969 r. Dwa lata później MIT Press wydał The Sketchbooks of Paolo Soleri^[3]. Głównym projektem Soleriego było Arcosanti, eksperymentalne miasto zaprojektowane dla 5000 mieszkańców. Budowa miasta została rozpoczęta około 70 kilometrów na północ od Phoenix^[6]. Projekt, nadzorowany przez Fundacja Cosanti, w 2018 r. zaawansowany był w ok. 5%^[8].

Od czasu wystawy w Corcoran Gallery of Art w 1970 r. prace i pomysły Soleriego były eksponowane na całym świecie^[9][10]. W 1976 r. wziął udział w wystawie Two Suns Arcology, A Concept for Future Cities w Xerox Square Center w Rochester, w 1993 r. w wystawie Soleri’s Cities: Architecture for the Planet Earth and Beyond, zorganizowanej w Scottsdale Center for the Arts. W 2005 r. w Rzymie odbyła się wystawa Soleri Retrospective: Ethics and Urban Inventiveness. W 2010 r. projekt Soleri’s Lean Linear City design został zaprezentowany na wystawie Three Dimensional City: Future China w Beijing Center of the Arts w Pekinie^[1]. W 2013 r. Scottsdale Museum of Contemporary Art zorganizowało wystawę Paolo Soleri: Mesa City to Arcosanti^[11].

Soleri otrzymał stypendium od Graham Foundation i dwa od Fundacji Solomona R. Guggenheima. Został wyróżniony trzema honorowymi doktoratami, Złotym Medalem American Institute of Architects za rzemiosło w 1963 roku, Złotym Medalem Światowego Biennale Architektury w Sofii. Był wykładowcą w College of Architecture na Uniwersytecie Stanu Arizona. Zdobył wiele nagród, w tym National Design Award for Lifetime Achievement od Cooper Hewitt, Smithsonian Design Museum oraz Medici Award za całokształt dokonań w sztuce i Order Zasługi Republiki Włoskiej, za doskonałość w dziedzinie sztuki i nauki^[1][12].

• Elizabeth B. Mock: The Architecture of Bridges. Nowy Jork: The Museum of Modern Art, 1949.
• John Gattuso: Arizona and the Grand Canyon. Londyn: APA Publications, 2002, seria: Insight Guides. ISBN 978-9812346513.

• Paolo Soleri – Mosty (ang.)
• Paolo Soleri – Projekty (ang.)
• Paolo Soleri – Dome House (ang.)