Pępowniczka dzwonkowata

Pępowniczka dzwonkowata

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	grzybówkowate
Rodzaj	pępowniczka
Gatunek	pępowniczka dzwonkowata
Nazwa systematyczna
Xeromphalina campanella (Batsch) Kühner & Maire Icones selectae Fungorum, 6 Texte general 6: 236 (1934)
Multimedia w Wikimedia Commons

Pępowniczka dzwonkowata (Xeromphalina campanella (Batsch) Kühner & Maire) – gatunek grzybów z rodziny grzybówkowatych (Mycenaceae)^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1783 r. August Johann Georg Karl Batsch nadając mu nazwę Agaricus campanella. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 1934 r. Robert Kühner i René Charles Maire, przenosząc go do rodzaju Xeromphalina^[1]. Niektóre synonimy^[2]:

Polską nazwę nadał Władysław Wojewoda w 1987 r. (z błędną naukową nazwą Xeromphalia campanella). W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako bedłka dzwoneczkowata i pniakówka dzwonkowata^[3].

Kapelusz

Średnica 0,5–2 cm, początkowo dzwonkowato-wypukły, później wgłębiony. Brzeg prążkowany. Powierzchnia o barwie od żółtej do brązowej, sucha i gładka^[4][5]>.

Blaszki

Łukowato zbiegające na trzon, czasami połączone anastomozami^[5]. Są tej samej barwy co kapelusz, lub nieco jaśniejsze^[4].

Trzon

Wysokość do 1–1,5 cm, grubość 0,1 cm. Początkowo jest pełny, później pusty. Ma barwę czerwonobrunatną, u nasady pokrywają go brunatne strzępki grzybni^[4].

Miąższ

Biały. W kapeluszu bardzo cienki. Nie zmienia barwy po uciśnięciu. Smak i zapach łagodny^[4].

Wysyp zarodników

Biały^[6].

Cechy mikroskopowe

Zarodnik 5,5–7 × 3–4,5 µm, gładkie, elipsoidalne, słabo do umiarkowanie amyloidalne. Pleurocystydy i cheilocystydy wrzecionowaty, o wymiarach do około 55 × 15 µm. Kaulocystydy maczugowate do wrzecionowatych, do 75 × 15 µm, cienkościenne, w KOH szkliste. Obecne sprzążki^[6].

Gatunki podobne

Pępowniczkę dzwonkowatą trudno pomylić z innymi gatunkami, dzięki darniowatemu wzrostowi na pniakach drzew iglastych. Liczne hełmówki (Galerina) są podobne pod względem pokroju oraz zabarwienia kapelusza, nie mają jednak trzonu ciemnobrązowego, a jedynie jasnobrązowy, ponadto mają ciemny wysyp zarodników^[7].

Występuje w Ameryce Północnej i Środkowej oraz w Europie i Azji. W Azji rozprzestrzenienie jest słabo znane, wymieniany jest tylko z Japonii i Korei^[8]. W Europie Środkowej występuje głównie w górach i na pogórzu, na nizinach jest rzadki, na Półwyspie Skandynawskim natomiast częsty jest również na nizinach^[5]. W Polsce jest pospolita^[3].

Nadrzewny grzyb saprotroficzny^[3]. Rośnie w różnego typu lasach, czasami również w parkach, na martwych pniach i pniakach drzew iglastych, szczególnie jodły, świerka i sosny. Owocniki wytwarza niemal przez cały rok (przy sprzyjającej pogodzie również w zimie)^[3]. Zazwyczaj występuje w dużych grupach^[5].

W Europie uważany jest za niejadalny, jednak na opracowanej dla FAO liście grzybów jadalnych jest wymieniony jako jadalny w Hongkongu i w Meksyku^[9].