Mieczysław Sanak
kpt. Mieczysław Sanak | |||
podpułkownik piechoty | |||
Data i miejsce urodzenia | 1 stycznia 1897 | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci | 1977 | ||
Przebieg służby | |||
Lata służby | 1917–1947 | ||
Siły zbrojne | Armia Austro-Węgier | ||
Jednostki | |||
Stanowiska | dowódca kompanii | ||
Główne wojny i bitwy | I wojna światowa | ||
Odznaczenia | |||
| |||
|
Mieczysław Kazimierz Sanak (ur. 1 stycznia 1897 w Jarosławiu, zm. 1977 w Krakowie) – major piechoty Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej, podpułkownik ludowego Wojska Polskiego.
Życiorys
Urodzony w Jarosławiu, syn Stanisława. W czasie I wojny światowej walczył w szeregach cesarskiej i królewskiej armii[1]. Z dniem 1 grudnia 1917 roku został mianowany podporucznikiem rezerwy piechoty. W 1918 roku pełnił służbę jako oficer c. i k. 90 pułku piechoty[2].
Następnie wstąpił w szeregi odrodzonego Wojska Polskiego[a]. Dekretem Naczelnego Wodza Wojsk Polskich[b], jako oficer byłej armii austro-węgierskiej, został przyjęty do Wojska Polskiego z dniem 1 listopada 1918 roku, z zatwierdzeniem posiadanego stopnia podporucznika (starszeństwo od 1 grudnia 1917 r.) oraz zaliczeniem do 1 Rezerwy (z powołaniem do służby czynnej na czas aż do demobilizacji)[3]. Z tym samym dniem, rozkazem Naczelnego Dowództwa Wojsk Polskich[c], otrzymał przydział służbowy na oficera 13 kompanii przy 14 pułku piechoty w Jarosławiu[4].
W szeregach 14 pułku piechoty wziął udział w wojnach polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej. Wyróżnił się w dniu 1 sierpnia 1920 r., kiedy to podczas forsowania przez bolszewików Bugu pod Drohiczynem dopuścił wroga do brzegu rzeki, po czym z odległości kilkunastu metrów otworzył ogień, zadając nieprzyjacielowi wielkie straty w zabitych. Odznaczył się także w dniu 2 września 1920 r. w ataku na Kuliczków (powiat Żółkiew), kiedy to na czele swej kompanii ubezpieczał lewe skrzydło batalionu. Po załamaniu się polskiego ataku przesunął, pod wrogim ogniem, swoją kompanię na tyły bolszewików i zaatakował ich z zaskoczenia. Nieprzyjaciel rozpoczął paniczną ucieczkę, a w ręce kompanii por. Sanaka wpadł karabin maszynowy i dwa wozy, w tym jeden pełen amunicji[5]. Za te czyny został w okresie późniejszym przedstawiony do odznaczenia orderem Virtuti Militari V klasy[d]. We wniosku o odznaczenie ówczesny dowódca batalionu, mjr Stanisław Dąbek, tak scharakteryzował por. Sanaka: „Odważny, inicjatywny, cały czas walk prowadził swą kompanię dobrze i orientował się bystro we wszystkich kolizjach”[6]. W toku walk porucznik Sanak dowodził między innymi 6 kompanią 14 pułku piechoty[7].
Po zakończeniu działań wojennych pułk został dyslokowany do Włocławka, do którego to miasta przybył w maju 1921 roku. Na dzień 1 czerwca 1921 r. Mieczysław Sanak, będący wówczas w randze porucznika[8], nadal służył we włocławskim pułku[9]. Za męstwo wykazane w walkach wojen 1918-1920 odznaczony został, na mocy rozkazu L. 2142 wydanego przez Ministra Spraw Wojskowych - gen. por. Kazimierza Sosnkowskiego, Krzyżem Walecznych[10][11].
Dekretem Naczelnika Państwa i Wodza Naczelnego z dnia 3 maja 1922 r. (dekret L. 19400/O.V.) został zweryfikowany w stopniu porucznika, ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 1093. lokatą w korpusie oficerów piechoty[12]. W roku 1923 zajmował już 976. lokatę wśród poruczników piechoty[13]. Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Stanisława Wojciechowskiego[e] z dnia 1 grudnia 1924 r. został awansowany do rangi kapitana, ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 r. i 447. lokatą w korpusie oficerów piechoty[14]. Pod koniec 1924 roku zajmował już 445. lokatę w swoim starszeństwie[15].
Mieczysław Sanak zajmował w roku 1928 – 427. lokatę wśród kapitanów piechoty w swoim starszeństwie[16]. Zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów opublikowanym w dniu 11 listopada 1928 roku odznaczony został, w uznaniu zasług położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości, Srebrnym Krzyżem Zasługi[17]. W roku 1930 zajmował 1084. lokatę łączną na liście starszeństwa pośród kapitanów piechoty (była to jednocześnie 381. lokata w starszeństwie)[18], a w roku 1932 była to już 327. lokata w swoim starszeństwie[19]. Na dzień 1 lipca 1933 roku kpt. Sanak zajmował 793. lokatę wśród wszystkich kapitanów korpusu piechoty (była to zarazem 308. lokata w starszeństwie)[20].
Od grudnia 1918 roku[1] aż do wiosny 1934 roku pełnił służbę we włocławskim 14 pułku piechoty[21][22][23][24]. Podczas tej służby piastował, między innymi, stanowisko dowódcy szkolnej kompanii karabinów maszynowych (w 1930 roku)[25] i dowódcy 2 kompanii ckm (wrzesień 1933 r.). W dniu 25 września 1931 roku razem z kapitanem Emilem Zawiszą, tworząc delegację 14 pułku piechoty, złożyli na krakowskim Wawelu wieniec laurowy na grobie króla Władysława Łokietka[26].
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Ignacy Mościcki zarządzeniem z dnia 4 lutego 1934 r. (opublikowanym dzień później) awansował kapitana Mieczysława Sanaka do rangi majora, ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1934 roku i 20. lokatą w korpusie oficerów piechoty[27]. Następnie, zarządzeniem Ministra Spraw Wojskowych ogłoszonym w dniu 7 czerwca 1934 r., przeniesiono mjr. Sanaka z 14 pułku piechoty do 51 pułku piechoty Strzelców Kresowych w Brzeżanach, na stanowisko dowódcy batalionu[f][28]. Na dzień 5 czerwca 1935 roku Mieczysław Sanak, jako oficer 51 pp, zajmował 625. lokatę łączną wśród majorów korpusu piechoty (była to jednocześnie nadal 20. lokata w starszeństwie)[29]. W dniu 30 stycznia 1938 r. został wybrany przewodniczącym zarządu lokalnego Koła Harcerzy z Czasów Walk o Niepodległość w Brzeżanach[30].
Na dzień 23 marca 1939 roku piastował stanowisko II zastępcy dowódcy 51 pułku piechoty (II zastępca był zastępcą dowódcy pułku do spraw gospodarczych czyli, według dawnej terminologii, kwatermistrzem pułku)[31], zajmując w tym czasie już 17. lokatę wśród majorów piechoty w swoim starszeństwie[32].
Okres powojenny
Przebył kampanię wrześniową, a po zakończeniu II wojny światowej powrócił do Polski i wstąpił do ludowego Wojska Polskiego[g]. W stopniu podpułkownika służył na stanowisku szefa sztabu 14 kołobrzeskiego pułku piechoty (w okresie od 15 października 1945 r. do 18 marca 1947 roku). Po przejściu w stan spoczynku mieszkał w Krakowie, gdzie zmarł w 1977 roku. Pochowany został na cmentarzu Parafii Rzymskokatolickiej pw. świętych Apostołów Piotra i Pawła, przy ulicy ks. Mariana Luzara w Trzebini.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Walecznych[33]
- Srebrny Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)[34][17][32]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[35]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[35]
- Odznaka pamiątkowa 14 Pułku Piechoty[36]
Uwagi
- ↑ We wniosku o odznaczenie go Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari wskazano, że do Wojska Polskiego wstąpił w dniu 2 grudnia 1918 roku.
- ↑ Dekret Nr 838 z dnia 19 lutego 1919 r.
- ↑ Rozkaz Nr 841 z 19 lutego 1919 r.
- ↑ Wniosek o odznaczenie por. Mieczysława Sanaka Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari wpłynął do Adiutantury Generalnej Naczelnego Dowództwa Wojsk Polskich w dniu 11 kwietnia 1921 r. Ostatecznie order Virtuti Militari nie został Mieczysławowi Sanakowi przyznany.
- ↑ Rozporządzenie z dnia 1 grudnia 1924 roku, sygnatura: O.V.L. 41000/A. 1924, ogłoszone w dniu 17 grudnia 1924 roku.
- ↑ Z dokumentów udostępnionych przez Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce (Obsada personalna – majorowie.) wynika, że stanowisko dowódcy batalionu w 51 pułku piechoty major Mieczysław Sanak objął już w kwietniu 1934 roku[1].
- ↑ Według rodzinnych relacji został w 1939 roku internowany na Węgrzech, a następnie (od 1944 r.) przebywał w niemieckim oflagu. Po powrocie do kraju służył w 14 kołobrzeskim pułku piechoty, lecz z powodu odmowy wstąpienia w szeregi partii zmuszony był przejść w stan spoczynku. Mieszkał w Krakowie gdzie zmarł, a pochowany został na cmentarzu w Trzebini. Na grobie znajduje się informacja, że był również żołnierzem Armii Krajowej ps. „Czarny”.
Przypisy
- ↑ a b c Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Obsada personalna – majorowie ↓, s. 97.
- ↑ Lista starszeństwa c. i k. Armii 1918 ↓, s. 372, 764.
- ↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych ↓, Nr 26 z 8 III 1919, s. 646.
- ↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych ↓, Nr 26 z 8 III 1919, s. 653.
- ↑ WBH, sygn. I.482.99-10001 VM, str. 2.
- ↑ WBH, sygn. I.482.99-10001 VM, str. 3.
- ↑ WBH, sygn. I.482.99-10001 VM, str. 2.
- ↑ Spis oficerów służących czynnie w dniu 01.06.1921 ↓, s. 858.
- ↑ Spis oficerów służących czynnie w dniu 01.06.1921 ↓, s. 63.
- ↑ Jednodniówka 14 Pułku Piechoty 1934 ↓, s. 43.
- ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 266.
- ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych 1922 ↓, s. 90.
- ↑ Rocznik oficerski 1923 ↓, s. 431.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 131 z 17 XII 1924, s. 741.
- ↑ Rocznik oficerski 1924 ↓, s. 372.
- ↑ Rocznik oficerski 1928 ↓, s. 212.
- ↑ a b Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 XI 1928, s. 414.
- ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1930 ↓, s. 140.
- ↑ Rocznik oficerski 1932 ↓, s. 56.
- ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1933 ↓, s. 54.
- ↑ Rocznik oficerski 1923 ↓, s. 164.
- ↑ Rocznik oficerski 1924 ↓, s. 156.
- ↑ Rocznik oficerski 1928 ↓, s. 30.
- ↑ Rocznik oficerski 1932 ↓, s. 544.
- ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 278.
- ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 134.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 4 z 5 II 1934, s. 71.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 VI 1934, s. 159.
- ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1935 ↓, s. 33, 182–183, 194.
- ↑ Głos Brzeżański ↓, Nr 4 z 15 II 1938, s. 6.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 607.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 24.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 1 z 26 I 1922, s. 77.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 636 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
- ↑ a b Na podstawie zdjęcia korpusu oficerów 14 pp
- ↑ Na podstawie fotografii [1].
Bibliografia
- Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wiedeń: 1918.
- Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z lat 1920–1937. [dostęp 2019-12-12].
- Dzienniki Rozkazów Wojskowych z lat 1918–1937. [dostęp 2017-03-29].
- Rocznik oficerski 1923. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1923. [dostęp 2017-03-11].
- Rocznik oficerski 1924. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1924. [dostęp 2017-03-11].
- Rocznik oficerski 1928. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1928. [dostęp 2017-03-11].
- Rocznik oficerski 1932. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1932. [dostęp 2017-03-11].
- Spis oficerów służących czynnie w dniu 01.06.1921: dodatek do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 37 z dnia 24 września 1921 r.. Zbiory Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie – spis zamieszczony na stronie Małopolskiego Towarzystwa Genealogicznego, 1921. [dostęp 2017-03-11].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych 1922: załącznik do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 1922 r.. Zakłady Graficzne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1922. [dostęp 2017-03-11].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty opublikowana w „Przeglądzie Piechoty”. Zeszyt 8, sierpień 1930 r. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930. [dostęp 2018-11-27].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty: dodatek bezpłatny dla prenumeratorów „Przeglądu Piechoty”. 1 lipca 1933 r.. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1933. [dostęp 2017-03-11].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty: dodatek bezpłatny dla prenumeratorów „Przeglądu Piechoty”. 5 czerwca 1935 r.. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1935. [dostęp 2017-03-11].
- Jednodniówka 14 Pułku Piechoty w 16 rocznicę powstania: 1918–27 października 1934.. Włocławek, 1934. [dostęp 2017-10-25].
- Głos Brzeżański Nr 4 z 15.02.1938. Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa. [dostęp 2017-03-11].
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939: stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Księgarnia Akademicka Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
- Zdzisław Ciesielski: Dzieje 14 Pułku Piechoty w latach 1918–1939. Toruń: Wyd. Adam Marszałek, 2008. ISBN 978-83-7441-937-6.
- Zbiory Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Obsada personalna – majorowie; sygnatura 701/1/116 s. 97 poz. 733. [dostęp 2017-03-11].