Marlborough Fault System
Marlborough Fault System – system uskoków tektonicznych, złożony z czterech głównych uskoków dekstralnych (prawoprzesuwczych), położonych na Wyspie Południowej w Nowej Zelandii, które przesuwają się pomiędzy głównym uskokiem transformacyjnym płyty tektonicznej na granicy uskoku alpejskiego i rowu Kermadec, które razem tworzą granicę pomiędzy płytą indoaustralijską a pacyficzną[1].
Geometria
System uskoków Marlborough składa się z czterech głównych uskoków przesuwczych: Awatere, Clarence, Hope i Wairau, które razem przenoszą przesunięcia związane z ruchem zachodzącym na granicy płyty tektonicznej. Pozostałe mniejsze uskoki rozchodzą się od głównych uskoków i powodują odkształcania skorupy ziemskiej między nimi, np.: uskoki Newtona i Hura na zachodnim krańcu uskoku Hope i Jordana wypiętrzyły pasmo górskie Kaikoura Ranges. Ponadto uskoki przesuwcze w tej strefie powodują obracanie się struktur tektonicznych w prawo, od czasów wczesnego pliocenu struktury obróciły się o 20°[2].
Rozwój
System uskoków Marlborough zaczął się tworzyć około 5 milionów lat temu we wczesnym pliocenie pod wpływem zachodzących ruchów płyty tektonicznej. Nowy wektor płyty charakteryzował się skośnym kierunkiem względem uskoku alpejskiego powodując schodzenie się uskoków[3].
Uskoki
Główne uskoki
Uskok Awatere
Osobny artykuł: uskok Awatere.
Uskok Awatere składa się z dwóch części: Molesworth na południowym zachodzie oraz części wschodniej położonej w północnej części uskoku Awatere. Szacowana prędkość przesuwania się części Molesworth wynosi 4,4 mm/rok. Nazwa uskoku pochodzi od Awatere River[4].
Uskok Clarence
- Osobny artykuł: uskok Clarence.
Uskok Clarence rozpoczyna swój bieg w pobliżu uskoku alpejskiego i biegnie w kierunku zachodnim przez około 10 km, w stronę miasta Ward, gdzie nagle kończy swój bieg. Szacowana prędkość przesuwania się wzdłuż uskoku wynosi 3,5-5 mm/rok[5]. W północnej części uskoku struktury tektoniczne zostały obrócone o 10° w prawo[2]. Nazwa uskoku pochodzi od rzeki Clarence.
Uskok Hope
- Osobny artykuł: uskok Hope.
Uskok Hope jest najbardziej wysuniętym uskokiem na południe w systemie Marlborough. Szacowana prędkość przesuwania się wzdłuż uskoku wynosi 20-25 mm/rok. Północno-wschodni kraniec łączy się z uskokiem odwróconym Jordan i większość przemieszczeń przenoszona jest na tę strukturę tektoniczną[1]. Uskok Hope jest ściśle związany z uskokami Jordan oraz Kekerengu. Najprawdopodobniej stanowi główną kontynuacje uskoku alpejskiego w systemie uskoków Marlborough[6]. Nazwa uskoku pochodzi od rzeki Hope[1].
Uskok Wairau
- Osobny artykuł: uskok Wairau.
Uskok Wairau uważany jest za kontynuacje uskoku alpejskiego w jego północnej części i określany jest również jako uskok alpejsko-Wairau. Szacunkowa prędkość przesuwania się wzdłuż uskoku wynosi 3-5 mm/rok. Nazwa uskoku pochodzi od Wairau River, która płynie wzdłuż uskoku[6].
Pozostałe uskoki
Pozostałe mniejsze uskoki tworzą siatkę połączeń pomiędzy głównymi uskokami. Uskok Kekerengu jest silnie powiązany z uskokami Hope oraz Jordan, a jego południowo-wschodni kraniec prawdopodobnie łączy się z uskokiem Clarence, które przechodzą w uskok Wairarapa w Cieśninie Cooka[6][7]. Ponadto wśród mniejszych uskoków tworzących system Marlborough można wymienić uskoki: Kelly, Kakapo, Poulter i Waihopai[1].
Aktywność sejsmiczna
Cały system uskoków Marlborough jest aktywny sejsmicznie. Historyczne trzęsienia ziemi na tym obszarze są odnotowywane od czasów osadnictwa europejskiego, wzdłuż uskoków: Awatere i Hope oraz mniejszego uskoku Poulter. Na podstawie badań geomorfologicznych zidentyfikowano wiele śladów trzęsień ziemi wzdłuż systemu uskoków, które miały miejsce w holocenie[1][5][4][6].
Przypisy
Bibliografia
- Langridge, R. i inni: Paleoseismology and slip rate of the Conway Segment of the Hope Fault at Greenburn Stream, South Island, New Zealand. Annals of Geophysics, 2003. [dostęp 2017-08-12]. (ang.).
- Roberts, A.P.: Tectonic rotation about the termination of a major strike‐slip fault, Marlborough Fault System, New Zealand. Geophysical Research Letters, 1995. [dostęp 2017-08-12]. (ang.).
- Early to Middle Miocene Pacific-Australia plate boundary in New Zealand: an alternative transcurrent-fault system. W: Hillis R.i Müller R. (red.), Musgrave, R.J: Evolution and dynamics of the Australian plate. Geological Society of America, 2006, s. 333–341. ISBN 978-0-8137-2372-3.
- Nicol, A.; Van Dissen R.. Up-dip partitioning of displacement components on the oblique-slip Clarence Fault, New Zealand. „Journal of Structural Geology.”. 24, s. 1521–1535, 2002. DOI: 10.1016/S0191-8141(01)00141-9.
- Mason, D.P.M.; Little T.A.; Van Dissen R.J.. Rates of active faulting during late Quaternary fluvial terrace formation at Saxton River, Awatere fault, New Zealand. „Geological Society of America Bulletin”. 118, s. 1431–1446, 2006. DOI: 10.1130/B25961.1.
- Zachariasen, J. i inni: Timing of late Holocene surface rupture of the Wairau Fault, Marlborough, New Zealand. New Zealand Journal of Geology and Geophysics, 2006. [dostęp 2017-08-12]. (ang.).
- Lensen, G. J.: Note on fault correlations across cook strait. New Zealand Journal of Geology and Geophysics, 2012. [dostęp 2017-08-12]. (ang.).
