Mój księżycowy pech

Mój księżycowy pech
Autor

Jerzy Broszkiewicz

Typ utworu

powieść fantastyczna, literatura dla dzieci i młodzieży

Wydanie oryginalne
Miejsce wydania

Polska

Język

polski

Data wydania

1970

Wydawca

Nasza Księgarnia

Mój księżycowy pech – młodzieżowa powieść fantastycznonaukowa autorstwa Jerzego Broszkiewicza, wydana w 1970 roku przez wydawnictwo Nasza Księgarnia w serii Klub Siedmiu Przygód i ponownie w 1976 w kolekcji Biblioteka Młodych.

Fabuła

Osią powieści są przygody czternastoletniego chłopca (Polaka, Pawła Kostala z Jaśmin), który leci na Księżyc własnym pojazdem i bierze udział w rajdzie oraz akcji ratowniczej; powieść zawiera też wątek romantyczny (Paweł poznaje dziewczynę podczas rajdu)[1][2][3].

Wydania i tłumaczenia

Powieść doczekała się dwóch wydań (1970, 1975) i tłumaczeń na język niemiecki (Mein Pech mit der Mondreise, 1978) i język słowacki (Vesmírne dobrodružstvá, 1978 – wydanie łączne z Ci z Dziesiątego Tysiąca)[4]. Ilustracje i okładkę pierwszego polskiego wydania zaprojektował Włodzimierz Terechowicz[5].

Odbiór i analiza

W „Poradniku Bibliotekarza” z 1971 roku Izabela Stachelska pozytywnie wyraziła się o książce, pisząc, że jest to pozycja „literacko bardzo dobra, interesująca, dowcipna, i wbrew tytułowi, bardzo optymistyczna”. Zwróciła uwagę na wątek wykorzystania technologii przyszłości w celu odbudowy środowiska naturalnego naszej planety i zarekomendowała pozycję dla dzieci w wieku 12–14 lat[2].

W „Nowych Książkach” z 1975 r. Bożena Zaborowska zauważyła, że fantastyka Broszkiewicza nie koncentruje się na „cudach przyszłej techniki” czy „niezwykłości i sensacyjności”, przedstawia codzienne życie młodych bohaterów w przyszłości. To bohaterowie są najważniejsi w jego utworach, a w jego fantastyce młodzieżowej są nimi postacie, z którymi czytelnicy – młodzież w podobnym wieku – może się identyfikować. Recenzentka zwróciła uwagę na walory wychowawcze, w tym brak idealizacji młodzieżowych bohaterów. Książkę określiła jako „optymistyczny moralitet”, podkreślając także pozytywną wizję przedstawionej tam przyszłości, co uznała za rzadkie podejście w fantastyce, która jest zwykle bardziej pesymistyczna lub przynajmniej „pełna obaw o losy ludzkości i świata”[6].

W 1979 r. Stanisław Frycie zauważył, że powieść jest „optymistycznym moralitetem”, a dla autora ważniejsze od „olśniewania czytelników cudami techniki” są „walory moralne” głównego bohatera, takie jak „odwaga i pasja poznawcza”[1][7].

Według Andrzeja Niewiadowskiego i Antoniego Smuszkiewicza, piszących na początku lat 90. powieść ma „klasyczny schemat przygód”[8]. Według Niewiadomskiego, bohater powieści wykazuje się „odwagą, sprytem i zapobiegliwością”, a powieść wpisuje się w typową dla autora pochwałę dzieci i młodzieży, pozytywnie skontrastowanych z dorosłymi[9].

W 2012 r. Marek Wróblewski zwrócił uwagę na moralny i technologiczny postęp cywilizacji ukazany w książce – akcja dzieje się „250 lat po zawarciu ogólnoświatowego pokoju”, a postęp techniczny doprowadził do skurczenia się przestrzeni – dla bohatera, nominalnie Polaka mieszkającego „pomiędzy Krakowem a Wrocławiem”, rzeczą normalną są „spacery” w Afryce czy „wycieczki szkolne na Księżyc”. Wróblewski zasugerował, że książka, pokazująca krajobraz Księżyca jako monotonny, ale równocześnie uroczy, jest formą „popularyzacji księżycowej turystyki”[3].

Przypisy

  1. a b StanisławS. Frycie StanisławS., Broszkiewicz, Jerzy, [w:] KrystynaK. Kuliczkowska, BarbaraB. Tylicka, Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży: pisarze, książki, serie, ilustratorzy, przegląd bibliograficzny, Wiedza Powszechna, 1979, s. 53, ISBN 978-83-214-0018-1  (pol.).
  2. a b IzabelaI. Stachielska IzabelaI., Nowe książki dla dzieci i młodzieży. Przegląd miesięczny, „Poradnik Bibliotekarza”, XXIII (1–2 (255–256)), 1971, s. 57–58 .
  3. a b MaciejM. Wróblewski MaciejM., Obraz Kosmosu w powieściach science fiction Jerzego Broszkiewicza, [w:] RafałR. Kochanowicz, DorotaD. Mrozek, BeataB. Stefaniak, Fantastyka w obliczu przemian, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2012, s. 118–119, 123, ISBN 978-83-7654-142-6 [dostęp 2024-05-24]  (pol.).
  4. JadwigaJ. Czachowska JadwigaJ. (red.), Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny. T. 1, A – B, AlicjaA. Szałagan (red.), 2003, s. 292 .
  5. Mój księżycowy pech – Jerzy Broszkiewicz – ebook + audiobook [online], www.legimi.pl [dostęp 2024-07-16] .
  6. BożenaB. Zaborowska BożenaB., Nowy wspaniały świat Broszkiewicza, „Nowe Książki” (13/609), 1975, s. 60-61 .
  7. StanisławS. Frycie StanisławS., Leksykon literatury dla dzieci i młodzieży, Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2007, s. 87–88, ISBN 978-83-89935-24-3  (pol.).
  8. AndrzejA. Niewiadowski AndrzejA., AntoniA. Smuszkiewicz AntoniA., Leksykon polskiej literatury fantastycznonaukowej, Wyd. Poznańskie, 1990, s. 47, ISBN 978-83-210-0892-9 [dostęp 2023-10-12]  (pol.).
  9. AndrzejA. Niewiadowski AndrzejA., Literatura fantastycznonaukowa, Wyd. Naukowe PWN, 1992, s. 129–130, ISBN 978-83-01-10122-0  (pol.).