Kyanit
Właściwości chemiczne i fizyczne | |||
Inne nazwy | dysten, cyjanit | ||
---|---|---|---|
Skład chemiczny | Al | ||
Twardość w skali Mohsa | 4-4,5 (zgodnie z wydłużeniem kryształów), 6-7 (prostopadle do wydłużenia) | ||
Łupliwość | dokładna według (100), mniej dokładna według (001) | ||
Pokrój kryształu | listewkowy, słupkowy, tabliczkowy | ||
Układ krystalograficzny | trójskośny | ||
Właściwości mechaniczne | anizotropia twardości | ||
Gęstość minerału | 3,53 do 3,56 g/cm³ | ||
Właściwości optyczne | |||
Barwa | niebieska, biała, szarawa, zielonkawa, żółtawa | ||
Rysa | biała | ||
Połysk | szklisty, perłowy na płaszczyznach łupliwości | ||
Współczynnik załamania | 1,71-1,73 | ||
Inne | optycznie ujemny | ||
Dodatkowe dane | |||
Postacie alotropowe | silimanit i andaluzyt | ||
Szczególne własności | słaba dyspersja | ||
|
Kyanit (cyjanit, dysten[1]) – polimorficzna odmiana krzemianu glinu (Al
2O
3·SiO
2[2]), minerał z grupy krzemianów wyspowych zaliczany do glinokrzemianów.
Nazwa cyjanit pochodzi od gr. kyanos = niebieski; nazwa dysten od gr. dis = dwukrotnie, podwójnie oraz sthenos = siła, moc[1] i nawiązuje do zmiennej twardości tego minerału.
Właściwości
Tworzy spłaszczone, wydłużone kryształy tabliczkowe, listewkowe, czasami słupkowe lub pręcikowe. Występuje w formie skupień ziarnistych, płytkowych, igiełkowych, włóknistych, promienistych. Jest kruchy, przezroczysty, cechą charakterystyczną jest duża anizotropia twardości (zmienia się w zależności od kierunku badania i ściany kryształu). Łatwo podatny na wietrzenie. Al
2SiO
5 tworzy oprócz kyanitu jeszcze dwie odmiany polimorficzne: silimanit i andaluzyt.
Występowanie
Powstaje w warunkach wysokiej temperatury i ciśnienia (metamorfizm wysokociśnieniowy), składnik wielu skał metamorficznych bogatych w glin.
- W Polsce spotykany w skałach metamorficznych Sudetów, w Górach Sowich, okolicach Śnieżnika i Złotoryi oraz w piaskach złotonośnych Bobru.
Zastosowanie
- w przemyśle – stosowany do:
- wyrobu materiałów kwasoodpornych i ogniotrwałych
- ceramiki szlachetnej
- materiałów izolacyjnych
- ma znaczenie naukowe (wskaźnik określający charakter i warunki metamorfizmu)
- ma znaczenie kolekcjonerskie
- kamień ozdobny czasami jako jubilerski
Przypisy
- PWN: 3895561
- Britannica: topic/kyanite
- Universalis: disthene
- БРЭ: 2062492
- SNL: kyanitt
- Catalana: 0090325
- identyfikator minerału w Mindat: 2303