Kuskus (torbacz)
| Spilocuscus | |||
| J.E. Gray, 1861[1] | |||
 Kuskus plamisty (S. maculatus) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Typ | strunowce | ||
| Podtyp | kręgowce | ||
| Gromada | ssaki | ||
| Podgromada | żyworodne | ||
| Infragromada | |||
| Nadrząd | torbacze | ||
| Rząd | dwuprzodozębowce | ||
| Podrząd | workolotokształtne | ||
| Rodzina | pałankowate | ||
| Podrodzina | pałanki | ||
| Rodzaj | kuskus | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Phalangista maculata Desmarest, 1818 | |||
| Gatunki | |||
| |||
| |||
| |||
Kuskus[2] (Spilocuscus) – rodzaj ssaków z podrodziny pałanek (Phalangerinae) w obrębie rodziny pałankowatych (Phalangeridae).
Rozmieszczenie geograficzne
Rodzaj obejmuje gatunki występujące na Nowej Gwinei i okolicznych wyspach oraz w Australii[3][4][5].
Morfologia
Długość ciała 31–74 cm, długość ogona 25–70,7 cm; masa ciała 1,2–6,6 kg[4][6].
Systematyka
Rodzaj zdefiniował w 1861 roku angielski zoolog John Edward Gray w artykule poświęconym dodatkowym uwagom na temat rodzaju Cuscus, opublikowanym w czasopiśmie Proceedings of the Zoological Society of London[1]. Gray wymienił dwa gatunki – Phalangista maculata É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803 i Phalangista chrysorrhos Temminck, 1824 (= Phalangista maculata É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803) – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie)[7] Phalangista maculata É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803 (kuskus plamisty).
Etymologia
Spilocuscus: gr. σπιλος spilos ‘plama’; rodzaj Cuscus Illiger, 1811 (pałanka)[8].
Podział systematyczny
Do rodzaju należą następujące gatunki[9][6][3]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[2] | Podgatunki[4][3][6] | Rozmieszczenie geograficzne[4][3][6] | Podstawowe wymiary[4][6][a] | Status IUCN[10] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | Spilocuscus rufoniger | (Zimara, 1937) | kuskus czarnoplamy | gatunek monotypowy | Indonezja i Papua-Nowa Gwinea: półwysep Ptasia Głowa do półwyspu Huon (prawdopodobnie wyspa Yapen); zapisy z południowej Nowej Gwinei; zakres wysokości: 0–1200 m n.p.m. | DC: 58–69 cm DO: 45–65 cm MC: 5,5–6,6 kg | CR |
 | Spilocuscus papuensis | (Desmarest, 1822) | kuskus papuaski | gatunek monotypowy | endemit Indonezji (wyspy u wybrzeży zachodniej Nowej Gwinei (Waigeo, Gam i możliwe że Batanta) | DC: 47–57 cm DO: 57–56 cm MC: około 2,6 kg | VU |
| Spilocuscus kraemeri | (E. Schwarz, 1910) | kuskus wyspiarski | gatunek monotypowy | endemit Papui-Nowej Gwinei (Wyspy Admiralicji, Archipelag Bismarcka) | DC: 31–57 cm DO: 25–59 cm MC: 1,9–3,2 kg | NT | |
| Spilocuscus wilsoni | K.M. Helgen & Flannery, 2004 | kuskus niebieskooki | gatunek monotypowy | endemit Indonezji (wyspy północno-zachodniej Nowej Gwinei (Numfoor, Supiori i Biak) | DC: 33–48 cm DO: 28–33 cm MC: 1,2–2,1 kg | CR | |
 | Spilocuscus maculatus | (É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803) | kuskus plamisty | gatunek monotypowy | Indonezja i Papua-Nowa Gwinea: środkowe i południowe Moluki, Nowa Gwinea (wraz z kilkoma wyspami) oraz Wyspy Aru; introdukowany na wyspę Selayar i Archipelag Bismarcka; zakres wysokości: 0–1400 m n.p.m. | DC: 42–74 cm DO: 38–71 cm MC: 2,4–6,1 kg | LC |
 | Spilocuscus nudicaudatus | (Gould, 1850) | gatunek monotypowy | endemit Australii (północny Queensland (półwysep Jork: na północ od rzeki Stewart i systemu rzecznego rzek Coen i Archer, z górami McIlwraith Range i Iron Range); zakres wysokości: 0–820 m n.p.m. | DC: 41–58 cm DO: 37–48 cm MC: 2,7–4,9 kg | NE |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, NT – gatunek bliski zagrożenia, VU – gatunek narażony, CR – gatunek krytycznie zagrożony; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.
Uwagi
- ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała
Przypisy
- ↑ a b J.E. Gray. Additional observations on the genus Cuscus. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 29, s. 316, 1816. (ang.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 12. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 82. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b c d e K. Helgen & S. Jackson: Family Phalangeridae (Cuscuses, Brush-tailed Possums and Scaly-tailed Possum). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 495–497. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Spilocuscus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-26].
- ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 56–57. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ O. Thomas: Catalogue of the Marsupialia and Monotremata in the collection of the British Museum (Natural History). London: The Trustees, 1888, s. 193. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 642, 1904. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-09-11]. (ang.).
- ↑ Taxonomy: Spilocuscus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-11]. (ang.).
