Koncert skrzypcowy Beethovena
Koncert skrzypcowy D-dur op. 61 Ludwiga van Beethovena – jedyny, zachowany w całości, koncert na skrzypce solo Ludwiga van Beethovena. Koncert jest uważany za jeden z najwspanialszych przykładów gatunku.
Historia
Wiele lat wcześniej Ludwig van Beethoven skomponował Koncert skrzypcowy C-dur WoO 5 (1790/1792), z którego zachowały się tylko fragmenty[1].
Koncert skrzypcowy D-dur op. 61 został skomponowany przez Beethovena w 1806 dla Franza Clementa[2], skrzypka i dyrygenta orkiestry „Theater an der Wien” i jemu też został pierwotnie dedykowany. Premiera odbyła się 23 grudnia 1806 w „Theater an der Wien”.
Koncert nie wzbudził entuzjazmu zarówno wśród krytyki oraz publiczności[3]. Przyczyną niepowodzenia była z pewnością opieszałość kompozytora, który nanosił poprawki na partyturę do ostatniej chwili. Według relacji ucznia Beethovena, Carla Czernego, koncert został ukończony na dwa dni przed premierą[4]. Clement wykonał zatem swoją partię niemal a vista. Na rękopisie widnieje napis Concerto par Clemenza pour Clement primo Violino e direttore al theatro vienna[5].
Po niepowodzeniu premierowego wykonania koncertu oraz po namowach Muzio Clementiego, Beethoven w 1807 dokonał jego transkrypcji na fortepian i orkiestrę. Beethoven napisał jeszcze kilka kadencji do koncertu w wersji na fortepian i orkiestrę w 1809.
Obydwie wersje koncertu zostały wydane drukiem w sierpniu 1808 w Wiedniu przez Bureau des Arts et d’Industrie. Beethoven dedykował Koncert skrzypcowy swojemu przyjacielowi Stephanowi Breuningowi, natomiast wersję fortepianową dedykował jego żonie – Julie von Breuning.
Części utworu
Koncert składa się z trzech części:
- Allegro ma non troppo (D-dur)
- Larghetto (G-dur)
- Rondo. Allegro (D-dur)
Obsada orkiestry
- skrzypce solo
- flet
- 2 oboje
- 2 klarnety
- 2 fagoty
- 2 rogi
- 2 trąbki
- kotły
- sekcja smyczkowa
Koncert skrzypcowy D-dur Ludwiga van Beethovena obok Koncertu skrzypcowego D-dur Johannesa Brahmsa, Koncertu skrzypcowego D-dur Piotra Czajkowskiego oraz Koncertu skrzypcowego e-moll Feliksa Mendelssohna należy do najczęściej wykonywanych koncertów skrzypcowych.
Przypisy
- ↑ Zachowały się fragmenty części I Allegro con brio; koncert dedykowany Gerhardowi von Breuningowi.
- ↑ George R. Marek – Beethoven, PIW, Warszawa, 1997, s.142.
- ↑ Chylinska T., Haraschin S., Schaeffer B. Przewodnik Koncertowy, PWM, Kraków, 1991, s. 91.
- ↑ Anthony Burton, książeczka do nagrania płytowego Beethoven Complete Concertos 2, Philips, 1994, s.6.
- ↑ George R. Marek – Beethoven, PIW, Warszawa, 1997, s. 400.
Bibliografia
- Chylińska T., Haraschin S., Schaeffer B. Przewodnik Koncertowy, PWM, Kraków, 1991, późn. [w:] Chylińska T., Haraschin S., Schaeffer B. Przewodnik po muzyce koncertowej tom I A-Ł, PWM, Kraków, 2007.
- George R. Marek – Beethoven, PIW, Warszawa, 1997.
Linki zewnętrzne
- Wykonanie Koncertu (mp3)
- Toscanini/Heifetz, 1940 (mp3)
- p
- d
- e
- I: C-dur op. 21
- II: D-dur op. 36
- III: Es-dur „Eroica” op. 55
- IV: B-dur op. 60
- V: c-moll op. 67
- VI: F-dur „Pastoralna” op. 68
- VII: A-dur op. 92
- VIII: F-dur op. 93
- IX: d-moll op. 125
Sonaty fortepianowe |
|
---|---|
Sonaty na skrzypce i fortepian |
|
Sonaty wiolonczelowe |
|
Inne sonaty |
|
Koncerty fortepianowe |
|
---|---|
Koncerty skrzypcowe |
|
Inne koncerty |
- I: Es-dur (op. 4)
- II: C-dur (op. 29)
- III: c-moll (op. 104)
- Fuga na kwintet smyczkowy D-dur (op. 137)
Wczesne kwartety |
|
---|---|
Kwartety Razumowskiego |
|
Pośrednie kwartety |
|
Późniejsze kwartety (Kwartety Golicynowskie) |
|
- Septet Es-dur (op. 20)
- Sekstet Es-dur (op. 71)
- Sekstet op. 81b
- Oktet Es-dur (op. 103)