Komisarz bezpieczeństwa państwowego I rangi

Komisarz bezpieczeństwa państwowego I rangi (ros. комиссар государственной безопасности 1 ранга) – nazwa specjalnego stopnia wyższego korpusu dowódczego w organach bezpieczeństwa państwowego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich – Ludowym Komisariacie Spraw Wewnętrznych ZSRR (NKWD ZSRR) w latach 1935–1945.

Odpowiadał wojskowemu stopniowi komandarm I rangi, komisarz armii I rangi i fłagman floty I rangi (w latach 1935–1943), generał armii, admirał floty (w latach 1943-1945); bezpośrednio niższym stopniem był komisarz bezpieczeństwa państwowego II rangi, bezpośrednio wyższym komisarz generalny bezpieczeństwa państwowego.

Stopień wprowadzono postanowieniem Centralnego Komitetu Wykonawczego ZSRR i Rady Komisarzy Ludowych ZSRR z 7 października 1935, zniesiono rozporządzeniem Prezydium Rady Najwyższej ZSRR z 6 lipca 1945.

Stopień komisarza bezpieczeństwa państwowego I rangi otrzymali 26 listopada 1935: Jakow Agranow, Wsewołod Bałycki, Tierientij Dieribas, Leonid Zakowski, Gieorgij Prokofjew i Stanisław Redens.

5 lipca 1936 stopień otrzymał Gieorgij Błagonrawow.

11 września 1938 na stopień mianowano Ławrientija Berię.

4 lutego 1943 stopień otrzymał Wsiewołod Mierkułow.

Agranow, Bałycki, Deribas, Zakowski, Prokofjew, Błagonrawow i Redens uczestniczyli w przygotowywaniu i realizacji wielkiego terroru lat 1936-1939 i zostali usunięci z kierowniczych stanowisk w NKWD, aresztowani i straceni w latach 1937–1940 wraz ze zmianą, aresztowaniem i straceniem kolejnych kierujących terrorem szefów NKWD – Gienricha Jagody i Nikołaja Jeżowa, z którymi byli personalnie związani.

Beria, szef NKWD od 24 listopada 1938 i Mierkułow zostali usunięci z kierowniczych stanowisk, aresztowani i straceni po śmierci Stalina i upadku Berii w końcu czerwca 1953.

1936		1937–1943		1943	1943–1945

• Postanowienie Centralnego Komitetu Wykonawczego ZSRR i Rady Komisarzy Ludowych ZSRR z 7 października 1935;
• rozporządzenie Prezydium Rady Najwyższej ZSRR z 6 lipca 1945.