Koźlarz czarnobrązowy
Systematyka | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | grzyby | ||
Typ | podstawczaki | ||
Klasa | pieczarniaki | ||
Rząd | borowikowce | ||
Rodzina | borowikowate | ||
Rodzaj | koźlarz | ||
Gatunek | koźlarz czarnobrązowy | ||
Nazwa systematyczna | |||
Leccinum melaneum (Smotl.) Pilát & Dermek Hribovité Huby [Boletaceous Fungi]: 145 (1974) | |||
|
Koźlarz czarnobrązowy (Leccinum melaneum (Smotl.) Pilát & Dermek) – gatunek grzybów z rodziny borowikowatych (Boletaceae)[1]. Grzyb jadalny.
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Leccinum, Boletaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Gatunek ten opisał w 1951 roku František Smotlacha nadając mu nazwę Boletus scaber var. melaneus. W 1974 r. Albert Pilát i Auel Dermek nadali mu uznaną przez Index Fungorum nazwę Leccinum melaneum[1].
Synonimy[2]:
- Boletus melaneus (Smotl.) Hlaváček 1989
- Boletus scaber var. melaneus Smotl. 1951
- Krombholzia scabra f. melanea (Smotl.) Vassilkov 1956
- Krombholziella melanea (Smotl.) Šutara 1982
- Leccinum scabrum var. melaneum (Smotl.) Dermek 1987
Polską nazwę zaproponował w 2003 r. Władysław Wojewoda[3].
Morfologia
- Kapelusz
O średnicy 3–15 cm, w młodych okazach stożkowaty, potem kolejno dzwonkowaty, płaskołukowaty i poduchowato rozpostarty. Powierzchnia gładka, rzadziej pomarszczona, delikatnie pilśniowata, matowa, w stanie wilgotnym nieco lepka. Barwa ciemnoumbrowobrązowa, brązowoczarna lub prawie czarna[4].
- Rurki
Przy trzonie głęboko wykrojone, początkowo białawe, potem brudnokremowe. Po uszkodzeniu nie zmieniają barwy. Pory drobne, początkowo białe, potem brudnosiwokremowe, w końcu siwobrązowe[4].
Grubość 2–4 cm, wysokość 7–15 cm. Kształt początkowo beczkowaty, potem lekko maczugowaty, zwężający się ku wierzchołkowi. Powierzchnia biała, pokryta odstającymi, delikatnymi brązowoczarnymi lub czarnymi łuseczkami[4].
W młodych owocnikach soczysty, w starszych w kapeluszu wodnisty, w trzonie twardy, włóknisty, przy podstawie zdrewniały. Zapach i smak słaby, przyjemny[4].
- Gatunki podobne
Najbardziej podobny jest koźlarz babka Leccinum scabrum. Odróżnia się jaśniejszą barwą[4].
Występowanie i siedlisko
Do 2003 r. w piśmiennictwie naukowym na terenie Polski podano 5 stanowisk[3]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[5]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek, który zapewne w najbliższej przyszłości przesunie się do kategorii wymierających, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[6]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Holandii[3].
Naziemny grzyb ektomykoryzowy żyjący w symbiozie z brzozą. Występuje w lasach liściastych i mieszanych z domieszka sosny. Owocniki tworzy zazwyczaj od lipca do września[3].
Przypisy
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-12-01] .
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-12-01] .
- ↑ a b c d WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .
- ↑ a b c d e PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1 .
- ↑ Aktualne stanowiska koźlarza czarnobrązowego w Polsce [online] [dostęp 2021-12-01] .
- ↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .