Kamienica przy ul. Jana Bondkowskiego 1 w Tarnowskich Górach

Kamienica przy ul. Jana Bondkowskiego 1

Kamienica w 2024 roku
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Tarnowskie Góry (Śródmieście-Centrum)
Adres	ul. Jana Bondkowskiego 1
Typ budynku	kamienica
Styl architektoniczny	secesja
Architekt	Heinrich Pisczek[1]
Inwestor	Heinrich Pisczek[1]
Kondygnacje	4
Ukończenie budowy	1903
Pierwszy właściciel	1903–1908: Heinrich Pisczek[1]
Kolejni właściciele	1926–1931: Gustaw Schmidt[1]
Położenie na mapie Tarnowskich Gór Kamienica przy ul. Jana Bondkowskiego 1
Położenie na mapie Polski Kamienica przy ul. Jana Bondkowskiego 1
Położenie na mapie województwa śląskiego Kamienica przy ul. Jana Bondkowskiego 1
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego Kamienica przy ul. Jana Bondkowskiego 1
50°26′36,3″N 18°51′19,2″E/50,443417 18,855333
Multimedia w Wikimedia Commons

Kamienica przy ul. Jana Bondkowskiego 1 w Tarnowskich Górach – zabytkowa (figurująca w gminnej ewidencji zabytków^[2] ) czterokondygnacyjna kamienica w stylu secesyjnym znajdująca się na rogu ul. J. Bondkowskiego i ul. Górniczej w Tarnowskich Górach, istniejąca w swojej obecnej formie od 1903 roku.

Kamienica przy ul. J. Bondkowskiego 1 (do 1922 roku oraz w latach 1939–1945 przy Henckelstraße 1, a w latach 1922–1938 przy ul. Henckla 1^[1]) znajduje się w miejscu, które do początku XIX wieku było częścią działki obejmującej także współczesne posesje przy ul. Górniczej 5 i ul. Zamkowej(inne języki) 6^[1]. Najprawdopodobniej w połowie tego wieku wzniesiono tu pierwszy budynek mieszkalny, którego właścicielem był lokalny mistrz murarski Mrowietz, a po jego śmierci w 1884 roku – jego żona Luisa^[1][3]. Pod koniec XIX wieku w budynku zamieszkał pochodzący z Bierawy budowniczy Heinrich Pisczek (Henryk Piszczek) wraz z poślubioną w 1900 roku w Tarnowskich Górach małżonką, Marthą Antoniną Fleischer^[4].

W lutym 1902 roku Pisczek wykonał projekt nowej, czterokondygnacyjnej kamienicy, z wykorzystaniem części murów starego budynku, który nadbudowano o dwie kondygnacje^[1][3][4]. Dom własny architekta stał się pierwszym w mieście budynkiem w stylu secesyjnym, a jego budowa została ukończona w 1903 roku^[4].

Kamienica przy ul. Jana Bondkowskiego 1 jest jedną z nielicznych budowli w Tarnowskich Górach reprezentujących styl secesyjny, który znany był w momencie budowy w ówczesnych Niemczech jako Jugendstil^[3][5]. Monumentalny^[6], czterokondygnacyjny (trzypiętrowy) budynek wzniesiony został na rzucie litery „L” i prezentuje wysoki poziom artystyczny^[1][5]. Jego wschodnia elewacja (od strony ul. Górniczej) jest pięcioosiowa, w osi środkowej na pierwszym piętrze znajduje się niewielki balkonik, a na drugim piętrze nad oknem – ozdobny naczółek z datą ukończenia przebudowy (1903). Elewację wieńczy szczyt z pomarańczowo-zielonymi stiukowymi dekoracjami z motywami roślinnymi i inicjałami HP należącymi do inwestora i budowniczego kamienicy^[7][1].

Elewacja południowa budynku (od strony ul. J. Bondkowskiego) jest asymetryczna i składa się z dwóch części. Narożna część wschodnia jest sześcioosiowa, w części centralnej z niewielkim dwuosiowym ryzalitem zwieńczonym szczytem. Część zachodnia elewacji południowej jest trójosiowa, z dekoracjami roślinnymi wokół okien na trzeciej kondygnacji, które ujmują w ramę płaszczyznę z oknami^[5], czwartą kondygnację stanowi natomiast wysokie poddasze^[1].

Równomiernie rozmieszczone otwory okienne z rozbudowanymi obramowaniami tworzą wrażenie kratownicy^[6]. Część secesyjnych elementów zdobiących elewację, m.in. biegnące wokół parteru i pod gzymsem pasy czy woluty w kapitelach pilastrów, jest nieczytelna^[4].

• Marian Broniec, Ryszard Bednarczyk, Arkadiusz Czech, Mieczysław Filak, Krzysztof Gwóźdż, Jan Hahn, Marek Kandzia, Alicja Kosiba-Lesiak, Zofia Krzykowska, Dominik Ochman, Marek Panuś, Przemysław Rubacha, Anna Sopuch, Gabriela Szubińska, Marek Wojcik, Roman Wolniszewski: Przewodnik Tarnowskie Góry. Tarnowskie Góry: Drukpol sp.j., 2009. ISBN 978-83-61458-36-4.Sprawdź autora:15.
• Gminna Ewidencja Zabytków – stan na 1 czerwca 2021. BIP – Urząd Miejski w Tarnowskich Górach, 2021-06-01. [dostęp 2024-08-06]. (pol.).
• Zofia Krzykowska: Miasto pod panowaniem pruskim i w obrębie II Rzeszy Niemieckiej (1763-1918). Zabytki sztuki i architektury. W: Historia Tarnowskich Gór. Jan Drabina (red.). Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000. ISBN 83-911508-3-6.
• Zofia Krzykowska: Architektura secesyjna Tarnowskich Gór. W: Tarnowskie Góry wczoraj i dziś: materiały sesyjne z okazji 480-lecia miasta. Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2006. ISBN 978-83-920958-5-9.