Julian Gruner
Data i miejsce urodzenia | 13 października 1898 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Data śmierci | 1940 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Informacje klubowe | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Klub | AZS Warszawa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dorobek medalowy | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Odznaczenia | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
porucznik rezerwy służby zdrowia | |
Data i miejsce urodzenia | 13 października 1898 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | wiosna 1940 |
Przebieg służby | |
Siły zbrojne | Wojsko Polskie |
Jednostki | 10 Pułk Ułanów Litewskich |
Główne wojny i bitwy | |
Odznaczenia | |
Julian Gruner (ur. 13 października 1898 w Wisztyńcu, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – polski lekkoatleta specjalizujący się w skoku wzwyż i rzucie oszczepem, doktor nauk medycznych, wykładowca, porucznik rezerwy służby zdrowia Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Urodził się jako syn Lucjana i Stefanii z domu Nowickiej.
W 1924 wywalczył w Warszawie dwa srebrne medale (w skoku wzwyż z wynikiem 1,70 oraz w rzucie oszczepem z rezultatem 51,69) podczas Letnich Mistrzostw Świata Studentów. Od 1922 do 1926 dwa razy startował w meczach międzypaństwowych. W czasie swojej sportowej kariery zdobył dziesięć medali Mistrzostw Polski seniorów – trzy złote (skok wzwyż – 1922; rzut oszczepem – 1925 i 1926), pięć srebrnych (skok wzwyż – 1923 i 1924; rzut oszczepem – 1922, 1923 oraz 1927), a także dwa brązowe (skok wzwyż – 1925; rzut oszczepem – 1924). 15 lipca 1922 wynikiem 1,76 ustanowił rekord Polski w skoku wzwyż. Gruner brał udział, 12 lipca 1925 w Paryżu, w zawodach lekkoatletycznych będących meczem pomiędzy dwoma klubami: francuskim Stade Francais Paris i szwajcarskim Cercle des Sports Lausanne. Po zakończeniu rywalizacji oszczepników tych drużyn rozegrany odbył się pojedynek, w którym główne role grali Polak oraz Francuz Emanuel Degland. Rywale tych dwóch oszczepników uzyskiwali słabe wyniki, a po pierwszej serii rzutów prowadził Francuz z wynikiem 52,00. W drugiej próbie Polak uzyskał rekordową odległość – 57,56 – a kolejne jego próby to rezultaty w granicach 55 metra. Rezultat Grunera był nowym rekordem Polski, pierwszym rekordem uzyskanym poza granicami kraju, a sam zawodnik został pierwszym Polakiem, który wygrał międzynarodowy mityng lekkoatletyczny.
Podczas studiów należał do Polskiej Korporacji Akademickiej „Patria”, w której pełnił funkcję Wiceprezesa w 1922[1]. 14 września 1925 uzyskał dyplom na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1925–1931 pracował jako chirurg w szpitalu świętego Rocha w Warszawie oraz był wykładowcą wychowania fizycznego na uniwersytecie. Od 1931 do 1939 pracował w kaliskiej Kasie Chorych. Był także ordynatorem oddziału dziecięcego w Szpitalu im. Przemysława II. Na Uniwersytecie Warszawskim był wykładowca wychowania fizycznego. Był kawalerem Zakonu Maltańskiego.
W Wojsku Polskim służył od 1919 w szeregach 10 pułku Ułanów Litewskich, następnie odkomenderowany do Szefostwa Sanitarnego 4 Armii. Został awansowany do stopnia podporucznika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Otrzymał Krzyż Walecznych. W 1921 przeniesiony do rezerwy. Był od tego czasu przydzielony do kadry zapasowej Szpitala Okręgowego nr 7 w Poznaniu. W 1934 mianowany podporucznikiem rezerwy służby zdrowia.
Po wybuchu II wojny światowej podczas kampanii wrześniowej był przydzielony do 2 batalionu sanitarnego. Został ranny. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 został aresztowany przez sowietów 19 września 1939 w Stanisławowie. Został osadzony w obozie w Starobielsku[2], gdzie właśnie jemu przypadł obowiązek organizowania izbą chorych i kierowania nią[3]. Wiosną 1940 został zamordowany wraz z pozostałymi jeńcami przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany w Piatichatkach. Od 17 czerwca 2000 spoczywa na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie.
Był żonaty z Marią, miał córkę Ewę (ur. 19 kwietnia 1934 - zm. 14 kwietnia 2020), która podobnie jak on została lekarzem i od czasu oficjalnego przyznania się przez władze Związku Radzieckiego do odpowiedzialności za zbrodnię katyńską w 1990 roku, aktywnie zaangażowała się w badania nad tym masowym mordem[4]. Brała udział w ekshumacjach w Charkowie, gdzie spoczywa Julian Gruner i napisała książkę Starobielsk w oczach ocalałych jeńców (Szczecin 2001), by "ocalić Go od zapomnienia"[5].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Walecznych
- Srebrny Krzyż Zasługi (19 marca 1931)[6]
Upamiętnienie
5 października 2007 Minister Obrony Narodowej awansował go pośmiertnie do stopnia porucznika[7]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[8].
W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia” w stolicy Szwajcarii, Bernie został zasadzony Dąb Pamięci honorujący Juliana Grunera.
W 2018 roku staraniem córki Grunera Ewy Gruner-Żarnoch na gmachu Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie umieszczona została tablica upamiętniająca m.in. Juliana Grunera[9].
Imię Juliana Grunera nosi szkoła podstawowa w Świerznie[10][11].
Zobacz też
- Medaliści mistrzostw Polski seniorów w rzucie oszczepem
- Medaliści mistrzostw Polski seniorów w skoku wzwyż
Przypisy
- ↑ Samopomoc Akademicka, nr 1-2, styczeń-luty 1922 r.
- ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 306. ISBN 83-7001-294-9.
- ↑ Obóz w Starobielsku. W: Jędrzej Tucholski (red.), Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa: Charków. Księga cmentarna polskiego cmentarza wojennego. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2001, s. XXVIII. ISBN 83-916663-5-2. [dostęp 2024-06-15]. Cytat: Izbę chorych organizował i kierował jej pracą por. dr Julian Gruner. (pol.).
- ↑ Krzysztof Męciński: Zmarła dr n. med. Ewa Gruner-Żarnoch (1934-2020) – wieloletnia prezes Stowarzyszenia Katyń w Szczecinie, uhonorowana nagrodą Prezesa IPN „Świadek Historii”. ipn.gov.pl, kwiecień 2020. [dostęp 2024-06-12]. (pol.).
- ↑ Ewa Gruner-Żarnoch: Starobielsk w oczach ocalałych jeńców. Szczecin: [Stowarzyszenie Katyń], 2001, s. 3. ISBN 83-905465-1-5. Cytat: Pracę tę poświęcam mojemu wspaniałemu Ojcu, por. rez. dr med. Julianowi Grunerowi, który, choć przy mnie nieobecny, miał przemożny wpływ na moje życie. Chcę ocalić Go od zapomnienia. (pol.).
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 104 „za zasługi na polu rozwoju sportu”.
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katniu Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnieE. policja.pl. [dostęp 2014-04-09].
- ↑ Zmarła Ewa Gruner-Żarnoch była prezes Stowarzyszenia Katyń w Szczecinie. 24kurier.pl, kwiecień 2020. [dostęp 2024-06-12]. (pol.).
- ↑ O patronie. spswierzno.edupage.org. [dostęp 2024-06-12]. (pol.).
- ↑ Pogrzeb śp. dr n. med. Ewy Gruner-Żarnoch – Szczecin, 10 czerwca 2020. ipn.gov.pl. [dostęp 2024-06-12]. (pol.).
Bibliografia
- Henryk Kurzyński, Stefan Pietkiewicz, Janusz Rozum, Tadeusz Wołejko: Historia Finałów Lekkoatletycznych Mistrzostw Polski 1920–2007. Konkurencje męskie. Szczecin – Warszawa: Komisja Statystyczna PZLA, 2008. ISBN 978-83-61233-20-6.
- Zbigniew Łojewski, Tadeusz Wołejko: Osiągnięcia Polskiej Lekkiej Atletyki w 40-leciu PRL. Mecze Międzypaństwowe I Reprezentacji Polski seniorów – mężczyźni. Warszawa: Komisja Statystyczna PZLA, 1984.
- Henryk Kurzyński, Stefan Pietkiewicz, Marian Rynkowski: Od Adamczaka do Zasłony - Leksykon lekkoatletów polskich okresu międzywojennego - mężczyźni. Warszawa: Komisja Statystyczna PZLA, 2004. ISBN 83-9136-63-9-1.
- StefanS. Pietkiewicz StefanS., 85 lat temu Polak po raz pierwszy zwyciężył w mityngu zagranicznym [online], Oficjalny portal Polskiego Związku Lekkiej Atletyki [dostęp 2010-09-16] [zarchiwizowane z adresu 2012-09-06] (pol.).
- Jerzy Szymonek, Janusz Rozum: Osiągnięcia Polskiej Lekkiej Atletyki w 40-leciu PRL. Rzut oszczepem mężczyzn. Warszawa: Komisja Statystyczna PZLA, 1984.
- Jolanta Drużyńska, Stanisław Maria Jankowski: Wyklęte życiorysy. Poznań: Rebis, 2009. ISBN 978-83-7510-373-1.
- Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Charków. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2003. s. 633. [dostęp 2015-01-14].
- Lista oficerów Wojska Polskiego z lat 1914–1939. Julian Gruner. officersdatabase.appspot.com. [dostęp 2015-01-14].
- Julian Gruner. katyn-pamietam.pl. [dostęp 2015-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (4 marca 2016)].
- p
- d
- e
- p
- d
- e