Hruszówka

Hruszówka
Грушаўка
ilustracja
Państwo

 Białoruś

Obwód

 brzeski

Rejon

lachowicki

Sielsowiet

Nacza

Wysokość

120 m n.p.m.

Populacja (2009)
• liczba ludności


60[1]

Nr kierunkowy

+375 1633

Kod pocztowy

225372

Położenie na mapie obwodu brzeskiego
Mapa konturowa obwodu brzeskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Hruszówka”
Położenie na mapie Białorusi
Mapa konturowa Białorusi, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Hruszówka”
Ziemia53°02′N 26°20′E/53,033333 26,333333
Multimedia w Wikimedia Commons
Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Hruszówka

Hruszówka (biał. Грушаўка) – wieś w rejonie lachowickim obwodu brzeskiego Białorusi. Dawniej miasto w I Rzeczypospolitej, następnie do 1945[2] miejscowość w II Rzeczypospolitej.

Historia

W Rzeczypospolitej Obojga Narodów leżała w województwie nowogródzkim, w powiecie nowogródzkim. Odpadła od Polski w wyniku II rozbioru.

W XIX i w początkach XX w. położona była w Rosji, w guberni mińskiej, w powiecie słuckim.

W dwudziestoleciu międzywojennym leżała w Polsce, w województwie nowogródzkim, w powiecie baranowickim[a], w gminie Lachowicze[3]. W 1921 miejscowość liczyła 95 mieszkańców, zamieszkałych w 8 budynkach, w tym 50 Białorusinów i 45 Polaków. 51 mieszkańców było wyznania rzymskokatolickiego, 41 prawosławnego i 3 ewangelickiego[3].

Po II wojnie światowej w granicach Związku Sowieckiego. Od 1991 w niepodległej Białorusi.

Właściciele dóbr

Od połowy XVII w. do 1939 roku nieprzerwanie Hruszówka pozostawała własnością polskiej rodziny szlacheckiej Reytanów. Ostatnim męskim potomkiem tego rodu był Józef Reytan zmarły w 1910. Do I wojny światowej właścicielką majątku była jego żona, Alina z Hartinghów Reytanowa, wywieziona w 1939 przez okupacyjne władze rosyjskie na Sybir, skąd zwolniona zmarła z wycieńczenia w 1945.

Innym współwłaścicielem Hruszówki był Henryk Grabowski (prawnuk Tadeusza Reytana i siostrzeniec Józefa Reytana) podobnie jak pradziadek w geście protestu podczas posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej 14 kwietnia 1921 r. sprzeciwiał się ratyfikacji traktatu ryskiego, uzasadniając to tym, że odcina on od kraju setki tysięcy Polaków za ustalonej granicy wschodniej i pozostawia je na pastwę rządów Rosjan. Zamordowany został we wrześniu 1939 r.

Rodzina Reytanów pobudowała w Hruszówce stadninę koni, browar, stację na trasie Wilno-Lwów, skąd ekspediowali drewno, przytułek dla inwalidów wojennych (nie tylko Polaków), dla którego potrzeb wybudowali obszerny magazyn chłodzony lodem z okolicznych stawów. Łożyli także na kształcenie utalentowanych dzieci z Hruszówki.

Ludzie związani z miejscowością

20 sierpnia 1742 urodził się w Hruszówce, a 8 września 1780 zmarł Tadeusz Rejtan, uczestnik konfederacji barskiej, polski patriota. W roku 1955 urodził się tutaj także ks. Sławomir Żarski - polski duchowny katolicki w stopniu pułkownika.

  • Dwór w Hruszówce
    Dwór w Hruszówce
  • Kaplica Reytanów
    Kaplica Reytanów
  • Kamień ku pamięci Tadeusza Rejtana ufundowany w 1994
    Kamień ku pamięci Tadeusza Rejtana ufundowany w 1994
  • Stajnie przy dworze Tadeusza Rejtana
    Stajnie przy dworze Tadeusza Rejtana

Uwagi

Przypisy

  1. ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu brzeskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
  2. ↑ Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej (Dz.U. z 1946 r. nr 2, poz. 5).
  3. ↑ a b Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom VII – Województwo Nowogródzkie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1923.

Linki zewnętrzne

  • Kresy Wschodnie: Hruszówka
  • Hruszówka - czyli ziemia historią pisana
  • Hruszówka w pow. słuckim, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 191 .