Grzybówka hełmiasta
Systematyka | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | grzyby | ||
Typ | podstawczaki | ||
Klasa | pieczarniaki | ||
Rząd | pieczarkowce | ||
Rodzina | |||
Rodzaj | grzybówka | ||
Gatunek | grzybówka hełmiasta | ||
Nazwa systematyczna | |||
Mycena galericulata (Scop.) Gray Nat. Arr. Brit. Pl. 1: 619 (Londyn, 1821) | |||
|
Grzybówka hełmiasta (Mycena galericulata (Scop.) Gray) – gatunek grzybów należący do rodziny grzybówkowatych (Mycenaceae)[1]
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji: Mycenaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)[1].
Gatunek Mycena galericulata został zdiagnozowany taksonomicznie (jako Agaricus galericulatus) przez Joannesa Scopoliego w drugiej edycji "Flora carniolica" z 1772 r. Do rodzaju Lactarius został przeniesiony przez Samuela Graya w "Natural Arrangement of British Plants" z 1821 r.
Niektóre synonimy łacińskie[2]:
- Agaricus conicus Huds. (Fl. Angl. 1778
- Agaricus crispus Batsch 1783
- Agaricus galericulatus Scop. 1772
- Agaricus galericulatus var. albidus Pers. 1801
- Agaricus radicatellus Peck 1878
- Agaricus rugosus Fr. 1838
- Collybia rugulosiceps Kauffman 1926
- Mycena berkeleyi Massee 1893
- Mycena galericulata var. albida (Pers.) Roussel 1806
- Mycena radicatella (Peck) Sacc. 1887
- Mycena rugosa (Fr.) Quél. 1872
- Mycena rugulosiceps (Kauffman) A.H. Sm. 1937
- Prunulus galericulatus (Scop.) Murrill 1916
- Prunulus radicatellus (Peck) Murrill 1916
- Stereopodium galericulatum (Scop.) anon.
Nazwę polską podał Stanisław Chełchowski w 1898 r[3]. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten ma też inne nazwy: bedłka chełmiasta, bedłka kołpakowata, grzybokarlik pospolity[4].
Morfologia
- Kapelusz
Średnicy 2–6 cm, u młodych okazów stożkowato-dzwonkowaty, u starszych płaski z garbkiem[5], niewyraźnie pomarszczony, nagi. Ma barwę rogowo-brązowawą, szaro-brązową lub cielisto-brązowawą, na środku jest ciemniejszy[6][7].
- Hymenofor
Blaszkowy, blaszki rzadkie, początkowo białawe, potem zawsze lekko różowawe lub beżoworóżowe[5], o regularnej tramie, zatokowato przyrośnięte do trzonu i żyłkowato połączone[6].
Wysokość 3–7 cm, grubość 2–4 mm, walcowaty i pusty w środku, twardy, gładki, błyszczący, o korzeniastej podstawie. Barwa biaława lub siwawa[7].
W trzonie łykowaty, o słabej, wydzielanej po potarciu, mącznej woni[6]. Smak ogórkowo-mączny[5].
Biały, amyloidalny. Zarodniki elipsoidalne, o wymiarach 9–12 × 6,5–9 μm i gładkiej powierzchni, bez pory rostkowej. Podstawki dwuzarodnikowe[6].
Występowanie i siedlisko
Grzybówka hełmiasta jest szeroko rozprzestrzeniona na całej półkuli północnej[8]. W Europie występuje zarówno na niżu, jak i w górach[6]. W Polsce jest bardzo pospolita[4].
Rośnie w różnego typu lasach. Grzyby z tego gatunku rozwijają się na martwym drewnie drzew iglastych i liściastych, także na ściółce leśnej. Owocnikowanie trwa od maja do listopada, a owocniki często wyrastają grupowo[7].
Znaczenie
Saprotrof. Opinie na temat przydatności do spożycia są zróżnicowane. W niektórych atlasach grzybów gatunek ten jest opisywany jako grzyb jadalny[6], inni dodają, że ma "delikatny smak i konsystencję", i grzyby te są dobre "delikatnie duszone we własnym soku, a następnie przyprawione solą, pieprzem i masłem"[9]. W innych atlasach grzybów grzyby te opisywane są jako niesmaczne, bo mają "lekko zjełczały" smak, i podobny zjełczały zapach[10].
Gatunki podobne
- grzybówka bruzdowanotrzonowa (Mycena polygramma) – odróżnia się wyraźnie karbowanym trzonem i u dorosłych okazów blaszki nie są różowawe[7]
- grzybówka zgięta (Mycena inclinata) odróżnia się ogórkowym zapachem i również nie ma różowych blaszek[7].
- grzybówka dzwoneczkowata (Mycena tintinnabulum) rośnie tylko na liściastych drzewach i owocniki pojawiają się dopiero późną jesienią i w zimie[7].
Przypisy
- ↑ a b Index Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
- ↑ S. Chełchowski: Grzyby Podstawkowe Królestwa Polskiego (Basidiomyces Polonici). Część 1. Audiobasidiomycetes. Postawczaki (Basidomycetes of Kingdom of Poland. Part. 1Audiobasiomycetes. Pamiętn. Fizjogr. 15. 1-258 (in Polish). 1898.
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c Marek Snowarski: Atlas grzybów. Bielsko=Biała: Pascal, 2005, s. 95. ISBN 83-7304-470-1.
- ↑ a b c d e f Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. Warszawa: 2006, s. 198, 200. ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ a b c d e f Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Schalkwijk-Barendsen HME. (1991). Mushrooms of Western Canada. Edmonton, Alberta: Lone Pine Publishing. p. 276. ISBN 0-919433-47-2
- ↑ Dickinson C, Lucas J. (1982). VNR Color Dictionary of Mushrooms. New York, New York: Van Nostrand Reinhold. p. 119–20. ISBN 978-0-442-21998-7
- ↑ Miller HR, Miller OK. (2006). North American Mushrooms: a Field Guide to Edible and Inedible Fungi. Guilford, Connecticut: Falcon Guide. p. 171. ISBN 0-7627-3109-5