Doględka

Doględka

Grindelia hirsutula
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	doględka
Nazwa systematyczna
Grindelia Willdenow Ges. Naturf. Freunde Berlin Mag. Neuesten Entdeck. Gesammten Naturk. 1: 259. 1807[3]
Typ nomenklatoryczny
G. inuloides Willdenow[3]
Synonimy Aurelia Cass. Demetria Lag. Donia R.Br. Doniana Raf. Golionema S.Watson Hoorebekia Cornel. Oligonema S.Watson Olivaea Sch.Bip. ex Benth. Prionopsis Nutt. Thuraria Nutt.[4]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Doględka, doględa, grindelia^[5] (Grindelia Willd.) – rodzaj bylin z rodziny astrowatych (Asteraceae). Obejmuje ok. 66 gatunków^[4]. Zasięg rodzaju obejmuje Amerykę Północną od Alaski po południowe krańce Meksyku oraz Amerykę Południową na południe od Peru i Boliwii^[4]. Jako rośliny introdukowane obecne są w Europie, na Dalekim Wschodzie i w Australii^[4]. W Polsce zadomowionym przybyszem jest doględka nastroszona G. squarrosa^[5].

Niektóre gatunki z tego rodzaju uprawiane są jako rośliny ozdobne. Niektóre wykorzystywane są także jako lecznicze, zwłaszcza doględka mocna G. hirsutula i doględka nastroszona G. squarrosa^[6].

Pokrój

Rośliny zielne (zarówno roczne, jak i wieloletnie) i półkrzewy osiągające od kilkunastu do ponad 2,5 m wysokości. Łodygi pojedyncze lub liczne, nierozgałęzione lub rozgałęzione, zwykle prosto wzniesione, rzadziej płożące lub podnoszące się. Rośliny nagie lub owłosione, czasem ogruczolone i żywiczne^[7].

Liście

Skrętoległe, odziomkowe i łodygowe, u nasady pędu zwykle ogonkowe, wyżej siedzące, często z nasadami obejmującymi łodygę. Blaszka różnego kształtu – owalna, jajowata, łopatkowata, trójkątna, lancetowata lub równowąska, na brzegu zwykle piłkowana lub ząbkowana, rzadko bywa całobrzega, karbowana lub pierzastoklapowana (tylko w przypadku dolnych liści)^[7].

Kwiaty

Zebrane w koszyczki tworzące na szczytach pędów baldachogroniaste lub wiechowate kwiatostany złożone. Okrywy są zwykle kulistawe lub półkuliste, szerokie, czasem dzwonkowate, o średnicy od 0,5 do 2,5 cm, rzadko nawet większej. Listki okrywy liczne – od kilkudziesięciu do ponad 100 w 3–4 i większej liczbie rzędów, zwykle równowąskie do lancetowatych, podobnej długości, na końcach odgięte mniej lub bardziej, po stronie doosiowej często ożywicowane. Dno koszyczka płaskie lub wypukłe, dołeczkowane. Kwiatów języczkowych (żeńskich) na skraju koszyczka czasem brak, ale zwykle są obecne w liczbie od kilku do ponad 60. Ich korona jest żółta lub pomarańczowa. Kwiaty rurkowate w środkowej części koszyczka są obupłciowe lub funkcjonalnie męskie, są liczne (zwykle ponad 100), ich korony są żółte^[7].

Owoce

Niełupki owalne do jajowatych, nieco ścieśnione, czasem nieco kanciaste. Mają barwę od białej przez słomkową, szarą, brązową do czerwonej i powierzchnię gładką, kreskowaną, żebrowaną, owłosioną lub nagą. Puch kielichowy odpadający, w postaci kilku lub kilkunastu prostych lub skręconych, gładkich lub pierzastych ości^[7].

Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Astereae i podrodziny Asteroideae w obrębie rodziny astrowatych (Asteraceae)^[8]. W obrębie plemienia zaliczany do podplemienia Machaerantherinae^[9].

Wykaz gatunków^[4]