Cmentarz ewangelicki w Gaszowie
Cmentarz wraz z kaplicą w latach 30. XX w. | |
Państwo | Polska |
---|---|
Miejscowość | Gaszów |
Typ cmentarza | wyznaniowy |
Wyznanie | luterańskie |
Stan cmentarza | nieczynny |
Liczba pochówków | Ok. 100 |
Data otwarcia | 1866 |
Data ostatniego pochówku | 1945 |
Położenie na mapie Polski | |
51,16645°N 15,61416°E/51,166450 15,614160 |
Cmentarz ewangelicki w Gaszowie – utworzony w 1866 roku cmentarz ewangelicki w miejscowości Gaszów, w województwie dolnośląskim. Na jego terenie znajduje się okazała kaplica pogrzebowa. Obecnie zrujnowany.
Historia obiektu
W roku 1848 gaszowska społeczność luteranów licząca 224 wiernych[1] nie posiadała własnego cmentarza, a pochówków zmarłych dokonywano wówczas w pobliskim Chmielnie. W roku 1866 na północnym skraju wsi, na niewielkim wzniesieniu rozpoczęto budowę klasycystycznej kaplicy oraz cmentarza, mającego służyć ewangelikom z Gaszowa, Ustronia i Skały. Prace udało się zakończyć jeszcze tego samego roku. Sześć lat później na terenie nekropolii powstało okazałe mauzoleum rodziny Walter, wykonane z piaskowca pozyskanego z miejscowej kopalni.[2]
W roku 1945, miejscowa ludność niemiecka wyznająca luteranizm została wysiedlona na zachód. Przybyła na jej miejsce ludność polska, będąca w zdecydowanej większości wyznania katolickiego, dokonała na cmentarzu kilku pochówków, jednak z czasem wyposażenie kaplicy zostało przeniesione do okolicznych kościołów, a sam obiekt został opuszczony i zapomniany. Obecnie jego teren porasta młodnik, a liczne piaskowcowe nagrobki padły ofiarą wandali[3].
Kaplica
Na terenie cmentarza znajduje się okazała, jednonawowa kaplica pogrzebowa w stylu klasycystycznym, której budulcem był piaskowiec z miejscowych kopalni. Jej dwuspadowy dach pokryty był pierwotnie czerwoną dachówką. Nad kruchtą, stanowiącą jedyne wejście do świątyni umieszczono tabliczkę zawierającą cytat z Pisma Świętego w języku niemieckim ,,Hier ist des HERRN Tempel" (niem. Tu jest świątynia Pańska), oraz niewielką sygnaturkę, na której pierwotnie zawisły dwa dzwony. Jeden z nich, odlany w drugiej połowie XIX wieku, ze względu na rosnące zapotrzebowanie na brąz w trakcie trwania I wojny światowej został przetopiony na cele wojskowe. Dzięki staraniom miejscowej społeczności w roku 1923 ufundowano nowy dzwon. Wnętrze kaplicy z trzech stron okalały drewniane empory, a ściany pokryte były jasnym kolorem z freskami przedstawiającymi motyw róż. Drewniany ołtarz przedstawiał Chrystusa[4].
Po roku 1945 kaplica przestała być używana i pozostawiona sama sobie zaczęła popadać w coraz większą ruinę. W latach 60. pozostające w niej jeszcze wyposażenie zostało przeniesione do okolicznych kościołów katolickich, m.in. w Chmielnie i Żeliszowie, gdzie znajduje się do dzisiaj. Z czasem zawaliła się drewniana konstrukcja dachu, przykrywając wnętrze warstwą dachówek. Obecnie zachowały się mury wraz z niewielką sygnaturką. Do drzwi kaplicy wiedzie lipowa aleja, którą jednak porasta las.
Lista osób spoczywających na cmentarzu
Nazwisko | Lata życia | Zachowany nagrobek | Uwagi |
---|---|---|---|
Altmann Johann Gottlieb | Nieznane | Tak | |
Altmann, Imię Nieznane, | Nieznane | Częściowo | |
Anders Ernstine | Nieznane | Częściowo | |
Beer, imię nieznane | 1907-26.03.1907 | Nie | Ofiary tragicznego pożaru z 1907 r. |
Beer, imię nieznane | 1904- 26.03.1907 | Nie | |
Beer, imię nieznane | 1903- 26.03.1907 | Nie | |
Beer, imię nieznane | 1901- 26.03.1907 | Nie | |
Beer, imię nieznane | zm. 26.03.1907 | Nie | |
Beer, imię nieznane | zm. 26.03.1907 | Nie | |
Ben(?) Anna | Nieznane | Nie | |
Büttner Henriette | 1875-1905 | Tak | |
Drescher Ernestine | 08.05.1868-26.11.1937 | Tak | |
Förster Gottlieb Ernst | zm. 1932 | Tak | |
Forster Karoline Ernstine | zm. 1932 | Tak | |
Hoferichter (rodzina) | XX w. | Tak | Mieszkańcy dzisiejszego gospodarstwa nr 4 |
Hoferichter Hermann | zm. Po 1916 r. | Nie | Mieszkaniec dzisiejszego gospodarstwa nr 4 |
Holzbecher, Imię nieznane | zm. po 1932 | Nie | Prawdopodobnie nauczyciel szkoły podstawowej w Gaszowie |
Hönge Louis | 183(?)-13.03.1893 | Tak | Mistrz stolarski |
Hynek, Imię nieznane | Po 1945 | Nie | Dzieci pierwszych polskich osadników w Gaszowie |
Hynek, Imię nieznane | Po 1945 | Nie | |
Märkel Alfred | 25.03.1927- 22.09.1927 | Tak | |
Pietsch H(…) | Nieznane | Tak | |
Scholz Joh Gottlieb | Nieznane | Tak | Właściciel dzisiejszego gospodarstwa nr 12 |
Schwabe Erika | Nieznane | Nie | Żyła prawdopodobnie 3 lata. |
Schwabe Elsa | zm. 1921 | Nie | Mieszkanka dzisiejszego gospodarstwa nr 29 |
Schwabe Ernestine | Nieznane | Nie | Mieszkanka dzisiejszego gospodarstwa nr 29 |
Schwabe Imię nieznane | Nieznane | Nie | Mieszkaniec dzisiejszego gospodarstwa nr 29 |
Schwabe Richard | Nieznane | Nie | Właściciel kopalni piaskowca |
Walter (rodzina) | zm. po 1872 | Częściowo (mauzoleum) | Właściciele gospodarstwa rolnego w Skale |
Wehner Oskar | 18.01.1875-20.05.1940 | Nie | Właściciel dzisiejszego gospodarstwa nr 17 |
Imię nieznane | zm. 31.07.1919 | Nie | Pracownik w gospodarstwie rodziny Rosemann (Prawdopodobne miejsce pochówku) |
Kurt John (?) | ok.1927-02.1934 | Nie | Dziecko jednego z gospodarzy, ugodzony widłami (Prawdopodobne miejsce pochówku)[2] |
Przypisy
- ↑ Friedrich Gottlob EduardF.G.E. Anders Friedrich Gottlob EduardF.G.E., Statistik der evangelischen Kirche in Schlesien, 1848 .
- ↑ a b MateuszM. Stanek MateuszM., Historia Gaszowa, Lwówek Śląski, 12 grudnia 2020 .
- ↑ MateuszM. Stanek MateuszM., Gehnsdorf, Nieznana historia Gaszowa, 17 czerwca 2017 .
- ↑ HildegardH. Baier HildegardH., Liebe Erinnerungen an Gehnsdorf, Kreis Löwenberg, „Löwenberger Heimatgrüße”, 04/74, 1974 .