1941 w Wojsku Polskim
Kalendarium Wojska Polskiego 1941 - strona przedstawia wydarzenia w Wojsku Polskim w roku 1941.
1941
- Polskie dywizjony myśliwskie PSP wykonały 12 902 loty bojowe, zestrzeliły na pewno 198 samolotów niemieckich, prawdopodobnie 52 i uszkodziły 57[1]
Styczeń
1 stycznia
- Powstał zalążek polskiego Sztabu Dowództwa Lotnictwa Bombowego w postaci placówki polskiego oficera łącznikowego przy Dowództwie Lotnictwa Bombowego RAF Bomber Command, a 29 stycznia placówkę tę objął płk pil. Stanisław Karpiński[1].
4 stycznia
- Podpisano umowę polsko-francuską dotyczącą odbudowy wojska oraz lotnictwa.
- Kontradmirał Jerzy Świrski otrzymał od rządu brytyjskiego Order Łaźni za walkę ze wspólnym wrogiem.
- ORP „Piorun” wziął udział w konwoju do Islandii (powrót 22 stycznia 1941).
8 stycznia
- Na lotnisku Acklington sformowano 315 Dywizjon Myśliwski „Dębliński”, a jego pierwszym dowódcą został mjr pil. Stanisław Pietraszkiewicz[1].
19 stycznia
- Przekazano Marynarce Wojennej okręt podwodny ORP „Sokół”.
22 stycznia
- Komendant główny Związku Walki Zbrojnej wydał rozkaz o apolityczności organizacji[2].
Luty
14 lutego
- Naczelny Wódz generał Władysław Sikorski nakazał wzmożenie akcji sabotażowych[2].
15 lutego
- Na lotnisku Pembrey sformowano 316 Dywizjon Myśliwski „Warszawski”, a jego pierwszym dowódcą został kpt. pil. Juliusz Frey[1].
16 lutego
- Dokonano pierwszego zrzutu „cichociemnych”[2].
20 lutego
- Na lotnisku Acklington sformowano 317 Dywizjon Myśliwski „Wileński”, jego pierwszym dowódcą został mjr pil. Stanisław Brzezina[1].
Marzec
- Utworzono Kierownictwo Walki Cywilnej[2].
- Naczelny Wódz i Minister Spraw Wojskowych generał dywizji Władysław Sikorski podpisał rozkaz L.dz. 555/tjn./O.I./Og.Org./41 Organizacja Naczelnych Władz Sił Zbrojnych i Centralnych Instytucji Wojskowych. Zgodnie z tym rozkazem „uprawnienia Naczelnego Wodza i Ministra Spraw Wojskowych w czasie wojny określał dekret Prezydenta RP z dnia 1 września 1939 roku (...) zasady, na jakich Naczelny Wódz sprawował dowództwo nad Polskimi Siłami Zbrojnymi na terenie Imperium Brytyjskiego, ZSRR i krajów sprzymierzonych, ustalały umowy zawarte z rządami tych krajów”. Dalej w rozkazie stwierdzono, że „Lotnictwo (zorganizowane na podstawie umowy polsko-brytyjskiej z dnia 6 sierpnia 1940 roku), stanowiące część Polskich Sił Zbrojnych na emigracji, wchodzi tymczasowo, organicznie w skład Brytyjskich Sił Powietrznych (...) Szef Kierownictwa Marynarki Wojennej jest Dowódcą Marynarki Wojennej, koncentrującym w swym ręku wszystkie sprawy Marynarki Wojennej z wyjątkiem czynności zastrzeżonych umowami dla władz morskich brytyjskich (...)”. Rozkaz wszedł w życie z dniem ogłoszenia. Jednocześnie unieważniony został rozkaz L.dz. 397/tjn./O.I./Og.Org./40 z 30 sierpnia 1940 roku Organizacja Naczelnych Władz Sił Zbrojnych[3].
- Generał Władysław Sikorski przebywał z wizytą w Stanach Zjednoczonych[4]}.
Kwiecień
- W Ottawie ogłoszono deklarację polsko-kanadyjską w sprawie utworzenia Polskich Sił Zbrojnych w Kanadzie dla służby za Oceanem, w Europie[4]}.
- Na lotnisku Northolt utworzono 1 Polskie Skrzydło Myśliwskie[1].
- NKWD aresztowało gen. Nikodema Sulika - komendanta Okręgu Wilno.
- MW przekazano niszczyciel HMS „Silverton”.
- Generał Sosnkowski przekazał Brytyjczykom zdobyte przez Związek Walki Zbrojnej informacje dotyczące koncentracji wojsk niemieckich szykujących się do uderzenia na ZSRR[2].
Maj
- Na dworcu kolejowym w Charkowie zmarł płk dypl. Marian Mochnacki, były dowódca XIII Brygady Kawalerii w Płocku[5].
- Komendant Związku Walki Zbrojnej wydał rozkaz w sprawie odtwarzania sił zbrojnych.
- Podniesiono banderę na niszczycielu ORP „Krakowiak”.
- W zatopieniu pancernika „Bismarck” brał udział polski kontrtorpedowiec „Piorun”[4]}.
- PMW przekazano niszczyciel eskortowy HMS „Oakley”.
Czerwiec
- Generał Władysław Sikorski podpisał rozkaz o ustanowieniu Znaku Spadochronowego[6].
- Podczas lotu na osłonę wyprawy bombowej piloci 303 Dywizjonu w rejon Hazebrouck zestrzelili w walkach powietrznych 8 samolotów niemieckich Me-l09 bez własnych strat[1].
- Związek Walki Zbrojnej stał się oficjalnie częścią składową Polskich Sił Zbrojnych[2].
- Opuszczono banderę na ORP „Gdynia” i zwrócono ten okręt Polskiej Marynarce Handlowej.
Lipiec
- Władze Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie rozpoczęły wydawanie w Londynie miesięcznika pt. „Myśl Lotnicza”, który nawiązywał formułą do przedwojennego wojskowego „Przeglądu Lotniczego” i był redagowany na wysokim poziomie, ukazywał się do 1946 r. Pierwszy zespół redakcyjny tworzyli: kpt. dypl. Francuzek Kalinowski. kpt. dypl. A. Kasprzyk por. inż. Tadeusz Królikiewicz, kpt. dypl. M. Filipowski (sekretarz)[1].
- W Moskwie przebywał z wizytą gen. Władysław Sikorski, podczas której zapowiedział udział wojsk polskich w walkach na froncie wschodnim u boku Armii Radzieckiej[4]}.
- Na Stacji Lotniczej Swinderby Naczelny Wódz gen. Władysław Sikorski wręczył PSP sztandar wykonany w okupowanym kraju przez mieszkanki Wilna[1].
- Generał Władysław Sikorski podpisał w Londynie układ pomiędzy emigracyjnym rządem polskim a Związkiem Radzieckim[4]}.
Sierpień
- Generał Władysław Anders został dowódcą Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR.
- Podpisano polsko-radziecką umowę wojskową, będącą uzupełnieniem układu z 30 lipca 1941, która przewidywała zorganizowanie w ZSRR armii polskiej[4]}.
- Na lotnisku w Exeter utworzono 2 Polskie Skrzydło Myśliwskie, jego pierwszym dowódcą został mjr pil. Stanisław Brzezina[1].
- W obronie Tobruku brała udział Brygada Karpacka[4]}.
Wrzesień
- Utworzono Wachlarz[2].
- W skład Związku Walki Zbrojnej weszły Tajna Armia Polska i Konfederacja Zbrojna[2].
- Powstał Związek Walki Wyzwoleńczej, a jej pionem wojskowym kierował Marian Spychalski[4]}.
- Pułkownik dyplomowany Janusz Albrecht popełnił samobójstwo.
- w Kingseraig w Szkocji powstała 1 Polska Samodzielna Brygada Spadochronowa, a jej dowódcą został płk Stanisław Sosabowski.
Październik
- Naczelny Wódz gen. Sikorski rozkazem z 9 października 1941 przemianował 4 Kadrową Brygadę Strzelców na 1 Samodzielną Brygadę Spadochronową.
- Generał Sikorski polecił zorganizowanie sieci wywiadu na tyłach frontu wschodniego[2].
- Komendant Związku Walki Zbrojnej wydał rozkaz o podstawach prowadzenia akcji scaleniowej[2].
Listopad
- W New London podniesiono polską banderę na okręcie podwodnym ORP „Jastrząb”.
- Odbył się pierwszy lot załogi polskiej przy brytyjskim 138 Dywizjonie z Wielkiej Brytanii do okupowanej Polski w celu dokonania zrzutów dla Armii Krajowej[1].
- W powiecie skierniewickim zrzucono cichociemnego majora Jana Piwnika ps. „Ponury”[7].
Grudzień
- Komendant główny Związku Walki Zbrojnej wydał rozkaz nr 54 o zasadach i celach organizacji[2].
- Cztery dni po japońskim nalocie na amerykańską bazę Pearl Harbor, Prezydent RP Władysław Raczkiewicz ogłosił, że Rzeczpospolita Polska znalazła się w stanie wojny z Imperium Japońskim[8] → Atak na Pearl Harbor.
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Jerzy Konieczny: Kronika lotnictwa polskiego 1241-1945. s. 122-126.
- ↑ a b c d e f g h i j k Andrzej Chmielarz: Armia Krajowa: 1939–1945. s. 164-166.
- ↑ PRM.K.10 ↓, s. 100-116.
- ↑ a b c d e f g h i Kurkiewicz, Tatomir i Żurawski 1974 ↓, s. 269-271.
- ↑ Wykaz poległych i zmarłych żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na obczyźnie w latach 1939-1945. Londyn: Instytut Historyczny im. Gen. Sikorskiego, 1952, s. 355.
- ↑ Jarosław Krawczyk, Katarzyna Zientara-Majewski [red]. Polskie państwo podziemne 1939–1945 nr 5/10. „Gazeta Wyborcza”, s. 2. Warszawa: Agora S.A..
- ↑ Jarosław Krawczyk, Katarzyna Zientara-Majewski [red]. Polskie państwo podziemne 1939–1945 nr 5/10. „Gazeta Wyborcza”, s. 3. Warszawa: Agora S.A..
- ↑ Dziennik Ustaw RP Nr 8 z 20 grudnia 1941 r.
Bibliografia
- Andrzej Chmielarz, Grzegorz Jasiński: Armia Krajowa: 1939–1945. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2011. ISBN 978-83-62345-63-2.
- Krzysztof Komorowski (red.): Boje Polskie 1939 – 1945; poradnik encyklopedyczny. Warszawa: Bellona Spółka Akcyjna, 2009. ISBN 978-83-7399-353-2.
- Jerzy Konieczny: Kronika lotnictwa polskiego 1241-1945. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1984, 1984.
- Kazimierz Sobczak [red.]: Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- WładysławW. Kurkiewicz WładysławW., AdamA. Tatomir AdamA., WiesławW. Żurawski WiesławW., Tysiąc lat dziejów Polski; Kalendarium, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1974 .
- Różne m.in. sprawy wojskowe, legion żydowski, zatrudnianie obywateli polskich. [w:] Dokumenty Prezydium Rady Ministrów. Archiwum Kancelarii 1939 – 1990, sygn. PRM.K.10 [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1941. [dostęp 2017-02-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-04)].
- p
- d
- e
Kalendarium Wojska Polskiego
- p
- d
- e
Kalendaria tematyczne – rok 1941