Voorne-Putten

Voorne-Putten

Regio in Nederland
Situering
Provincie	Zuid-Holland Zuid-Holland
Gemeente	Voorne aan Zee Voorne aan Zee Nissewaard Nissewaard
Coördinaten	51°52'NB, 4°10'OL
Algemeen
Oppervlakte	220 km²
Inwoners (2018)	156.133
Overig
Postcode	3200 - 3238
Netnummer	0181
Belangrijke verkeersaders	N57, N218
Portaal    Nederland

Voorne-Putten is een dubbeleiland van 220 km² in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. Het gebied, ten zuiden van Rotterdam, omvat de gemeenten Voorne aan Zee en Nissewaard met gezamenlijk ruim 150.000 inwoners (2020).

Het gebied grenst in het noorden aan het Brielse Meer, het Hartelkanaal en de Oude Maas, in het zuiden aan het Spui en de Haringvliet en in het westen aan de Noordzee.^[1]

Het dubbeleiland bestaat uit de eilanden Voorne en Putten, die gescheiden waren door de Bernisse. Ten gevolge van de verzanding van dit water zijn de twee eilanden vanaf de 15e eeuw aan elkaar gegroeid en vervolgens door middel van bruggen, tunnels en dammen met de rest van de provincie verbonden. De Bernisse is in de jaren 1970 uitgebaggerd en opnieuw verbreed.

Dwars door Voorne loopt het Kanaal door Voorne, ook Voorns(e) Kanaal genoemd.

De voornaamste plaatsen op Voorne-Putten zijn de stad Spijkenisse, het oude vestingstadje Brielle, de voormalige marinehaven Hellevoetsluis en de badplaatsen Rockanje en Oostvoorne. Bezienswaardig zijn de historische tolstadjes Heenvliet en Geervliet aan weerszijden van de Bernisse. Brielle mag zich de officieuze hoofdstad van het eiland noemen, alhoewel Spijkenisse met haar voorzieningen een centrale rol speelt. De meeste toeristen komen af op het watersportcentrum Brielle, maar vooral op de beide badplaatsen.

Het westen van Voorne wordt in beslag genomen door een belangrijk natuurgebied, Voornes Duin, met duinvalleien en een rijk vogelleven. Het is het oudste deel van het eiland, en het heeft vroeger één geheel gevormd met Goeree. Het huidige Voorne heette toen Oostvoorne, een naam die voortleeft in die van het dorp Oostvoorne, het oudste op het eiland. Hier resideerden de Heren van Voorne, in een burcht op een kunstmatige heuvel.

Vanwege overstromingen in het gebied was bewoning voor 11000 op Voorne-Putten alleen mogelijk op hoger gelegen delen. Restanten van bewoning uit de prehistorie zijn daarom alleen teruggevonden langs kreekruggen, zoals langs de Bernisse en bij Hekelingen. Ook uit de vroege middeleeuwen zijn sporen van bewoning bekend. Van één handelsnederzetting uit die periode, Witla, is het vermoeden dat deze op Voorne-Putten lag, langs de Bernisse. Deze zou in 836 verwoest zijn door invallende Noormannen, waarna restanten zijn weggespoeld door de Maas. De bewoning bleef tot aan de latere middeleeuwen beperkt maar raakte daarna in een stroomversnelling.^[1]

Vanaf de elfde tot in de vijftiende eeuw werd het gebied ingedijkt om het te beschermen tegen het water. Hierdoor kon het land ontgonnen worden voor de landbouw. De Bernisse verzandde gedurende de zestiende eeuw waardoor de twee eilanden samengroeiden. De opdracht voor het ontginnen kwam van de heren van Voorne en van Putten, die het gewonnen land in bezit kregen. De uitvoering lag waarschijnlijk bij Vlaamse abdijen.^[1]

Na 1200 werd de rest van Voorne-Putten ingedijkt. In 1371 werd Voorne voorgoed een deel van het gewest Holland.

Voorne (rood omrand) en Putten, met daartussen de Bernisse. Westelijker loopt het Kanaal door Voorne (zwart).

Klik om beeldvullend te maken en te zoomen.

Op Voorne-Putten liggen de volgende gemeenten (sinds de herindelingen van 1980, 2015 en 2023) en plaatsen:

Op Voorne:

• Gemeente Voorne aan Zee: Oostvoorne - Rockanje - Tinte - Brielle - Vierpolders - Zwartewaal - Hellevoetsluis - Nieuw-Helvoet - Nieuwenhoorn - Oudenhoorn
• Gedeelte van de gemeente Nissewaard: Abbenbroek - Heenvliet - Zuidland

Op Putten:

• Gedeelte van de gemeente Nissewaard: Beerenplaat - Biert - Geervliet - Hekelingen - Simonshaven - Spijkenisse

• LINQ Media, regionale omroep

• Streekarchief Voorne-Putten Rozenburg; de digitale toegang tot het verleden van Voorne-Putten en Rozenburg
• Beeldbank Nationaalarchief Kaart,Rotterdam, Delfland, Voorne-Putten en Kralingen ±1850^{[dode link]}
• Informatie uit de regio Voorne-Putten
• Maasdeltagroep - members.chello.nl (gearchiveerd)
• Monumentenboek Voorne-Putten - DBNL

• Van weilanden naar woonwijken : Voorne-Putten 1945-1975; Bob Benschop, Zwolle, WBOOKS, 2019, ISBN 9789462583245, 128 pagina’s

1. ↑ ^{a b c} DBNL, Historisch-geografische inleiding, Voorne-Putten, Peter Don. DBNL. Geraadpleegd op 25 augustus 2024.

Zie de categorie Voorne-Putten van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.