Rie Cramer

Rie Cramer
Rie Cramer (1947) Foto: L.H. Hofland
Algemene informatie
Volledige naam	Marie Cramer
Geboren	10 oktober 1887
Geboorteplaats	Sukabumi[1]
Overleden	16 september 1977
Overlijdensplaats	Laren[2][3]
Land	Nederland
Werk
Genre	kinderboeken, illustraties
Dbnl-profiel
Portaal    Literatuur

Marie (Rie) Cramer (Sukabumi (Java, Indonesië), 10 oktober 1887 – Laren, 16 september 1977) was een Nederlandse illustrator, boekbandontwerper en schrijver. Zij behoorde, samen met onder anderen Ben Wierink, Wilhelmina Drupsteen en Nelly Bodenheim, rond 1900 tot de eerste Nederlandse kunstenaars die vanuit artistieke principes werkten om esthetisch verantwoorde prentenboeken voor kinderen te maken.^[4] Nelly Bodenheim en Rie Cramer zouden uitgroeien tot de twee belangrijkste illustratoren van hun tijd. Cramers werk was omvangrijker en vlotter, maar Bodenheims werk werd gezien als oorspronkelijker en artistieker.^[5]

Rie Cramer groeide op in Nederlands-Indië als jongste in een gezin met vier meisjes. In Flitsen beschrijft ze de sfeer van het leven in Indië, het wonen in een groot huis met veel bediendes; een koele vrouw als moeder en een vader die er nooit was, omdat hij kapitein was. Toen Rie Cramer negen was ging haar moeder met de kinderen naar Nederland. Al heel vroeg ging zij naar de kunstacademie in Den Haag. Ze begon kinderverhalen te schrijven en tekeningen te maken. Als zeventienjarige liet zij een map met tekeningen en versjes zien aan de uitgever W. de Haan in Utrecht. Hij was geïmponeerd en gaf haar in 1906 een opdracht voor het boek Van meisjes en jongetjes. In dit genre heeft zij veel gepubliceerd.

Ze illustreerde ook sprookjes van de gebroeders Grimm, Charles Perrault (Sprookjes van Moeder de Gans), Hans Christian Andersen en Russische sprookjes. Daarnaast heeft ze boeken van Nienke van Hichtum en Anna Sutorius verlucht. Cramer verzorgde teksten en illustraties van in totaal 120 kinder- en sprookjesboeken en bepaalde als vaste illustrator mede het gezicht van het veelgelezen kinderblad Zonneschijn. Ook maakte ze tekeningen voor het kindermaandblad Ons Thuis van Henriëtte Dietz en Katharina Leopold. Zij was ook pottenbakster, ontwierp kostuums, exlibris, sierborden, menukaarten en decors. In de jaren twintig en dertig van de twintigste eeuw bevond haar carrière zich op het hoogtepunt.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden twee Franse vliegeniers bij Cramer thuis gearresteerd. De Fransmannen waren ontsnapt uit krijgsgevangenschap. Cramer was door haar zus Erry overgehaald om de mannen onderdak te verlenen.^[6] De hulpverlening aan beide mannen bleef voor Cramer zonder gevolgen.

Versjes van haar hand werden op muziek gezet door Nelly van der Linden van Snelrewaard en verschenen in de kinderliedbundeltjes Liedjes bij prentjes (ca. 1913), Nieuwe wijsjes (ca. 1920), Liedjes bij het vuur (ca. 1923) en Liedjes aan het raam (1923). Later schreef Cramer romans, toneelstukken en hoorspelen onder de pseudoniemen Marc Holman en Annie Smit. Tijdens de Tweede Wereldoorlog schreef zij Verzen van Verzet.

Rie Cramer is driemaal getrouwd geweest, onder meer in 1922 met de acteur Eduard Verkade, maar ze vond zichzelf niet geschikt voor een gezinsleven en hechtte aan haar vrijheid. Ze trok veel naar het buitenland. Op Majorca kocht ze een huis. Ze maakte er tegels. Ook schreef ze drie boeken over Majorca (Viva Mallorca, Mallorca - eiland van rust, en Mallorcanen). Ze heeft uiteindelijk vanaf 1954 tot begin jaren zeventig met vrienden op Mallorca gewoond. Toen dat niet meer ging, kwam ze terug naar Nederland. Rie Cramer overleed in 1977 op 89-jarige leeftijd in het Rosa Spier Huis te Laren.

• Rijksmuseum Amsterdam^[7]

• 1906 - Van meisjes en van jongetjes
• 1907 - Van jongetjes en meisjes
• 1909 - Kindjes nieuwe boek
• 1909 - Kindjesboek
• 1910 - Het diamanten prinsesje
• 1910 - Lente
• 1910 - Zomer
• 1911 - Herfst
• 1911 - Winter
• 1911 - Tire, lire, letje
• 1912 - Olof de vondeling
• 1913 - Prentjes bij versjes
• 1914 - Lenteliedjes
• 1914 - Lentebloemen
• 1915 - Van ditjes en datjes
• 1915 - Van kleine kleuters
• 1915 - Vriendjes en vriendinnetjes
• 1915 - Kijk, wat aardig!
• 1915 - Liedjes aan het raam
• 1916 - Het bloemenhuis
• 1916 - Mijn eigen tuintje
• 1916 - Zie, de maan schijnt door de bomen
• 1916 - Rozemarijn en boonekruid

• 1916 - Douw, douw, deine
• 1917 - Nieuwe liedjes en prentjes. Bevat de liedjes: Marion; Verlangen; Klein Janneke; Op reis; Zomerdag; Tamboertje; Walsewijsje; Liedje; Roezemoesje; Dreumesje; 't Paardje; Wiegeliedje
• 1918 - Rie Cramer's kleurboeken
• 1919 = Rammelrijmpjes
• 1919 - Een Hindoesche Liefdesgeschiedenis
• 191? - Sprookjes uit de oude doos. Bevat: Roodkapje; De gelaarsde kat; Asschepoes; De gouden gans; Doornroosje; Klein Duimpje; Sneeuwwitje; Hans en Grietje
• 1920 - Nieuwe wijsjes
• 1920 - Nieuwe rijmpjes. Bevat: Moeders huis; Liedje; Schommelliedje; Poppenfeest; Sterrekers; Verlegen; Snoepertje; Constantjes brief; De baker; In grootmoeders kamer; Pluisje; Gijsje
• 1920 - Het prentenboek van Gijsbert Jan
• 1920 - Tristan en Isolde
• 1921 - Het poppen A.B.C.
• 1921 - Pieternelletjes sprookjesreis
• 1922 - Kinderdeuntjes uit grootmoeders tijd
• 1923 - Liedjes bij het vuur
• 1923 - Liedjes aan het raam : teekeningen en versjes
• 1924 - Baby's boek
• 1925 - Doornroosje
• 1925 - Asschepoes
• 1925 - Roodkapje
• 1925 - Sneeuwwitje
• 1926 - De gelaarsde kat
• 1926 - Elfjesland
• 1926 - Wonderland
• 1926 - Liedjes uit Wonderland
• 1926 - Liedjes uit Elfjesland
• 1926 - Liedjes uit Kabouterland
• 1926 - Klein Duimpje
• 1927 - De gouden gans
• 1927 - Als 't haantje kraait
• 1927 - Liedjes van den mei
• 1927 - Liedjes van den zomer
• 1927 - Voor 't slapen gaan
• 1927 - Hans en Grietje
• 1927 - Zomerzon
• 1927 - meiregen
• 1928 - Liedjes van vroeger
• 1928 - Kindertjes uit Zonneland
• 1928 - Mijn liefste hoekje
• 1928 - Kinderliedjes uit zonneland
• ca. 1928 - Aan grootmoeders schoot
• ca. 1928 - Op grootvaders knie
• 1929 - Ik en Artis
• 1929 - Vriendjes waar ik veel van hou
• 1930 - O regen - o regen
• 1930 - Klein, klein kleutertje
• 1931 - De muizenmarkt
• 1931 - Het hazekind
• 1931 - De verjaardag
• 1931 - Babette Josselin genaamd Babs
• 1932 - De reizen van Olle Patolle
• 1932 - Mijn liefste versjes
• 1932 - Spelers
• 1934 - Pommie
• 1934 - Pompijntje het kabouterkind. Nieuwe rijmpjes
• 1934 - Vier aardige prentenboekjes
  • De poppen-bruiloft
  • Dokter Levertraan
  • Dommie-Dik
  • Luilekkerland
• 1934 - Rie Cramer's kleurboeken
  • Alle eendjes zwemmen in het water
  • De vier jaargetijden
• 1934 - Paradiso
• 1936 - A is een aapje (abecedarium)
• 1936 - Wat is dit?
• 1936 - De lachende Cupido
• 1937 - Het huis van Adriaan
• 1937 - Prijs heet mijn hennetje
• 1937 - Vrouw Hubbard en haar hondje
• 1937 - Hans wou niet naar school toe gaan
• 1937 - Zij, wij en jij
• 1937 - Otje de Bas
• 1938 - Het land van belofte
• 1938 - Het engeltjesboek
• 1938 - De familie van Muizesteijn
• 1938-1939 - Maandprentenboeken
  • Januari, louwmaand
  • Februari, sprokkelmaand
  • Maart, lentemaand
  • April, grasmaand;
  • Mei, bloeimaand
  • Juni, zomermaand
  • Juli, hooimaand
  • Augustus, oogstmaand
  • September, herfstmaand
  • October, wijnmaand
  • November, slachtmaand
  • December, wintermaand
• 1938 - Het Engeltjesboek
• 193? - Koningskindje. Versjes voor kinderen
• 1940 - Katrientje
• 1945 - Verzen van verzet
• 1947 - Rut Wijgant
• ca. 1947 - De logeerpartij
• ca. 1947 - De muizenbruiloft
• ca. 1947 - Het land van Sinterklaas
• ca. 1947 - Truitje Knagelijntje
• ca. 1948 - Van dit en van dat
• 1949 - An en Jan. Leesboekjes voor het eerste leerjaar
• 1949 - Pop en ik. Leesboekjes voor het eerste leerjaar
• ca. 1949 - Jan
• ca. 1949 - Het poppenmoedertje
• ca. 1950 - Tierlantijntjes voor de kleintjes
• ca. 1950 - Al mijn dieren
• ca. 1950 - De Spekkie Spaarduit Club. Een vrolijk verhaal van sparen en plezier
• ca. 1950 - Hannesje met Spekkie op reis
• 1951 - Mijn eerste leesboekje
• 1951 - Janneman
• 1951 - Klein Duimpje
• 1951 - Hans en Grietje
• 1951 - De gelaarsde kat
• 1951 - Roodkapje
• 1951 - Onze vriendjes
• 1951 - Speel je ook mee?
• 1951 - Assepoester
• 1951 - Sneeuwwitje
• ca. 1952 - Spelletjes
• 1953 - Gullivers reizen
• 1953 - Acht sprookjes van moeder de Gans
• 1954 - Katrientje woont buiten
• 1955-1956 - Prins Ronald serie
  • De verjaardag van Prins Ronald
  • Prins Ronald en de rozentuin
  • Prins Ronald heeft een geheim
  • Het feest van Prins Ronald
  • Prins Ronald in de storm
• 1956 - Viva Mallorca
• 1958 - Kattebelletjes
• 1959 - Zus en Jan
• 195? - Hansje, Hansje, sloddervos
• 1960 - Meer van Zus en Jan
• 1961 - Mallorca, eiland van rust
• 1963 - Mallorcanen
• 1963 - Sinterklaasje bonne bonne bonne
• 1965 - Flitsen (autobiografische schetsen)
• 1974 - De vier jaargetijden
• 1978 - 10 kleine negertjes
• 1978 - Bont en blij
• 1996 - Sprookjesboeket
  • Assepoester
  • Duimelijntje
  • Goudhaartje
  • Hans en Grietje
  • In Holland staat een huis
  • De kleine zeemeermin
  • Het meisje uit Spakenburg
  • De sneeuwkoningin

• Jacqueline Burgers, Rie Cramer - leven en werk (Erven Thomas Rap, 1974)
• Rie Cramer. Catalogus overzichtstentoonstelling van de werken van R. Cramer in het Singer Museum (1974)
• Dienst Landelijke Bibliotheekcentrale. Rie Cramer: een halve eeuw boekillustraties. Lijst van vakboeken op het gebied van de (jeugd)boekillustratie (1986)

• Biografieën, werken en teksten bij de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (dbnl)
• Bettina J. Mulder, 'Cramer, Marie (1887-1977)', in: Biografisch Woordenboek van Nederland 6..