Halogeenzuurstofzuur

ZUREN en BASEN
Algemene begrippen
pH
Zuur-basereactie
Zuur-basetitratie
Zuurconstante
Buffer
Waterevenwicht
Hammett-zuurfunctie
Zuren

Sterk · Zwak · Lewiszuur · Anorganisch zuur · Organisch zuur · Superzuur · Oxozuur · Halogeenzuurstofzuur

Basen

Sterk · Zwak · Lewisbase · Organische base

Portaal  Portaalicoon  Scheikunde

De benaming halogeenzuurstofzuur of halogeenoxozuur wordt gehanteerd voor de groep van anorganische oxozuren die een halogeenelement in hun structuurformule dragen. De algemene brutoformule is HXOn (met X = F, Cl, Br, I en n = 1, 2, 3 of 4). Door de grote zeldzaamheid en radioactiviteit van astaat, komen oxozuren van dit element niet voor.

Fluor kent slechts 1 oxozuurverbinding, namelijk waterstofhypofluoriet (HFO). Van de andere 3 halogenen zijn steeds vier verbindingen bekend. De meeste hiervan zijn relatief instabiel en slechts als oplossing in water beschreven. De zouten ervan zijn meestal wel stabiel.

De sterkte van de zuren neemt toe met het aantal zuurstofatomen, wegens het elektronenzuigende karakter van zuurstof. Zo is waterstofperchloraat een sterker zuur dan waterstofchloriet. De sterkte van zuren neemt af met toenemende afmeting in atoomstraal van het halogeenelement. Zo is waterstofchloraat sterker dan waterstofbromaat, dat op zijn beurt sterker is dan waterstofjodaat. Dit heeft te maken met het feit dat het zuur karakter stijgt met stijgende elektronegativiteit van het halogeenelement.

Een tweede, parallel lopende verklaring gaat uit van de elektrostatische afstoting tussen het positief geladen waterstofion en het ook positief geladen halogeenatoom.

  • Naarmate de lading van het halogeen-atoom stijgt neemt de afstoting tussen proton en halogeen-atoom toe, waardoor het proton makkelijker afgestaan wordt. De lading van het halogeenatoom stijgt met het aantal zuurstofatomen.
  • Naarmate het halogeen-atoom groter is zal de afstoting tussen proton en halogeenatoom afnemen. Het proton wordt minder sterk afgestoten, dus de zuursterkte daalt.

Lijst van halogeenzuurstofzuren

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de verschillende halogeenzuurstofzuren, samen met hun brutoformule, zuurconstante en de zuurrest.

Naam Brutoformule Zuurconstante (pKa) Zuurrest Naam van de zuurrest
Fluorbevattende zuurstofzuren
waterstofhypofluoriet HFO FO hypofluoriet
Chloorbevattende zuurstofzuren
waterstofhypochloriet HClO 7,49 ClO hypochloriet
waterstofchloriet HClO2 1,96 ClO2 chloriet
waterstofchloraat HClO3 −1 ClO3 chloraat
waterstofperchloraat HClO4 −10 ClO4 perchloraat
Broombevattende zuurstofzuren
waterstofhypobromiet HBrO 8,7 BrO hypobromiet
waterstofbromiet HBrO2 BrO2 bromiet
waterstofbromaat HBrO3 ca. 0 BrO3 bromaat
waterstofperbromaat HBrO4 BrO4 perbromaat
Joodbevattende zuurstofzuren
waterstofhypojodiet HIO 10,8 IO hypojodiet
waterstofjodiet HIO2 IO2 jodiet
waterstofjodaat HIO3 0,75 IO3 jodaat
orthowaterstofperjodaat H5IO6 3,29 IO65− orthoperjodaat
metawaterstofperjodaat HIO4 IO4 metaperjodaat