Filipijnse tapijtschelp
| Filipijnse tapijtschelp | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Soort | |||||||||||||
| Ruditapes philippinarum (A. Adams & Reeve, 1850) Originele combinatie Venus philippinarum | |||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons | |||||||||||||
| (en) World Register of Marine Species | |||||||||||||
| |||||||||||||
De Filipijnse tapijtschelp[1] (Ruditapes philippinarum, synoniem Venerupis philippinarum) is een tweekleppigensoort uit de familie van de Venusschelpen (Veneridae).[2] De wetenschappelijke naam van de soort werd in 1850 voor het eerst geldig gepubliceerd door Arthur Adams en Lovell Augustus Reeve.
Kenmerken
De Filipijnse tapijtschelp is een tweekleppig weekdier dat 7,5 cm lang en 3,5 cm breed kan worden. Ze leeft in zout water en kan overleven in temperaturen van 0° tot 35° C.
De kleur kan variëren van geelwit of geelbruin tot bruin. Dikwijls is de schelp gevlekt. De binnenzijde van de schelp kan gaan van lila, tot donkerpaars en okergeel. De dikke schelpen zijn sterk gegroefd met een ruitvormige structuur (traliewerksculptuur). De vorm is ovaal tot rechthoekig. De top of umbo ligt een stuk weg van het midden en is gebogen. Ook als de schelp gesloten is, blijft er een kleine opening tussen de kleppen. Ze voeden zich door via twee buisjes organisch materiaal en plankton uit zeewater te filteren.
De Filipijnse tapijtschelp lijkt enigszins op andere tapijtschelpen, maar kan er toch snel van onderscheiden worden. De meeste gelijkenis wordt vertoond met de geruite tapijtschelp (Ruditapes decussatus).
Kweek en consumptie
De Filipijnse tapijtschelp is eetbaar en wordt ook gekweekt voor de consumptie.[3] De schelpen zijn eenslachtig (ofwel mannelijk ofwel vrouwelijk). Via hogere temperaturen en overvloedig voedsel wordt de voortplanting gestimuleerd. Na 2 à 3 jaar zijn ze ongeveer 40 mm groot.
Ze worden levend verkocht en ofwel rauw gegeten ofwel verwerkt in gekookte gerechten.
Leefgebied
De Filipijnse tapijtschelp heeft een breed inheems verspreidingsgebied van de zuidelijke Koerilen- en Sachalin-eilanden in Rusland tot India, Sri Lanka en Japan en de Filipijnen. Het is geïntroduceerd in Hawaï, de westkust van Noord-Amerika, Europa, de Middellandse Zee, Tahiti en Fiji.[4] Ze leeft vooral in litoraal en sublitoraal water, waar ze zich 2 tot 4 cm ingraaft. Soms hecht ze zich ook vast aan andere structuren zoals mosselbanken.
Exoot
De soort leeft van nature in Azië, doch verspreidt zich ook in Europa en elders.[5] In Noord-Amerika wordt ze onder meer gevonden tussen Brits-Columbia en Californië. Ze werd er reeds rond 1930 met oesterbroed geïntroduceerd. In Europa kwam ze in 1972 binnen via Frankrijk en even later Spanje. In 1983 werd ze uitgezet in Italië. Intussen wordt de soort in vele Europese landen gevonden, waaronder België en Nederland. In Nederland werd ze voor het eerst officieel waargenomen in de Oosterschelde in 2008. Ze werd vooral rond Yerseke en Gorishoek gevonden, wat kan wijzen op import via oester- of mosselbroed. Intussen is ze door heel Zeeland verspreid.
Door de massale verspreiding en de mogelijke impact op het planktonbestand en de inheemse soorten wordt de Filipijnse tapijtschelp beschouwd als een invasieve soort.[6] Voor Nederland (omgeving Yerseke) kreeg de soort een ISEIA-score van 10.[7] De ISEIA-score geeft een schatting van de impact van een exotische soort op de omgeving. De hoogste scores – 11 en 12 – plaatsen soorten op een zwarte lijst. De tussenscores 9 en 10, toegekend aan de Filipijnse tapijtschelp, plaatsen soorten op een watch list.[8]
Synoniemen
De soort werd onder verschillende andere namen beschreven: Ruditapes philippinarum, Tapes philippinarum, Tapes semidecussata, Tapes japonica, Venerupis semidecussata, Venerupis japonica, Ruditapes semidecussata. In het Nederlands zijn ook de namen Aziatische tapijtschelp, Exotische tapijtschelp en Japanse tapijtschelp synoniem.
Bronnen
- A.C. Sneekes, N. Mendez-Merino, B. van der Weide, S.T. Glorius & J. Tamis: Invasieve soorten Waddenzee: Ecosysteem resistentie en de Filipijnse tapijtschelp. IMARES Rapport C175/15, 2015.
- I. van Lente: Eetbare Filippijnen tussen twee kleppen. Kijk op exoten, 2013, 5, 3-4.
- De Filipijnse tapijtschelp op de website anemoon.org
Verwijzingen
- ↑ Peter H van Bragt, Filippijnse tapijtschelp definitief gevestigd op onze kust, 1 september 2013
- ↑ Huber, M. (2012). Ruditapes philippinarum (A. Adams & Reeve, 1850). Geraadpleegd via: World Register of Marine Species
- ↑ Tapijtschelpen Ruditapes decussatus en Ruditapes philippinarum, Visserij en Aquacultuur in Europa, 2013, 60, 10-11
- ↑ (en) Ruditapes philippinarum, Smithsonian Environmental Research Center's National Estuarine and Marine Exotic Species Information System (NEMESIS). Gearchiveerd op 28 januari 2023.
- ↑ D. Draulans: Beestenboel: De Filipijnse tapijtschelp. Knack, 31 augustus 2016, 77.
- ↑ Invasieve exoot op de website anemoon.org
- ↑ E.M. Foekema, J. Cuperus & B. van der Weide: Risk assessment of alien species found in and around the oyster basins of Yerseke. IMARES Rapport C014/14, 2014.
- ↑ E. Branquart e.a.: Guidelines for environmental impact assessment and list classification of non-native organisms in Belgium. ias.biodiversity.be, 2009. Gearchiveerd op 28 juni 2023.
Mediabestanden
Zie de categorie Ruditapes philippinarum van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
