Suge-belar nerbiozuri

Suge-belar nerbiozuri
Irudi gehiago
Sailkapen zientifikoa
ErreinuaPlantae
OrdenaAlismatales
FamiliaAraceae
GeneroaArum
Espeziea Arum italicum
L.

Suge-belar nerbiozuria (Arum italicum Mill.) araceae familiako landare fanerogamoa da.

Suge-belar izenaz gain, beste anitzekin ere ezaguna da euskaraz: Suge-jana, suge-belarra, suge-gerezia, sugerrama, sugrama, suge-belar nerbioduna, pikarta, erre-belarra, ilarrondokoa, apez-belarra, inaztorra, suba bedar, erre bedar, subartaburu, subartoa[1][2].

Banaketa eta habita

Europa mediterraneoan du jatorria, eta Asia erdialderaino dago zabalduta. Oso ugaria da palaxu, baso, belardi eta leku ilun eta freskoetan.

Ezaugarriak

Landare bizikorra da, belarkara, mamitsua, ilebakoa eta errizomaduna. 2 cm luze den errizoma horizontal batetik muskiltzen da eta 25-40 cm-ko tamaina har dezake.

Hostoak bakunak dira, gezi-formakoak, batzuetan zain zurixkak dituzte eta haien txortenek 25 cm arteko luzera izan dezakete.

Infloreszentziaren gelatxoa irekita

Lore txiki txiki asko dauzkate, espadize hori baten behealdean jarrita. Lore-elkartea zilindrikoa da, 3-5 cm luzerakoa, gara labur batez eutsita. Espadizearen muturreko luzakina, berriz, antzua da, oinaldea goikaldea baino askoz estuagoa. Espadizearen zati bat ezpata izeneko braktea ikusgarri batean bilduta egoten da, txano baten antzera eta batzuk okertuta loretzat hartzen dute. Ezpata hori-berdexka kolorekoa. Udaberrian loratzen da.

Fruituak baia esferikoak dira, lehenengo berdeak, gorriak ondoren, matsalko batean jarriak.

Osagaiak

Honako osagaiak dituzte: erretxina, aroina, saponinak, olioak, gomak, kaltzio- eta potasio-gatzak, azido zianhidrikoa

Landare hau ere toxikoa da, familia honetako asko bezala. Aroinak azala minberatzen du eta, dosi handitan xurgatzen badu paralisia eragin dezake eta heriotza ere bai.

Barietateak

  • Arum italicum majoricense formakoa (Chodat) Mus, Pericás & Rosselló
  • Arum italicum purpurascens formakoa Pamp.
  • Arum italicum subsp. gaibolense Mattei
  • Arum italicum subsp. majoricense (Chodat) O.Bolòs, Masalles & Vigo
  • Arum italicum concolor bar. Beck
  • Arum italicum facchinii bar. (Porta ex Hruby) Engl.
  • Arum italicum hercegovinum bar. Beck
  • Arum italicum immaculatum bar. (DC.) Engl.
  • Arum italicum immaculatum bar. DC.
  • Arum italicum intermedium bar. Mutel
  • Arum italicum maculatum bar. Hoschede
  • Arum italicum parvulum bar. Borhidi
  • Arum italicum yvesii bar. Briq.

Sinonimia

  • Arum divaricatum Dulac
  • Arum facchinii Porta ex Hruby
  • Arum foetidum Salisb.
  • Arum maculatum parvulum formakoa (Borhidi) Terpó
  • Arum majoricense Chodat
  • Arum modicense Sprenger
  • Arum numidicum Schott
  • Arum ponticum Schott
  • Arum provinciale Sommier ex Hruby

Galeria

  • Infloreszentzia
    Infloreszentzia
  • Hostoak
    Hostoak
  • Hosto nerbiodunak
    Hosto nerbiodunak
  • Tuberkulua
    Tuberkulua
  • Baia gazteak
    Baia gazteak
  • Baia helduak
    Baia helduak

Erreferentziak

  1. Bergarako Euskara: Hiztegia Bergarakoeuskara.net
  2. Jakoba ERREKONDO: «Suge-jana edo apez-belarra» Argia.com

Kanpo estekak

Autoritate kontrola
  • Wikimedia proiektuak
  • Wd Datuak: Q30968
  • Commonscat Multimedia: Arum italicum / Q30968
  • Wikispecies Espezieak: Arum italicum

  • Datu taxonomikoak
  • BOLD: 288602
  • African Plant DB: 156189
  • BioLib: 195987
  • Dyntaxa: 264938
  • EOL: 1133297
  • GBIF: 5330661
  • GRIN: https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=406582
  • IPNI: 86047-1
  • ITIS: 42544
  • NCBI: 59010
  • PlantList: kew-16186
  • W3TROPICOS: 2101887
  • USDA Plants: ARIT
  • VASCAN: 29015
  • WoRMS: 425930
  • Kimikako identifikadoreak
  • UNII: ZJ3K8667XT
  • Wd Datuak: Q30968
  • Commonscat Multimedia: Arum italicum / Q30968
  • Wikispecies Espezieak: Arum italicum