Mutiloa (Gipuzkoa)

Mutiloa
Gipuzkoa, Euskal Herria
Mutiloa udalerriaren ikuspegi orokorra.
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Euskal Autonomia Erkidegoa
Lurraldea	Gipuzkoa
Eskualdea	Goierri
Izen ofiziala	Mutiloa
Alkatea	Iñaki Ugalde Alustiza
Posta kodea	20214
INE kodea	20057
Herritarra	mutiloar
Ezizena	txerrigorrik
Kokapena
Koordenatuak	43°01′19″N 2°16′22″W / 43.022°N 2.2728°W / 43.022; -2.2728
Azalera	9 km²
Garaiera	239 m
Distantzia	50 km Donostiara
Demografia
Biztanleria	262 (2023) 3 (2022)
113 (%43,1)   (%51,9) 136
Dentsitatea	29,11 bizt/km²
Hazkundea (2003-2013)[1]	% 58,49
Zahartze tasa[1]	% 22,73
Ugalkortasun tasa[1]	‰ 142,86
Ekonomia
Jarduera tasa[1]	% 86,67 (2011)
Genero desoreka[1]	% -10,5 (2011)
Langabezia erregistratua[1]	% 6,5 (2013)
Euskara
Euskaldunak[1]	% 94,64 (2010)
Etxeko erabilera[2]	% 76.34 (2016)
Datu gehigarriak
Sorrera	1617 (juliotar egutegia)
Webgunea	http://www.mutiloa.eus/eu/

Mutiloa Gipuzkoako hegoaldeko landa-udalerri bat da, Goierriko eskualdekoa. 244 biztanle zituen 2016. urtean.

Mutiloak mugakide ditu iparraldean Gabiria eta Ormaiztegi; hegoaldean Zerain eta Segura; ekialdean Idiazabal; eta mendebaldean Legazpi (Urola Garaia).

Herrigune nagusia parrokia-elizaren, udaletxearen eta plazaren inguruan bilduta dago. Gaur egun, biztanle guztien %20, gutxi gorabehera, bertan bizi da.

Beste auzuneen artean, Lierni aipatzekoa da, izen bereko baselizaren inguruan osatua baitago. Mutiloarren %10 barne hartzen du.

Gainerako biztanleak (% 70) auzo hauetan banatzen dira:

• Elbarrena: Herriko behealdean eta Mutiloa errekaren ibarrean kokatuta, Segurarako bidean.
• Ergoena: Herriko goialdean eta Troia errekaren haranean.
• Gerriko.
• Lenkaran: Ergoena eta herrigune nagusiaren artean.
• Lierni: bertan Lierniko baseliza dago.
• Murgiondo Aldea: Zerain aldera kokatuta.
• Mutiloa Bildua: Mutiloako herrigunea kokatzen den auzoa da.
• Urbizuaran: Liernitik hurbil.

1144. urteko dokumentu batean aipatzen da lehen aldiz Mutiloako herria. Segurako herriaren mende egon zen Mutiloa 1384. urtetik 1615. urtera, Filipe III.a Espainiako erregearen eskutik hiri-gutuna jaso zuen arte.^[3][4]

• Frontoia^[5]
• Haur-eskola^[6][7]

• KZ gunea^[8]

Ekonomia-jarduera nagusiak industria (eraikuntza, janari-industria; langileen % 58,4) eta nekazaritza (bazka-landareak, barazkiak, ardiak eta behiak; langileen % 25,75) dira. Langile askok inguruko herrietako industrietan lan egiten du, eta baserriko lanak bigarren lanbide ditu.

Honela banatzen ziren sektore ekonomikoak 2017an: lehen sektorea BEGaren %13,7; bigarren sektorea %2,3; hirugarren sektorea %77,3; eta eraikuntza %6,6.^[9]

2019ko udal hauteskundeetan Mutiloako Herri Kandidaturak 128 boto lortu zituen.^[10][11] Iñaki Ugalde aukeratu zuten alkate^[12], bosgarren aldiz.^[13]

Hauek izan dira Mutiloako azken alkateak:

Alkatea	Agintaldi hasiera	Agintaldi amaiera	Alderdia[14]
Juan Inchausti[14]/ Insausti[15] Balda	1979	1983		Agrupación de Electores Independientes
Silverio Zabaleta[15]	1983	1987		Independenteak
	1987	1991		Mutiloako Herri Kandidatura
	1991	1995		Independenteak
	1995	1999		Mutiloako Herri Kandidatura
	1999	2003		Mutiloako Herri Kandidatura
Iñaki Ugalde Alustiza[13]	2003	2007		Mutiloako Herri Kandidatura
Iñaki Ugalde Alustiza[13]	2007	2011		Mutiloako Herri Kandidatura
Iñaki Ugalde Alustiza[13]	2011	2015		Mutiloako Herri Kandidatura
Iñaki Ugalde Alustiza[13]	2015	2019		Mutiloako Herri Kandidatura
Iñaki Ugalde Alustiza[12][16][17]	2019	Jardunean		Mutiloako Herri Kandidatura

2019an 250 biztanle zituen herriak, horietatik %20,8k 65 urte edo gehiago zituen, eta atzerrian jaiotakoak %1,6 ziren.^[9]

Mutiloako biztanleria
Datu-iturria: www.ine.es

Mutiloako biztanle ia guztiak euskaldunak dira. Eustaten arabera, 2016an herritarren %85,17 zen euskalduna.^[9]

• Mañastegizar eta Murgiaran baserriak Kultura Interesdun Ondare izendatu ditu Eusko Jaurlaritzak.
• Aipagarri dira XVIII. mendean berritutako San Migel eliza^[3][18], Ama Birjina Lierniakoaren ermita (XVI. mendekoa)^[3][19] eta Apaolazatarren oinetxea.
• Errotatxo errota eta baserria (XIX. mendekoa)^[3][20]
• Mutiloako Meatze Trenbidea. XIX. mende bukaerako burni-meatzearen trenbidea da. Gaur egunean oinez edo bizikletaz egin daitekeen bide berde hau Compañía Minera de Mutiloa S.A. enpresak eraiki zuen. Barnaola baserretik Ormaiztegiko Danborreraino 4,5 kilometro egiten ditu, eta 40 metroko desnibela baino ez ditut. Bukaera Ormaiztegi parean dago baina goi-goian mendian (Danborreko instalazioak), bertan trenbide zaharra bitan banatzen zen batetik Compañía Minera de Mutiloa S.A. eta bestetik Cerain Iron Ore C. Ltd enpresek mea lantzeko zituzten instalazioak. Bidean zehar lubakiak drenajeak, zubi bat eta lokomotorak konpontzeko etxea (Makinetxe) ikus daitezke.^[21][22]

• Jon Ander Insausti (1992-), txirrindulari ohia.
• Pello Olaberria (1994-), txirrindulari ohia.

• 
  Mutiloako presa
• 
  Minetako bistak
• 
  San Migel Eliza
• 
  Errotatxo
• 
  Lierniko Andra Mari ermita
• 
  Lierniko Andra Mariaren ermita 1914an

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Gipuzkoa

• Mutiloako albisteak Goierriko Hitzan

• Datuak: Q1618352
• Multimedia: Mutiloa / Q1618352
• Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Mutiloa