Ida Freund
Ida Freund | |
---|---|
Bizitza | |
Jaiotza | Viena, 1863 |
Herrialdea | Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua Austriar Inperioa Erresuma Batua |
Heriotza | Cambridge, 1914ko maiatzaren 15a (50/51 urte) |
Familia | |
Familia | ikusi
|
Hezkuntza | |
Heziketa | Girton College (en) (1882 - |
Jarduerak | |
Jarduerak | kimikaria eta idazlea |
Enplegatzailea(k) | Newnham College (en) (1893 - 1913) |
Ida Freund (Viena, Austria, 1863ko apirilaren 15a - 1914ko maiatzaren 15a) Kimikako lehen emakume irakaslea izan zen, Erresuma Batuko Unibertsitate batean.
Feminista aktiboa zen, beti emakumeen sufragioaren alde zegoen. Ida Smedley eta Martha Whiteley-rekin batera paper garrantzitsua jokatu zuen Kimika Elkartean sartzeko emakumearen borrokan. 1920an onartu zuten emakumeen onarpena elkarte horretan, baina Idak ezin izan zuen lorpen hori ikusi. Kimikari buruzko bi liburu idatzi zituen eta gasa neurtzeko hodia asmatu zuen, bere izena hartuko zuena.
Biografia
Haurtzaroa
Ida Freund Vienan (Austria) jaio zen 1863ko apirilaren 15ean. Txikia zenean bere ama hil zen eta umezurtz geratu zen. Bere amonak bere zain gelditu zen Vienan. Estatuko Unibertsitatean ikasi zuen eta gero Austriako Estatuko Diploma lortzeko prestatu zen irakasle moduan. 1881ean, bere aiton-amonak hil ziren, Idak zaindu izan arren. Ingalaterrara joan zen bizitzera Ludwig Strauss biolin jolearekin, bere osaba.
Ikasketak
Bere osaba Girton College-n ikastetxean (Cambridgen) matrikulatu zuen bere ikasketak amaitzeko, baina Idak ez zegoen ados erabaki horrekin, eta kontran jarri zen. Denbora zehar, egokitu zen, eta Cambridgeko Unibertsitatean jarraitu zituen ikasketak. 1886an, ohorezko diploma lortu zuen Tripos de Ciencias Naturales-en. Bai fisikan bai kimikan bikain aritu zen proba hauetan, gainera, bere ama hezkuntza eta ikasketa hezkuntza ez zen berdina izan. Triposak materiaren arabera zeuden proba batzuk ziren, proba horiek etorkizun profesionala markatzen zuten. Baina emakumeek ezin zutenez unibertsitateko titulurik jaso, Certificado de Competencia jaso zuen.
Lana
Unibertsitatea amaitu ondoren, irakaslea izan zen Cambridgeko Irakaskuntza Eskolan 1886an. Une horretan, emakumeak ezin zuten kimikako laborategian sartu Tripos azterketa gainditu arte, horregatik, Ida Freund-ek ia emakumezko ikasle guztien laborategiko heziketaren arduraduna izan zen. Bere ikasle gehienak zentrora iristen ziren kimika ezagutza gutxirekin.
1890an, Idak hanka baten anputazioa jasan behar izan zuen. Kausa ez dago argi, baina onarturiko teoriak dio bizikletaz istripu bat izan zuela.
Urte berean, Newham-eko kimika irakaslea postua lortu zuen 1913rarte, osasun arazo batengatik postua uztera behartuta ikusi zelako.
Irakaskuntza denbora eta energia gehiena xurgatzen zion, eta ezin izan zuen bere ikerketak nahi zuen beste landu. Ezin izan zuen master edo doktoretzarik lortu, baina garrantzi handiko bi liburu eta artikulu bat argitaratu zuen.
Feminista aktiboa izan zen, emakumeen sufragioaren alde borrokatu zuen, eta Ida Smedley eta Martha Annie Whiteley-rekin batera erreferentzia izan zen emakumeak Kimikako Sozietatean onartuta izateko XX. mendean. Ez zen bizi bere ekintzen eta aldarrikapenen arrakasta ikusteko, onarpen hori baieztatu baitzen 1920an. 1914an hil zen operazio baten ondoren eta bere omenez Ida Freund Memorial Fundazioa sortu zen, emakumeek adar zientifikoetan parte-hartze handiagoa sustatzeko helburuarekin, oraindik ere existitzen da fundazio hori.
Irakaskuntza
Irakasle moduan bere zeregin garrantzitsuetako bat ikasleei Triposak gainditzeko prestatzea zen, gainera, bere ikasle gehienak ez zuten kimikaren inguruko ezagutzarik. Ida lehenengo zientzia hezitzaileetako bat izan zen.
1897an, opor ikastaro bat antolatu zuen Newnham College-ko fisikako irakasleentzat, eta ez zen azkena izan. Irakasle gisa lanean ari ziren ikasle batzuk irakaskuntzarako eskura zituzten gailuen eskasia eta gutxiagotasuna salatzen ari ziren. Idak zereginetarako erabil zitzaketen tresna mota errazak eraikitzen irakatsi zien.
Beren ikasle batzuen hitzek nabarmendu zuten bere lana eragin handia izan zuela ikasketa sektorean eta ikerketa sektorean emakumeen gorakada sustatzeko. Izaera indartsua zuen eta bere ikasleak motibatzen ahalegintzen zen. Tripos proben aurretik, bere ikasleei proposatzen zien ikasketaren bat prestatzeko, garrantzitsua iruditzen zitzaiolako.
Nazioarteko mailan ez zuen izan eraginik handirik epe laburrean, laguntza eta prestakuntza eman ziolako ikasle belaunaldi bati bere jakintza eta baloreak pasatzeko. Epe laburrean ez dirudi zerbait esanguratsua denik, baina hobekuntza txikiak dira sistema hobetzen laguntzen dutenak, eta bere balioak ikasi zituzten belaunaldi honek gauza bera egingo luke hurrengo belaunaldiekin.
"Cupcakes" taula priodikoa
Ikasleak taula periodikoa errazago ikasteko, Idak Mendeléev taulari aldakuntza batzuk egin zion. Bere ustez, taula periodikoa ikasteko kimikako ezagutza zabala vehar zela, baita denbora asko ere. Bere proposamena zerbait sinpleagoa eta intuitiboagoa sortzea zen bere ikasleak Mendeleeven sistema errazago ulertzeko.
Bera sortu zuena taula periodikoa taula batez osatuta zegoen, zatiketa horizontalak eta bertikalak Edinburgoko arrokaz egina zeuden. Zenbakiak txokolatezkoak ziren eta elementuak izoztutako pasteltxoak ziren, bakoitzak izotzaren barruan izena eta zenbaki atomikoa erakusten zuen. Balentziarik gabeko atomoak borobildu ziren, balentzia batekoek izkina bat zuten kanpoan, bi balentziazkoak bi izkina, hirukoak hiru, etab. Ikasleak eraikuntza honetan hartu zuten parte.
Beste ikerketa talde batean txokolatezko kutxa handiak antolatu zituen, bakoitza kimikari ospetsu baten biografiarekin eta irudiarekin.
Asmakizunak
Irakasteko metodoen berrikuntzez gain, etorkizunean bere izena jasoko zuen laborategiko tresna bat asmatu zuen. Ostwald gasaren neurketa-hodiaren bariazio bat izan zen.
- i
- e
- a
- Berenice Abbott
- Concepción Aleixandre
- Randi Altschul
- Betsy Ancker-Johnson
- Beth Anderson
- Mary Anderson
- Anne Löwenstein-Wertheim-Freudenbergekoa
- Virginia Apgar
- Olatz Arbelaitz
- Ruth Arnon
- Olatz Arregi
- Margaret Atwood
- Barbara Askins
- Hertha Ayrton
- Tabitha Babbitt
- Betty Lou Bailey
- Ellene Alice Bailey
- Alice Pike Barney
- Janet Emerson Bashen
- Patricia Bath
- Ruth R. Benerito
- Miriam Benjamin
- Melitta Bentz
- Theresa Berkley
- Barbara Beskind
- Hazel Bishop
- Sara Blakely
- Helen Blanchard
- Joani Blank
- Katharine Burr Blodgett
- Bessie Blount Griffin
- Marie Boivin
- Vanna Bonta
- Sarah Boone
- Louise Brigham
- Yvonne Brill
- Marie Van Brittan Brown
- Rachel Fuller Brown
- Maria Christina Bruhn
- Mary Brush
- Mary Taylor Brush
- Maya Burhanpurkar
- Ve Elizabeth Cadie
- Herminie Cadolle
- Roxey Ann Caplin
- Leona Chalmers
- Kathy Chan
- Melanie Chartoff
- Joyce Chen
- Clara Millicent Taylor
- Inga Stephens Pratt Clark
- Edith Clarke
- Adelaide Claxton
- Eleanor Coade
- Josephine Cochrane
- Lynn Conway
- Martha Coston
- Caresse Crosby
- Rose Cumming
- Emily Cummins
- Jamie Lee Curtis
- Constance Demby
- Arantza Diaz de Ilarraza Sanchez
- Sally Dominguez
- Marion Donovan
- Emily C. Duncan
- Ellen Eglin
- Gertrude B. Elion
- Amalia Eriksson
- Judith Esser-Mittag
- Fiona Fairhurst
- Myra Juliet Farrell
- Edith M. Flanigen
- Eunice Newton Foote
- Helen Murray Free
- Ida Freund
- Pratibha Gai
- Rakel Gamito
- Melissa George
- Simone Giertz
- Barbara Gilmour
- Olga D. González-Sanabria
- Sarah E. Goode
- Bette Nesmith Graham
- Temple Grandin
- Lori Greiner
- Sarah Guppy
- Mandy Haberman
- Mary Hallock-Greenewalt
- Hanna Hammarström
- Ruth Handler
- Elise Harmon
- Martha Matilda Harper
- Diane Hart
- Elizabeth Lee Hazen
- Marti Hearst
- Ada Henry Van Pelt
- Beulah Louise Henry
- Hermodike II.a
- Inma Hernaez
- Ingeborg Hochmair
- Elizabeth Holmes
- Erna Schneider Hoover
- Grace Hopper
- Valerie Hunter Gordon
- Ida Henrietta Hyde
- Hipatia
- Arantza Illarramendi
- Shirley Ann Jackson
- Mary Lou Jepsen
- Kristina M. Johnson
- Amanda Jones
- Eldorado Jones
- Marjorie Joyner
- Anna Keichline
- Mary Beatrice Davidson Kenner
- Phyllis Margaret Tookey Kerridge
- Mary Dixon Kies
- Marie Killick
- Elizabeth Kingsley
- Anne Klein
- Margaret E. Knight
- June Kroenke
- Deepika Kurup
- Stephanie Kwolek
- Hedy Lamarr
- Elena Lazkano
- Esther Lederberg
- Cricket Lee
- Tara Lemmey
- Sonja de Lennart
- Elizabeth Ann Louisa Mackay
- Elizabeth Magie
- Misha Mahowald
- Ann Makosinski
- Annie Malone
- Joy Mangano
- Montserrat Maritxalar
- Elizabeth Holloway Marston
- Marie Marvingt
- Mary the Jewess
- Marziye Zareii
- Sybilla Righton Masters
- Melanie Mayron
- Frances McConnell-Mills
- Florence Melton
- Carolyn R. Mobley
- Elena Montenegrokoa
- Mary Sherman Morgan
- Madame C. J. Walker
- Virginia A. Myers
- Lyda D. Newman
- Maite Oronoz
- Emma Parmee
- Anna Pavlova
- Bonnie Pemberton
- Olatz Perez de Viñaspre
- Radia Perlman
- Lindsay Phillips
- Sylvia Ratnasamy
- Lucy Rogers
- Ernestine Rose
- Lorraine Rothman
- Ángela Ruiz Robles
- Txelo Ruiz Vazquez
- Omowunmi Sadik
- Veena Sahajwalla
- Patsy O'Connell Sherman
- Beatrice Shilling
- Amy B. Smith
- Karen Spärck Jones
- Stéphanie Belgikakoa
- Lina Stern
- Harriet Williams Russell Strong
- Janese Swanson
- Esther Takeuchi
- Bridget Elizabeth Talbot
- Mária Telkes
- Valerie Thomas
- Ann Tsukamoto
- Madeline Turner
- Anne Tyng
- Jeanne Villepreux-Power
- Ruth Graves Wakefield
- Mary Walton
- Sandra Welner
- Eliza Wilbur
- Nancy Farley Wood
- Rosalyn Sussman Yalow
- Dan D. Yang
- Rachel Zimmerman
- Datuak: Q5987009