Cancho Roano

Cancho Roano
Kultura ondasuna
Datuak
Estatu burujabe	Espainia
Autonomia	Extremadura
Probintzia	Badajozko probintzia
Udalerria	Zalamea de la Serena
Koordenatuak	38°42′05″N 5°41′03″W / 38.701426°N 5.684165°W / 38.701426; -5.684165

Cancho Roano Badajozko probintziako Zalamea de la Serena udalerrian dagoen aztarnategi arkeologikoa da. Zalameatik hiru kilometrora dago, Quintana de la Serenarako norabidean, Cagancha errekaren ondoko ibarbide txiki batean.^[1]

Iberiar penintsulan hobekien kontserbatutako multzo tarteso-turdetaniarra da. Jatorrizko eraikuntza k.a. VI. mendekoa da gutxienez, baina eraikina handitu eta zaharberritu egin zuten ondorengo mendeetan. Aparteko aztarnategia da, zalantzarik gabe, eta bakarra, bai formagatik, tamainagatik eta kontserbazio-egoeragatik, bai aurkitutako objektuengatik. Objektu horiei esker, badakigu k.a. 550 inguruan sortu zela eta baita bere suntsipena ez zela k.a. 370 baino geroagokoa izango, erlijio-erritoren baten barruan izandako sute batek (ustekabekoa edo nahita) eragindakoa.

Azaldutako bertsioarekin kontraesanean, Tartessosi egindako eskuduntza indusketa-maila baxuagora bakarrik mugatzen da, "D" mailara. Zibilizazio hori izan zen garaiari (k.a. IX. mendea eta k.a. VII. mendea), orain ikusten diren tamaina handieneko "A" mailaren azpian dauden txabolen hondoko hondoak baino ez dagozkio. Beraz, k.a. V. mendetik k.a. IV. mendera bitarteko eraikina, Malukerrek eta laguntzaileek "jauregitxo" deitu zutena, izatez, sakrifizio erritualetarako odol-aldare bat izan zen, tipologia zehaztua duena ekialdeko Mediterraneoko beste antzeko batzuetarako, Antonio Blanco Freijeiro irakasleak definitzen duen bezala, eta, jakina, tartessiar zibilizazioaren oso ondorengoa. Ezin da "tartessiar multzo" deitu Tartessos desagertu eta bi mende geroagoko garaiari dagokiona, eta ezin zaio "jauregi" deitu halako eraikuntzei ustez dagokien luxuzko eta politika-funtzioetara egokitutako gela txikiei. Ondorengo ikerketek feniziar izaera arkitektonikoa ematen diote, seguruenik indigena aberats baten eskariz eraikia.^[2]

Eraikinaren izaera sakratuak eta gela ugari egoteak, gela bereizien antzekoak, Astarte emankortasunaren jainkosaren ohoretan prostituzio sakratua egiteko tenplua izan zitekeelako hipotesia erakarri dute.^[3][4] Tesi honek bi gelatan ehungailuak egotea babesten du, Jerusalemgo tenplu zaharrean prostituzioan aritzen ziren Axera jainkosaren ehuleak gogora ekarriz.^[5] Antzeko errituak identifikatuko ziren beste aztarnategi feniziar-puniko batzuen ikonografian, hala nola Gadir, Cástulo eta La Quéjola (Albacete).^[6] Beste aukera bat harena hartzeko jauregitxo bat litzateke, baina ez da baztertzen kideek emankortasun-erritu sexualetan parte hartzea.^[2][5][6]

Eraikinaren atal nagusia, oinplano karratukoa, ekialderantz orientatuta dago, eta sakonera txikiko lubaki batek inguratzen du, ura etengabe duena; dirudienez, eraikitzaileen asmoa zen urte osoan ur-xafla bat edukitzea. Bere funtzioa zehatz-mehatz ezagutzen ez den arren, izaera erlijiosoa ukaezina da, dituen aldareak direla eta; hala ere, jauregi-santutegia ere izan daiteke, defentsarako duen dispositiboaren arabera. Barruan objektu ugari aurkitu dituzte, hala nola zerealak, babarrunak, fruitu lehorrak eta ardoa zituzten zeramikazko eta metalezko ontziak, harrizko errotak, k.a. 430 eta 375 urte arteko Atikako zeramika, marfilez apaindutako altzariak, zilarrezko eraztun eta belarritakoak, lurrinezko ontziak, jolaserako piezak, zalditeriako osagarriak, burdinazko armak edo estatuatxoak eta brontzezko kalitate handiko eskulturak, bai eta gizon baten eta sei emakumeren hondakinak ere.^[7]

Juan Maluquer de Motesek zuzendutako indusketak 1978an hasi ziren. Aztarnategia, bere garrantzia dela eta, Kultura Intereseko Ondasun izendatu zuten 1986an. Bere osotasunean bisita daiteke, bisitariak kartelen bidez azalpenak ematen dituen interpretazio zentro bat, multimedia aurkezpen bat eta maketa bat duelarik. Zentro hau Extremadurako Identitate Museoen Sarekoa da.

• Datuak: Q2060316
• Multimedia: Cancho Roano / Q2060316